PHÓ CHỦ TỊCH QUỐC HỘI NGUYỄN ĐỨC HẢI DỰ HỘI THẢO THUẾ TỐI THIỂU TOÀN CẦU VÀ TÁC ĐỘNG ĐỐI VỚI CHÍNH SÁCH ƯU ĐÃI ĐẦU TƯ TẠI VIỆT NAM
Toàn cảnh Hội thảo quốc tế về Thuế tối thiểu toàn cầu và tác động đối với chính sách ưu đãi đầu tư tại Việt Nam
Thuế tối thiểu toàn cầu và những yêu cầu đặt ra với Việt Nam
Vào ngày 20 tháng 12 năm 2021, Diễn đàn hợp tác chung thực hiện các giải pháp chống xói mòn cơ sở tính thuế và chuyển lợi nhuận của OECD mà Việt Nam là một thành viên đã ban hành các Quy tắc mẫu Chống Xói mòn Cơ sở Thuế Toàn cầu (Quy tắc GloBE hay Thuế suất tối thiểu toàn cầu) thuộc Trụ cột 2. Quy tắc GloBE gồm hai quy tắc sửa đổi nội luật kết hợp.
Một là, Quy tắc thuế suất tối thiểu (IIR) là quy tắc cho phép quốc gia nơi đặt trụ sở của công ty mẹ tối cao được đánh thuế công ty mẹ tối cao đối với thu nhập của công ty con chịu thuế ở dưới mức thuế tối thiểu là 15%.
Hai là, Quy tắc đối với khoản thanh toán chịu thuế dưới mức tối thiểu (UTPR) là quy tắc bổ trợ cho quy tắc IIR và áp dụng trong trường hợp công ty con đang chịu thuế ở mức thấp hơn tối thiểu nhưng chưa bị đánh thuế bổ sung (ví dụ trong trường hợp quốc gia của tất cả các công ty mẹ chưa áp dụng IIR) thì các quốc gia có công ty con thuộc tập đoàn (các quốc gia này áp dụng quy tắc UTPR) có quyền thu thuế đối với công ty con ở quốc gia đó.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải tham dự hội thảo
Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam Carolyn Turk cho biết thuế tối thiểu toàn cầu là một thỏa thuận mới nhằm bảo đảm các doanh nghiệp đa quốc gia phải nộp tỷ lệ thuế công bằng ở nơi hoạt động và tạo lợi nhuận. Thỏa thuận này được ký kết bởi 163 quốc gia, trong đó có Việt Nam. Thuế tối thiểu toàn cầu không trực tiếp ràng buộc các quốc gia áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp tối thiểu 15%, thay vào đó quy tắc này cho phép các quốc gia áp thuế bổ sung nếu công ty con của doanh nghiệp nộp thuế với thuế suất thấp hơn tại các quốc gia khác. Do vậy, các quốc gia có động lực nâng thuế thu nhập doanh nghiệp lên tối thiểu mức 15%. Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho rằng, điều này dự kiến sẽ làm giảm tình trạng tránh thuế, cạnh tranh thuế và chuyển lợi nhuận, giảm lợi nhuận, đồng thời tạo số thu ngân sách cao hơn phục vụ phát triển và cung cấp các dịch vụ công.
Khẳng định thuế tối thiểu toàn cầu là một thành tựu lịch sử, phản ánh thay đổi của kinh tế toàn cầu, nhu cầu của một hệ thống thuế công bằng, toàn diện hơn, song cũng nảy sinh thách thức và cơ hội mới cho Việt Nam, Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam gợi mở, nhân cơ hội triển khai thuế tối thiểu toàn cầu, Việt Nam cần áp dụng quan điểm tổng thể hơn về thu hút vốn đầu tư với đầu tư trong nước và nước ngoài, để đạt hiệu quả như mong muốn. Về ưu đãi thuế, Việt Nam cần hài hòa với khung thuế quốc tế mới, tận dụng mọi cơ hội về thuế tối thiểu toàn cầu, như giảm áp lực giảm thuế suất để cạnh tranh với các quốc gia khác, tăng nguồn thu từ thuế đối với các doanh nghiệp nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam, nhưng nộp thuế thấp ở các quốc gia khác.
