Tại Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XIV, Đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bến Tre đã gửi chất vấn Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà. Nội dung chất vấn: Gần đây, dư luận có nêu một trong những vụ việc tày đình khi thiết kế Quốc lộ 51, Biên Hòa-Vũng Tàu. Trong đó có nêu tình trạng một đồng chí Thứ trưởng của Bộ Xây dựng đã dùng ảnh hưởng của mình để chuyển toàn bộ dự án cho công ty sân sau mà người nhà đứng tên tại trụ sở nhà riêng. Vụ việc này đã được bảo chí nêu rất nhiều và đã được Thanh tra Chính phủ vào cuộc thì việc xử lý vụ việc này với cán bộ sai phạm đến đâu?
Đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bến Tre
Ngày 28/12/2016, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà đã trả lời chất vấn Đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng. Theo Bộ trưởng Phạm Hồng Hà, Dự án đầu tư xây dựng, mở rộng Quốc lộ 51, đoạn Biên Hòa - Vũng Tàu được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận đầu tư theo hình thức BOT (Văn bản số 54/TB-VPCP, ngày 04/3/2008) và chấp thuận 3 Nhà đầu tư là: Tổng công ty Đầu tư phát triển đô thị và khu công nghiệp Việt Nam (viết tắt là IDICO), Tổng công ty Sông Đà và Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (viết tắt là BIDV) theo Văn bản số 7962/VPCP-KTN, ngày 19/11/2008. Các Nhà đầu tư thành lập Công ty cổ phần Phát triển đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (viết tắt là BVEC) để thực hiện dự án (gọi là Doanh nghiệp dự án). Hợp đồng BOT được ký kết giữa Cơ quan nhà nước có thẩm quyền là Cục Đường bộ Việt Nam (nay là Tổng Cục đường bộ Việt Nam, là cơ quan được Bộ Giao thông vận tải ủy quyền) và BVEC (Hợp đồng số 21/2009/HĐ.BOT-QL51, ngày 12/11/2009).
Tại thời điểm thành lập BVEC, các cổ đông sáng lập có IDICO nắm giữ 49% cổ phần, Tổng công ty Sông Đà nắm giữ 30% cổ phần, BIDV nắm giữ 10% cổ phần (theo giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh công ty cổ phần ngày 15/12/2008 do Sở Kế hoạch và Đầu tư Đồng Nai cấp); Về cổ đông phổ thông: Công ty cổ phần Phát triển đường cao tốc BIDV (viết tắt là BDEC) nắm giữ 11% cổ phần phổ thông.
Từ khi được Cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh công ty cổ phần (ngày 15/12/2008) đến tháng 3/2016, cơ cấu cổ đông sáng lập tại BVEC đã 02 lần thay đổi. Cụ thể: Theo giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh sửa đổi, được Sở Kế hoạch và Đầu tư Đồng Nai cấp ngày 24/10/2011, cơ cấu cổ đông sáng lập tại BVEC như sau: IDICO nắm giữ 49% cổ phần, Công ty cổ phần Đầu tư phát triển xây dựng (viết tắt là DIC) nắm giữ 30% cổ phần, BDEC nắm giữ 10% cổ phần. Lý do thay đổi cổ đông sáng lập: DIC là công ty con thuộc Tập đoàn công nghiệp Xây dựng Việt Nam, trong đó công ty mẹ là Tổng công ty Sông Đà, DIC nhận chuyển nhượng 30% cổ phần từ cổ đông sáng lập là Tổng công ty Sông Đà và BDEC nhận chuyển nhượng 10% cổ phần từ cổ đông sáng lập BIDV. Việc chuyển nhượng cổ phần giữa các cổ đông được thực hiện theo quy định của Luật Doanh nghiệp số 60/2005/QH11, ngày 29/11/2005.
.jpg)
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà trả lời chất vấn các ĐBQH trên nghị trường
Theo giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh sửa đổi, được Sở Kế hoạch và Đầu tư Đồng Nai cấp ngày 09/11/2011, cơ cấu cổ đông sáng lập tại BVEC như sau: IDICO nắm giữ 49% cổ phần, DIC nắm giữ 25% cổ phần, Công ty cổ phần Xây dựng và thương mại tổng hợp Thái Ninh (gọi tắt là Công ty Thái Ninh) nắm giữ 15% cổ phần. Lý do thay đổi cổ đông sáng lập: Công ty Thái Ninh nhận chuyển nhượng từ DIC 5% cổ phần và từ BDEC 10% cổ phần và việc chuyển nhượng cổ phần giữa các cổ đông được thực hiện theo quy định của Luật Doanh nghiệp số 60/2005/QH11, ngày 29/11/2005.
