ỦY BAN TƯ PHÁP CỦA QUỐC HỘI HỌP PHIÊN TOÀN THỂ LẦN THỨ 4

Dự phiên họp từ điểm cầu Nhà Quốc hội có các Phó Chủ nhiệm, Ủy viên Thường trực, Ủy viên Chuyên trách của Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Du, đại diện lãnh đạo Viện Kiểm sát nhân dan tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội;…. Các Ủy viên Ủy ban Tư pháp tham dự phiên họp trực tuyến từ nhiều điểm cầu.

Bảo đảm người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi được bảo vệ tốt nhất

Báo cáo tại phiên thẩm tra, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Du nhấn mạnh, việc ban hành Pháp lệnh Trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là cần thiết.

Phó Chánh án Tòa án nhân dân cho biết, mục đích xây dựng Pháp lệnh nhằm bảo đảm người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi được bảo vệ tốt nhất khi bị đề nghị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Đồng thời, bảo đảm việc áp dụng đầy đủ các chuẩn mực và quy phạm quốc tế dành cho người dưới 18 tuổi. Thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam về bảo vệ các quyền con người, quyền của người dưới 18 tuổi; Đáp ứng tốt hơn yêu cầu bảo vệ, chăm sóc, giáo dục người dưới 18 tuổi bị nghiện ma túy;…

Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Du trình bày Tờ trình dự thảo Pháp lệnh trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc

Dự thảo Pháp lệnh gồm 05 chương, 48 điều, bao gồm: (1) Những quy định chung; (2) Trình tự, thủ tục xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; (3) Trình tự, thủ tục xem xét, quyết định việc hoãn, miễn chấp hành quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; tạm đình chỉ, miễn chấp hành phần thời gian đưa vào cơ sở cai nghiệm bắt buộc còn lại; (4) Khiếu nại, kiến nghị, kháng nghị; giải quyết khiếu nại, kiến nghị, kháng nghị trong việc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; (5) Điều khoản thi hành quy định về hiệu lực thi hành của Pháp lệnh.

Về vấn đề cần xin ý kiến, Phó Chánh án Tòa án nhân dân nêu rõ, nội dung quy định điều kiện hoãn, miễn chấp hành quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; tạm đình chỉ, miễn chấp hành phần thời gian đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc còn lại còn quan điểm khác nhau.

Theo đó, quan điểm thứ nhất cho rằng, việc quy định điều  kiện hoãn, miễn chấp hành quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, tạm đình chỉ, miễn chấp hành phần thời gian đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc còn lại trong Nghị định số 116/2021/NĐ-CP là vượt quá thẩm quyền, không phù hợp với quy định tại khoản 2 Điều 14 của Hiến pháp, đây là những vấn đề liên quan đến hạn chế quyền con người và cần được quy định bởi luật.

Quan điểm thứ hai cho rằng, nội dung này đã được quy định tại Điều 57 và Điều 58 của Nghị định số 116, nên dự thảo Pháp lệnh chỉ cần dẫn chiếu áp dụng, không cần quy định lại vấn đề này.

Ban hành Pháp lệnh để thực hiện quy định tại khoản 5, Điều 33 Luật Phòng, chống ma túy

Cho ý kiến bước đầu về dự án Pháp lệnh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên cho biết, Nhóm nghiên cứu của Ủy ban thống nhất sự cần thiết ban hành Pháp lệnh để thực hiện quy định tại khoản 5 Điều 33 của Luật Phòng, chống ma túy và cơ bản tán thành quan điểm chỉ đạo xây dựng Pháp lệnh. Dự án Pháp lệnh có nhiều nội dung tương ứng với Pháp lệnh số 09/2014/UBTVQH13 quy định về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân (Pháp lệnh số 09), nên có thể tham khảo nhiều quy định của Pháp lệnh số 09. Tuy nhiên, đối tượng điều chỉnh của dự thảo Pháp lệnh này là người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi (người bị đề nghị) và việc đưa họ vào cơ sở cai nghiện bắt buộc không phải là biện pháp xử lý hành chính, nên cần bảo đảm tính đặc thù, thủ tục thân thiện, nhân văn và bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người bị đề nghị.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên trình bày Báo cáo ý kiến bước đầu của Nhóm nghiên cứu

Về hồ sơ dự án Pháp lệnh, cơ quan soạn thảo cần tiếp tục lấy đầy đủ ý kiến cơ quan, tổ chức có liên quan, hoàn thiện hồ sơ theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật và chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Về điều kiện hoãn, miễn chấp hành quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc (Điều 22); tạm đình chỉ, miễn chấp hành phần thời gian còn lại đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc (Điều 31), đa số ý kiến Nhóm nghiên cứu của Ủy ban cho rằng, dự thảo Pháp lệnh quy định nội dung này phù hợp Luật phòng, chống ma túy và phù hợp với đặc điểm của việc đưa người bị đề nghị vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Tuy nhiên, cũng có ý kiến đề nghị không quy định nội dung này trong dự thảo Pháp lệnh. Dự thảo Pháp lệnh này chỉ quy định về trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định đưa người bị đề nghị vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, không quy định lại nội dung đã được quy định tại Nghị định số 116.

Về thủ tục thân thiện, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên đề nghị cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện thêm thủ tục thân thiện cũng như các yêu cầu nói chung để thực hiện có hiệu quả thủ tục này. Cần bổ sung nguyên tắc bảo đảm thủ tục thân thiện và bảo đảm lợi ích tốt nhất của người bị đề nghị tại phần quy định chung trong dự thảo Pháp lệnh; đồng thời rà soát để bổ sung một số quy định của thủ tục thân thiện vào các các điều khoản có liên quan. 