Các chuyên gia quốc tế tham dự trực tuyến
Trong suốt thời gian qua, ngày càng có nhiều quốc gia trên thế giới (đặc biệt là các nước phát triển) đã và đang rất quyết liệt cân nhắc áp dụng các quy định/chính sách liên quan đến thuế tối thiểu toàn cầu nhằm đảm bảo nguồn thu ngân sách cũng như tiếp tục duy trì mục tiêu thu hút vốn đầu tư vào quốc gia của mình. Điều này đặt ra những thách thức rất lớn đối với hoạt động thu thuế và thu hút đầu tư của Việt Nam.
Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh, nếu Việt Nam không áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu thì số thu ngân sách nhà nước về thuế thu nhập doanh nghiệp không bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, nếu Việt Nam áp dụng quy định thuế tối thiểu nội địa đạt chuẩn, Việt Nam sẽ có quyền đánh thuế bổ sung đối với những doanh nghiệp FDI đang được hưởng thuế suất thực tế tại Việt Nam thấp hơn mức tối thiểu 15%, từ đó tăng thu ngân sách nhà nước.
Trường hợp Việt Nam không thu thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung thì toàn bộ số thu được ưu đãi cho các doanh nghiệp hiện tại sẽ được các nước phát triển có doanh nghiệp đầu tư tại Việt Nam thu về ngân sách của các nước đó. Mặt khác, khi Việt Nam áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu đối với những doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra nước ngoài thuộc đối tượng áp dụng của thuế tối thiểu toàn cầu và có công ty con ở nước khác có số thuế thu nhập doanh nghiệp thực tế thấp hơn mức tối thiểu thì sẽ thu thêm được thuế thu nhập doanh nghiệp từ những doanh nghiệp này, từ đó tăng thu ngân sách nhà ước.
Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh trình bày tham luận "Hiện trạng hệ thống ưu đãi thuế tại Việt Nam: Những vấn đề đặt ra trong bối cảnh Thuế tối thiểu toàn cầu và dự kiến sửa đổi từ góc độ cơ quan quản lý nhà nước"
Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh cũng cho hay, thuế tối thiểu toàn cầu cũng tạo ra cơ hội đánh thuế khi Việt Nam áp dụng quy định chung về thuế tối thiểu. Theo đó, Việt Nam có quyền đánh thuế bổ sung đối với các doanh nghiệp Việt Nam nếu thuộc đối tượng áp dụng của thuế tối thiểu toàn cầu đầu tư ra nước ngoài, và đang được hưởng thuế suất thực tế thấp hơn mức tối thiểu 15% tại các nước khác.
Do đó, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh cho rằng, Việt Nam cần quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định về Thuế tối thiểu toàn cầu đạt chuẩn 15% theo quy định QDMTT của OECD để ứng phó với Thuế tối thiểu toàn cầu của các nước có đầu tư nước ngoài vào Việt Nam.
Kiến nghị Việt Nam cần chủ động sớm áp dụng Thuế tối thiểu toàn cầu đạt chuẩn (QDMTT)
Kiến nghị về việc áp dụng Thuế tối thiểu toàn cầu đạt chuẩn (QDMTT) cũng là nội dung được nhiều đại biểu, chuyên gia tại hội thảo đồng thuận. Nhấn mạnh sự cần thiết của việc thống nhất áp dụng cơ chế Thuế tối thiểu nội địa theo chuẩn (QDMTT) cho tất cả các doanh nghiệp thuộc phạm vi ảnh hưởng, theo chuyên gia của Deloitte Việt Nam, QDMTT là cơ chế tối ưu nhằm vừa giữ được quyền đánh thuế cho Việt Nam, vừa đảm bảo doanh nghiệp không bị thu thừa thuế - chỉ thu thuế đến đúng mục tiêu thuế suất hiệu quả 15%, hạn chế phát sinh thêm thuế bổ sung ở Công ty mẹ, cũng như không phát sinh thêm các chi phí tuân thủ, quản lý do sử dụng hệ thống thuế đồng nhất với các công ty trong Tập đoàn. Các nước xung quanh như Malaysia, Thái Lan, Singapore, Hồng Kông đều tuyên bố hoặc nghiên cứu áp dụng QDMTT. Do đó, Việt Nam cũng thể hiện được tính hội nhập hệ thống thuế quốc tế nếu cũng áp dụng QDMTT.
