Qua các báo cáo cho thấy việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về lĩnh vực này đã có những bước chuyển biến tích cực, góp phần giữ vững an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội, đấu tranh trấn áp có hiệu quả các loại tội phạm, giữ vững cuộc sống bình yên của nhân dân. Tuy nhiên, qua các báo cáo, nhất là Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp vẫn còn cho thấy những tồn tại, hạn chế nhất định. Tôi xin được phân tích làm rõ các nội dung sau:
Vấn đề thứ nhất, sự quá tải phạm nhân trong các trại giam. Theo Báo cáo của Chính phủ cho thấy số lượng phạm nhân phải chấp hành án phạt tù năm 2014 tăng 17.056 người, dẫn đến sự quá tải trầm trọng, gay gắt trong các trại giam. Qua tìm hiểu, tôi được biết quy định diện tích sàn nằm của mỗi phạm nhân là 2m2/người.Thế nhưng, thực tế hiện nay diện tích bình quân là 1,49m2/người. Cá biệt có nơi chỉ có 1,1m2/người. Chúng tôi đã vào thăm trại giam Xuân Phước của Bộ Công an, đóng trên địa bàn tỉnh Phú Yên, thấy tình hình càng bức xúc hơn, các phạm nhân nằm với nhau không có khoảng trống để cựa quậy, Đoàn giám sát của Ủy ban Tư pháp chúng tôi đi giám sát ở nhiều địa phương thì cũng cho thấy thực trạng này. Thực trạng này cần có biện pháp, giải pháp khẩn trương được khắc phục, bởi vì nó liên quan đến trật tự an toàn tại các trại giam và nó liên quan đến chế độ đối với phạm nhân. Vì vậy, tôi thống nhất cao với đề nghị của Bộ Tư pháp là trong năm 2015 Quốc hội, Chính phủ cần phải bố trí phân bổ ngân sách để ưu tiên đầu tư nâng cấp các trại giam.
Vấn đề thứ hai, là số người bị kết án phạt tù nhưng vẫn còn ở bên ngoài có số lượng lớn. Bên trong trại giam thì phạm nhân quá tải như vậy, nhưng bên ngoài xã hội, theo Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp cho thấy có hơn 3.000 người bị kết án nhưng chưa thi hành, đáng chú ý trong số này có gần 1/2 đã trốn thi hành án trong nhiều năm, đây là vấn đề rất đáng quan tâm. Thực tế này cho thấy tính nguy hiểm cho xã hội của hơn 3.000 người có án nhưng mà không thi hành, 3.000 người này làm gì, ở đâu, đã thực hiện những hành vi gì tiếp theo nguy hiểm cho xã hội. Thực tế này cũng cho thấy tính nghiêm minh của pháp luật không được thực hiện. Cử tri, thân nhân, gia đình của những người bị hại trong các vụ án này rất bức xúc. Hàng ngày, hàng giờ người ta thấy những đối tượng mà tòa đã tuyên án, có hiệu lực thi hành nhưng ở ngoài xã hội như thế, thân nhân gia đình rất bức xúc. Do vậy, tôi đề nghị có biện pháp, giải pháp để khẩn trương khắc phục thực tế này.
Vấn đề thứ ba là công tác cán bộ của các cơ quan tư pháp. Muốn nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan tư pháp thì phải quan tâm chú trọng đến công tác cán bộ. Một thực tế đáng lo ngại trong công tác cán bộ của các cơ quan tư pháp hiện nay là sự thiếu hụt trong công tác cán bộ. Thiếu cán bộ cần phải tuyển dụng, nhưng thực tế các cơ quan tư pháp lại tuyển không đủ. Số liệu cho thấy đến nay, các cơ quan viện kiểm sát nhân dân, tòa án nhân dân thi hành án đều tuyển không đủ số lượng biên chế được phân bổ. Viện kiểm sát nhân dân tối cao tuyển thiếu còn khoảng trên 1000, tòa án nhân dân trên 400, thi hành án trên 300. Tổng cộng khoảng trên 1800. Thực tế này có nhiều nguyên nhân, song tôi quan tâm đến hai vấn đề. Tuyển không đủ số lượng theo định biên được giao có phải là do không có nguồn để chúng ta tuyển dụng hay không. Nếu như đúng thực tế này thì chúng ta phải định hướng nghề nghiệp rồi quan tâm đến công tác đào tạo nguồn cho các cơ quan tư pháp thế nào. Nếu như có nguồn, nhưng chúng ta tuyển không được thì vấn đề đặt ra là chế độ, chính sách đối với những người làm trong ngành tòa án, trong ngành thi hành án như thế nào, trong ngành kiểm sát ra sao. Bởi nếu như có nguồn, sinh viên tốt nghiệp luật ra trường, họ không muốn thi tuyển vào ngành công an, ngành kiểm sát, ngành tòa án, thi hành án. Vấn đề đặt ra là chính sách thu hút, chính sách đãi ngộ. Tôi rất mong có sự nhìn nhận đánh giá vấn đề này để chúng ta có biện pháp khắc phục.
Vấn đề thứ tư là về công tác phòng chống tội tham nhũng. Công tác phòng chống tham nhũng luôn là sự quan tâm và phản ánh kiến nghị của cử tri trong các buổi tiếp xúc với đại biểu Quốc hội. Cử tri ghi nhận, đánh giá cao sự nỗ lực quyết tâm của Đảng, của Quốc hội, của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng, nhiều vụ án lớn được đưa ra xét xử một cách nghiêm minh. Nhưng cử tri cũng bày tỏ sự quan ngại, lo lắng về tình hình tham nhũng hiện nay. Theo Báo cáo của Chính phủ nhận định, tình hình tham nhũng còn diễn biến phức tạp. Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp nhận định bổ sung là ngoài diễn biến phức tạp thì còn nghiêm trọng. Thủ tướng Chính phủ khi báo cáo trước Quốc hội trong phiên khai mạc kỳ họp lần này nhận định công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí chưa đạt yêu cầu đề ra.
Kính thưa Quốc hội, cử tri đặt vấn đề vì sao Trung ương Đảng, Chính phủ quyết tâm, quyết liệt trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng nhưng công tác này vẫn chưa đạt yêu cầu, chưa được ngăn chặn đẩy lùi tham nhũng. Cử tri cho rằng một trong những nguyên nhân cơ bản ở đây là có quyết liệt nhưng thiếu đồng bộ. Thiếu đồng bộ giữa Trung ương và địa phương. Thiếu đồng bộ giữa các cơ quan ban, ngành trong một địa phương. Cử tri tha thiết đề nghị với đại biểu Quốc hội chúng tôi phản ánh, kiến nghị với Trung ương, Đảng, với Quốc hội, với Chính phủ là cần thực hiện theo đúng tinh thần nói đi đôi với làm, nói ít, làm nhiều, làm thật quyết liệt và đồng bộ để công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, thật sự mang lại hiệu quả và tạo được niềm tin của nhân dân.
