GÓC NHÌN ĐẠI BIỂU: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG, HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG BỘ MÁY NHÀ NƯỚC THÔNG QUA PHIẾU TÍN NHIỆM
NGHỊ QUYẾT SỐ 96/2023/QH15 CỦA QUỐC HỘI VỀ VIỆC LẤY PHIẾU TÍN NHIỆM, BỎ PHIẾU TÍN NHIỆM ĐỐI VỚI NGƯỜI GIỮ CHỨC VỤ DO QUỐC HỘI, HĐND BẦU HOẶC PHÊ CHUẨN
Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV
Đánh giá uy tín và kết quả thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao
Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 5. Nghị quyết quy định mục đích, đối tượng về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn.
Cụ thể, việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước; góp phần đánh giá uy tín và kết quả thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao của người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm, giúp họ thấy được mức độ tín nhiệm của mình để tiếp tục phấn đấu, rèn luyện, nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác; làm cơ sở để cơ quan, tổ chức có thẩm quyền xem xét quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng cán bộ.
Các đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV
Bên cạnh đó, việc tổ chức lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm phải được thực hiện theo Nghị quyết này và quy định khác của pháp luật có liên quan, bảo đảm thực chất, góp phần tăng cường niềm tin của cử tri và Nhân dân. Các hành vi vi phạm pháp luật về lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm phải bị xử lý theo quy định của pháp luật.
Những điểm mới quan trọng giúp tăng cường trách nhiệm của người được lấy phiếu, bỏ phiếu tín nhiệm
Đánh giá cao những điểm mới nổi bật tại Nghị quyết này, ĐBQH Lê Thanh Hoàn – Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa cho rằng, với nhiều căn cứ đánh giá mức độ tín nhiệm có thể lượng hóa, đo đếm được sẽ giúp đại biểu Quốc hội có thể đánh giá chính xác hơn về người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm. Và, bản thân họ dựa vào đó có thể tự soi, tự sửa, tự hoàn thiện bản thân.
Theo đại biểu Lê Thanh Hoàn, điểm mới đầu tiên ở Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn (sửa đổi) là quy định sẽ không thực hiện lấy phiếu tín nhiệm đối với cán bộ cấp xã. Việc lấy phiếu tín nhiệm chỉ được thực hiện tại Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện.
Thứ hai, sẽ không thực hiện lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ đã có thông báo nghỉ công tác chờ nghỉ hưu hoặc được bổ nhiệm, bầu cử trong năm lấy phiếu tín nhiệm. Đây là quy định thể chế hóa Quy định số 96-QĐ/TW của Bộ Chính trị về việc lấy phiếu tín nhiệm đối với chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị.
Thứ ba, tại Nghị quyết này đã có bổ sung so với quy định hiện hành và quy định cụ thể hơn về các căn cứ để đánh giá mức độ tín nhiệm đối với từng cá nhân được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm.
Thứ tư, về quy trình lấy phiếu tín nhiệm, tại Nghị quyết đã làm rõ hơn, điều chỉnh các mốc thời gian gửi các loại báo cáo để phục vụ việc lấy phiếu tín nhiệm.
ĐBQH Lê Thanh Hoàn – Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa đánh giá cao nhiều điểm mới của dự thảo Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn (sửa đổi)
Thứ năm, Nghị quyết này cũng bổ sung quy định quan trọng về quy trình lấy phiếu tín nhiệm, trong đó có quy định phiên họp lấy phiếu tín nhiệm chỉ được tiến hành khi có ít nhất 2/3 tổng số đại biểu tham dự; tỷ lệ tín nhiệm được tính trên tổng số đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân tham gia lấy phiếu tín nhiệm, thay vì tính trên tổng số đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân như hiện nay.
Đồng thời, sửa đổi quy trình thực hiện để đảm bảo quyền được giải trình của người được tiến hành bỏ phiếu tín nhiệm sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo trước Quốc hội kết quả thảo luận tại Đoàn đại biểu Quốc hội.
Thứ sáu, tại Nghị quyết đã có một số sửa đổi, bổ sung quan trọng về hệ quả của lấy phiếu tín nhiệm để thể chế hóa Quy định số 96-QĐ/TW của Bộ Chính trị. Theo đó, người được lấy phiếu tín nhiệm có quá nửa đến dưới 2/3 tổng số phiếu đánh giá “tín nhiệm thấp” thì có thể xin từ chức; trường hợp không xin từ chức thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội, Thường trực Hội đồng nhân dân trình Hội đồng nhân dân tiến hành bỏ phiếu tín nhiệm tại kỳ họp đó hoặc kỳ họp gần nhất.
Với người có từ 2/3 tổng số phiếu đánh giá tín nhiệm thấp trở lên thì cơ quan hoặc người có thẩm quyền giới thiệu người đó để Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu, phê chuẩn sẽ có trách nhiệm trình Quốc hội, Hội đồng nhân dân tiến hành miễn nhiệm tại ngay kỳ họp đó hoặc sang kỳ họp gần nhất. Trong khi đó, theo quy định tại Nghị quyết số 85/2014/QH13 của Quốc hội về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn, khi có trên 2/3 phiếu thu về tín nhiệm thấp mới xem xét cho từ chức hoặc đưa ra ra bỏ phiếu tín nhiệm.
Thứ bảy, tại Nghị quyết này đã quy định về việc nghiêm cấm thực hiện hành vi trái pháp luật ảnh hưởng đến kết quả lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm, mức độ tín nhiệm hoặc lợi dụng lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm để làm giảm uy tín của người khác, gây chia rẽ, mất đoàn kết nội bộ.
Đồng thời, quy định rõ về việc cấm vận động hoặc có hành vi trái pháp luật tác động đến đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân trong quá trình lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm
Theo đại biểu Lê Thanh Hoàn, việc xây dựng, ban hành Nghị quyết về việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn (sửa đổi) là để kịp thời thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về công tác cán bộ và việc lấy phiếu tín nhiệm đối với chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị; góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thống nhất trong việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm tại Quốc hội, Hội đồng nhân dân; khắc phục những hạn chế, vướng mắc trong thực tiễn thi hành. Đặc biệt, tăng cường trách nhiệm của người được lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ./.