Phó Tổng giám đốc Dịch vụ tư vấn thuế, Deloitte Việt Nam Bùi Ngọc Tuấn trao đổi tại hội thảo
Nêu rõ Việt Nam cần chủ động và sớm triển khai tham gia theo đúng cam kết quốc tế với cách tiếp cận QDMTT, Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển cũng cho rằng sẽ khó khả thi nếu đến ngày 01/01/2024 có thể sửa đổi, hoàn thiện các cơ chế chính sách nhằm nội luật hóa các cam kết về thuế tối thiểu toàn cầu. Do đó, quá trình triển khai của Việt Nam cần chia thành hai giai đoạn và trước mắt cần có một nghị quyết của Quốc hội về vấn đề này. Nghị quyết của Quốc hội không chỉ để thực hiện thí điểm việc áp dụng thuế suất tối thiểu toàn cầu trước khi việc sửa đổi các luật về thuế và các văn bản liên quan hoàn thành mà Nghị quyết cần nhìn nhận tổng thể các vấn đề liên quan đến an ninh kinh tế, cấu trúc các ngành, phân cấp phân quyền trong quản lý FDI…
Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển thảo luận tại hội thảo
Đại diện của Công ty TNHH Thuế và Tư vấn KPMG cũng chỉ rõ, để nhanh chóng ứng phó, Việt Nam có thể cân nhắc áp dụng quy định tại Điểm b, khoản 2, Điều 15 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong đó quy định Quốc hội có thể ban hành nghị quyết để thực hiện thí điểm một số chính sách mới thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội nhưng chưa có luật điều chỉnh hoặc khác với quy định của luật hiện hành. Bởi, trong trường hợp này, nội dung thuế suất tối thiểu toàn cầu có thể được hiểu là chính sách mới, chỉ áp dụng thí điểm đối với một nhóm đối tượng (cụ thể là các doanh nghiệp FDI chịu ảnh hưởng bởi Trụ cột 2), thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội và khác với quy định hiện hành liên quan tới thuế thu nhập doanh nghiệp. Do đó, có căn cứ pháp lý để Chính phủ đề xuất Quốc hội xem xét ban hành nghị quyết để thực hiện thí điểm việc áp dụng Thuế suất tối thiểu toàn cầu từ năm 2024 cho tới khi Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp được sửa đổi.
Theo Đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam, một Nghị quyết của Quốc hội về nội dung này cũng có ý nghĩa như một tuyên bố chính thức của Việt Nam đối với các nhà đầu tư về việc áp dụng QDMTT. Điều này tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư trong quá trình hoạt động khi nắm bắt rõ thông tin.
Cần đánh giá lại một cách tổng thể để có các điều chỉnh, cải cách phù hợp
Bên cạnh đó, để hạn chế tác động tiêu cực của Thuế tối thiểu toàn cầu đối với thu hút đầu tư tại Việt Nam, các đại biểu cũng cho rằng cần có các giải pháp hỗ trợ tài chính trực tiếp hoặc gián tiếp nhưng phải đảm bảo không vi phạm quy tắc về thuế tối thiểu toàn cầu, phù hợp với cam kết, thông lệ quốc tế, công khai minh bạch, giảm thiểu tác động xấu tới môi trường đầu tư.
Đại diện Công ty TNHH Thuế và Tư vấn KPMG trao đổi tại hội thảo
Theo đó, các giải pháp hỗ trợ cần được nghiên cứu ban hành có thể bao gồm việc hỗ trợ các doanh nghiệp trong quá trình đầu tư cơ sở hạ tầng cơ bản cho sản xuất, đầu tư hình thành tài sản cố định cho sản xuất công nghiệp, bảo vệ môi trường, hỗ trợ nhà ở cho công nhân, hỗ trợ bảo hiểm xã hội, y tế cho người lao động, hỗ trợ cho nghiên cứu và phát triển, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ thân thiện môi trường. Để thực hiện được chương trình hỗ trợ Nhà nước cũng cần bố trí các nguồn lực tài chính, đất đai, đào tạo nguồn nhân lực để duy trì sức hấp dẫn và ổn định môi trường đầu tư.