Tổng mức đầu tư của dự án (theo Quyết định phê duyệt dự án số 56/QĐ- CT ngày 31/7/2009 của Hội hội đồng quản trị BVEC) là 3.983.390 triệu đồng (Bằng chữ: Ba nghìn chín trăm tám mươi ba tỷ, ba trăm chín mươi triệu đồng). Thời gian thực hiện dự án: Dự án khởi công tháng 8/2009 và được nghiệm thu, đưa vào khai thác sử dụng tháng 4/2013.
Trong quá trình thực hiện dự án, Thanh tra Chính phủ, Thanh tra Bộ Xây dựng đã tiến hành thanh tra dự án, cụ thể như sau: Theo kế hoạch thanh tra năm 2012 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Ngày 22/3/2012, Thanh tra Chính phủ đã ban hành Quyết định số 629/QĐ- TTCP về việc Thanh tra việc chấp hành quy định của pháp luật trong việc thực hiện Dự án xây dựng, mở rộng Quốc lộ 51, đoạn Km0+900 đến Km73+600.
Ngày 05/10/2012, Thanh tra Chính phủ đã ban hành kết luận thanh tra (Văn bản số 2548/KL-TTCP). Kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra các tồn tại chính của dự án như: Dự án không hoàn thành đúng tiến độ đề ra so với tiến độ đã ký kết trong hợp đồng BOT (ngày 02/8/2012); đầu tư cầu vượt dân sinh chưa phù hợp với thực tế; thực hiện các thủ tục chỉ định thầu chưa đúng quy định; chủ đầu tư không thẩm định kết quả lựa chọn nhà thầu; chỉ định và ký kết hợp đồng thi công xây lắp trước khi phê duyệt dự toán; nhật ký thi công sơ sài; thiết kế công trình còn tồn tại, gây ảnh hưởng xấu đến chất lượng mặt đường; thanh toán chi phí xây lắp sai so với dự toán 2,744 tỷ đồng. Trong kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ không đề cập đến vấn đề chuyển nhượng cổ phần, thay đổi cơ cấu cổ đông tại BVEC (tại thời điểm Thanh tra Chính phủ tiến hành thanh tra (tháng 3/2012), cơ cấu cổ đông sáng lập tại BVEC đã có sự thay đổi so với đăng ký ban đầu như đã nêu tại Mục 2.2, Phần I của văn bản này).
Về phía Bộ Xây dựng, trong kế hoạch thanh tra năm 2016 của Bộ Xây dựng có danh mục thanh tra dự án xây dựng, mở rộng Quốc lộ 51, đoạn Biên Hòa - Vũng Tàu (kế hoạch thanh tra được duyệt kèm theo Quyết định số 1366/QĐ-BXD, ngày 24/11/2015 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng), theo đó dự kiến sẽ tiến hành thanh tra vào quý IV/2016. Tuy nhiên, quý 1/2016, một sổ phương tiện thông tin đại chúng phản ánh tồn tại xảy ra tại dự án này mà trong đó có hai Nhà đầu tư là doanh nghiệp có vốn Nhà nước do Bộ Xây dựng là đại diện chủ sở hữu. Sau khi tiếp nhận thông tin phản ánh của báo chí, Bộ trưởng Bộ Xây dựng đã yêu cầu Thanh tra Bộ sớm tiến hành thanh tra dự án này. Theo yêu cầu đó, ngày 24/3/2016, Thanh tra Bộ Xây dựng đã ban hành Quyết định số 97/QĐ-TTr về việc thanh tra công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình của Công ty cổ phần Phát triển đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu và dự án đầu tư xây dựng, mở rộng Quốc lộ 51, đoạn Biên Hòa - Vũng Tàu.