Kết luận hội thảo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Vân Chi ghi nhận các tham luận được trình bày tại hội thảo từ góc nhìn thực tiễn xây dựng chính sách của cơ quan quản lý nhà nước đến góc nhìn của các chuyên gia thuế quốc tế hàng đầu đã giúp các đại biểu có những thông tin quan trọng và cơ bản nhất về cơ chế hoạt động của thuế tối thiểu toàn cầu, tình hình triển khai, dự kiến tác động đối với các nước đang phát triển; những thách thức đặt ra cho hệ thống chính sách ưu đãi thuế của Việt Nam hiện nay trong bối cảnh thuế tối thiểu toàn cầu và đưa ra một số giải pháp dự kiến.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Vân Chi nêu rõ, qua các ý kiến trao đổi, đã có cái nhìn rõ hơn về một số giải pháp chính sách, về các công việc tiếp theo để Việt Nam có những bước đi phù hợp nhất, thích ứng được với bối cảnh mới của hệ thống thuế tối thiểu toàn cầu; có những vấn đề cũng cần tiếp tục được nghiên cứu kỹ hơn, tham khảo thêm kinh nghiệm xử lý của các nước khác.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Vân Chi điều hành thảo luận tại hội thảo
Nêu rõ hệ thống ưu đãi đầu tư của Việt Nam hiện nay sẽ cần được rà soát, đánh giá lại một cách tổng thể để có các điều chỉnh, cải cách phù hợp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Vân Chi cho rằng với mục tiêu thích ứng với môi trường mới, bối cảnh mới, cần phải trả lời các câu hỏi mang tính định hướng về các biện pháp chính sách thu hút đầu tư giai đoạn hậu Thuế tối thiểu toàn cầu, như việc thiết lập môi trường đầu tư tích cực để thu hút các nhà đầu tư mới; hay là chính sách thuế đối với các tập đoàn lớn của Việt Nam đầu tư ra nước ngoài nhằm giữ quyền đánh thuế của Việt Nam theo quy định của Thuế tối thiểu toàn cầu; cũng như các câu hỏi thực tiễn về các bước điều chỉnh trong giai đoạn quá độ, v.v...
Đây là những vấn đề sẽ cần được các cơ quan nghiên cứu và xử lý trong thời gian tới đây để tiếp tục duy trì một môi trường đầu tư thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài, bao gồm cả các nhà đầu tư hiện tại cũng như các nhà đầu tư mới. Thuế tối thiểu toàn cầu đang đặt ra những bài toán mới, nhưng đồng thời cũng mang lại nhưng cơ hội mới và đòi hỏi các cơ quan quản lý nhà nước, các nhà xây dựng chính sách và các nhà làm luật tại Việt Nam phải tập trung giải quyết, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Vân Chi nêu rõ.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Vân Chi kết luận hội thảo
Khẳng định thành công của hội thảo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Vân Chi cho biết, hội thảo đã cung cấp những thông tin đầu vào quan trọng để các cơ quan liên quan của Quốc hội nghiên cứu, tham mưu trong quá trình Quốc hội xem xét, quyết định những nội dung liên quan đến chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp và các chính sách ưu đãi đầu tư nhằm duy trì một môi trường đầu tư tích cực tại Việt Nam.
Một số hình ảnh tại hội thảo:
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu khai mạc hội thảo
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Thị Phú Hà giới thiệu đại biểu
Toàn cảnh hội thảo
Chuyên gia thuế cao cấp của Ngân hàng Thế giới Jonathan Leigh Pemberton trình bày tham luận "So sánh ưu đãi thuế của Việt Nam với các quy định của Thuế tối thiểu toàn cầu - Một số gợi ý chính sách"
Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc thảo luận tại hội thảo
Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính Nguyễn Như Quỳnh nêu rõ, thuế tối thiểu toàn cầu là xu thế chung của thế giới, dù muốn hay không thì Việt Nam cũng phải thực hiện. Do đó, Việt Nam cũng cần chủ động nội luật hóa để giành quyền đánh thuế cho mình theo QDMTT. Tuy nhiên, do QDMTT tương đối phức tạp, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính Nguyễn Như Quỳnh mong các cơ quan, chuyên gia của OECD tiếp tục hỗ trợ Việt Nam nghiên cứu quy định này, theo sát quy chuẩn.
Đại diện Tập đoàn Samsung tại Việt Nam trao đổi về những khó khăn của doanh nghiệp FDI phải đối mặt khi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu
Đại diện Phòng Thương mại châu Âu tại Việt Nam phát biểu tại hội thảo
Đại diện Công ty Luật TNHH Kim&Chang tại Việt Nam
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Vân Chi phát biểu kết luận hội thảo