Ngày 27/9/2016, Thanh tra Bộ Xây dựng đã ban hành Kết luận thanh tra (Văn bản số 379/KL-TTr) và ngày 29/9/2016 đã công bố công khai Kết luận thanh tra (có đại diện Đài truyền hình Việt Nam và một số cơ quan báo chí tham dự), đã gửi kết luận thanh tra cho một số cơ quan báo chí và các Bộ, ngành có liên quan.
Trong kết luận thanh tra đã nêu rõ những tồn tại trong công tác ký kết, thực hiện họp đồng BOT, công tác quản lý đầu tư xây dựng công trình và kết quả xác minh những nội dung các phương tiện thông tin đại chúng phản ánh về dự án.
Cụ thể như sau: Hợp đồng BOT được ký kết giữa hai bên là Cơ quan nhà nước có thẩm quyền (Cục Đường bộ Việt Nam) và Doanh nghiệp dự án (BVEC) là không đúng quy định tại Nghị định 78/2007/NĐ-CP, ngày 11/5/2007 của Chính phủ về đầu tư theo hình thức Hợp đồng Xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao, trong đó quy định họp đồng BOT phải ký kết giữa 3 bên (Cơ quan nhà nước có thẩm quyền, Nhà đầu tư và Doanh nghiệp dự án); công tác lập, thẩm định và phê duyệt thiết kế, dự toán gịá gói thầu còn sai sót, làm tăng giá trị dự toán 40,015 tỷ đồng; thanh toán chi phí quản lỷ dự án vượt 48,55 tỷ đồng so với giá trị được phê duyệt nêu trong quyết định phê duyệt dự án; công tác quản lý chất lượng công trình còn một số tồn tại và sai sót; công tác nghiệm thu, thanh toán còn sai sót, làm tăng giá trị nghiệm thu, thanh toán tổng cộng 25,65 tỷ đồng. Trong đó, yêu cầu thu hồi về tài. khoản của cơ quan thanh tra số tiền 23,55 tỷ đồng (bao gồm 14,57 tỷ đồng do Công ty cổ phần Đầu tư phát triển Cường Thuận IDICO thi công thiếu khối lượng bê tông nhựa bù vênh và 8,98 tỷ đồng do chủ đầu tư và một số nhà thầu nghiệm thu vượt khối lượng và tính sai đơn giá thanh toán); Kết luận thanh tra cũng nêu rõ kết quả xác minh một số phản ánh của các phương tiện thông tin đại chúng. Trong đó, một số thông tin phản ánh có cơ sở như: Các cổ đông không góp đủ vốn chủ sở hữu; chậm quyết toán dự án; chủ đầu tư nợ nhà thầu nhiều tỷ đồng; một số thông tin phản ánh không có cơ sở như: Các cổ đông trong BVEC tự ý chuyển nhượng cổ phần; chỉ đạo bán cổ phần trái khoáy.
Về cơ cấu cổ đông sáng lập hiện hữu tại BVEC ở thời điểm thanh tra, đến thời điểm kết thúc thanh tra của Thanh tra Bộ Xây dựng (tháng 6/2016), cơ cấu cổ đông sáng lập hiện hữu tại BVEC vẫn theo giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh sửa đổi, được Sở Kế hoạch và Đầu tư Đồng Nai cấp ngày 09/11/2011. Cụ thể: IDICO nắm giữ 49% cổ phần, DIC nắm giữ 25% cổ phần, Công ty Thái Ninh nắm giữ 15% cổ phần.
Qua kết quả hai cuộc thanh tra nêu trên cho thấy, Lãnh đạo Bộ Xây dựng không có sự can thiệp trái pháp luật vào quá trình chuẩn bị cũng như thực hiện dự án (bao gồm cả việc lựa chọn Nhà đầu tư, chuyển nhượng cổ phần giữa các nhà đầu tư, lựa chọn nhà thầu thiết kế, thi công xây dựng công trình...).
Căn cứ kết luận của hai cuộc thanh tra nêu trên và đến thời điểm này, Bộ Xây dựng không nhận được tài liệu, chứng cứ nào về việc “khi thiết kế Quốc lộ 51, Biên Hòa-Vũng Tàu, một đồng chí thứ trưởng của Bộ Xây dựng đã dùng ảnh hưởng của mình để chuyển toàn bộ dự án cho công ty sân sau mà người nhà đứng tên”./.