Về thời hạn xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên cho biết, Dự thảo Pháp lệnh không quy định vấn đề này. Theo nhóm nghiên cứu, cần quy định thời hiệu xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trong dự thảo Pháp lệnh (quy định thời hiệu 03 tháng tương tự như Luật xử lý vi phạm hành chính đối với người nghiện ma túy từ đủ 18 tuổi  trở lên bị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc). Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, Luật phòng chống ma túy coi người nghiện ma túy là người có bệnh thì cần được chữa bệnh để giúp họ phát triển lành mạnh,… Mặt khác, việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc  không phải biện pháp xử lý hành chính, nên không áp dụng thời hiệu. Do đó, thống nhất dự thảo Pháp lệnh, không quy định thời hiệu trong Pháp lệnh này.

Báo cáo tại Phiên họp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên cũng nêu rõ quan điểm của Nhóm nghiên cứu đối với quy định kiểm sát việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; về việc ủy quyền của Trưởng phòng Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội; về thời điểm có hiệu lực quyết định của Tòa án. Trong đó, Nhóm nghiên cứu lưu ý, về thời điểm có hiệu lực của một số quyết định trong dự thảo Pháp lệnh cần được cân nhắc kỹ lưỡng để bảo đảm tốt hơn lợi ích của người bị đề nghị và không làm phát sinh thêm các thủ tục đối với cơ quan, tổ chức. 

Thảo luận tại phiên họp, đa số ý kiến nhất trí với sự cần thiết ban hành Pháp lệnh trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Một số ý kiến nêu rõ, theo quy định tại khoản 4 Điều 33 của Luật Phòng, chống ma túy, thẩm quyền quyết định đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc do Tòa án nhân dân cấp huyện xem xét, quyết định. Tuy nhiên, trình tự, thủ tục này chưa được quy định cụ thể. Bên cạnh đó, theo quy định tại khoản 5 Điều 33 của Luật Phòng, chống ma túy thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Đại biểu Nguyễn Thị Xuân, Ủy ban Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội phát biểu tại phiên họp

Về hô sơ dự án Pháp lệnh, nhiều ý kiến đại biểu nêu rõ, mặc dù Hồ sơ dự án gồm có Tờ trình, dự thảo Pháp lệnh, Báo cáo đánh giá tác động và ý kiến của một số bộ, ngành. Tuy nhiên, chưa có ý kiến của Chính phủ, Bộ Tài chính. Một số bộ, ngành như: Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Tư pháp, Liên đoàn Luật sư Việt Nam gửi ý keiens đến cơ quan chủ trì soạn thảo sau khi Hồ sơ đã gửi đến cơ quan thẩm tra. Do đó, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo lấy đầy đủ ý kiến cơ quan, tổ chức có liên quan, hoàn thiện hồ sơn theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật. 

Tán thành với nhiều nội dung tại dự thảo Pháp lệnh cũng như Báo cáo bước đầu của Nhóm nghiên cứu, các đại biểu cho rằng, dự thảo Pháp lệnh cơ bản đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, được cơ quan soạn thảo xây dựng khá chi tiết, đầy đủ. Tuy nhiên, các ý kiến đại biểu cũng đề nghị cơ quan trình tiếp tục rà soát lại các quy định trong dự thảo Pháp lệnh để bảo đảm trình tự, thủ tục thân thiện; quy định cụ thể về chi phí, lệ phí xem xét, quyết định áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc. Đồng thời, cần rà soát lại quy định về thời hiệu xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, thời điểm có hiệu lực quyết định của Tòa án, quy định kiểm sát việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, việc ủy quyền của Trưởng phòng Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội,...

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội  Lê Thị Nga kết luận phiên họp

Kết luận nội dung phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, qua thảo luận, đa số ý kiến đại biểu tán thành nhiều nội dung cơ bản của Nhóm nghiên cứu. Các ý kiến phát biểu đều nhất trí với sự cần thiết ban hành Pháp lệnh, đề nghị bổ sung ý kiến của Chính phủ vào Hồ sơ dự án Pháp lệnh.

Về thủ tục thân thiện, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đề nghị rà soát để toàn bộ quy định của Pháp lệnh toát lên trình tự, thủ tục thân thiện; về quy định việc hoãn, miền chấp hành quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; tạm đình chỉ, miễn chấp hành phần thời gian còn lại đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, nhiều ý kiến đề nghị quy định tại Pháp lệnh, một số ý kiến đề nghị không quy định nội dung này trong dự thảo Pháp lệnh. Do đó, đối với quy định này cần tiếp tục cân nhắc, đưa ra những lập luận xác đáng, đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Về chi phí, lệ phí, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nhấn mạnh, nhiều ý kiến đề nghị cần quy định cụ thể hơn, đảm bảo dễ áp dụng trong thực tiễn triển khai. Về kiểm sát việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đa số ý kiến đề nghị quy định không chỉ kiểm sát về trình tự, thủ tục mà kiểm sát cả về nội dung.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cũng lưu ý cơ quan soạn thảo về vấn đề thời hiệu, cần rà soát các loại thời hạn, rà soát hiệu lực của các quyết định; Về ủy quyền đối với Trưởng phòng Phòng Lao động – Thương binh và Xã hội, tránh quy định cứng vào thẩm quyền của một người, nên quy định theo hướng chung nhất để đảm bảo tính khả thi.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nêu rõ, trên cơ sở ý kiến của các đại biểu, Ủy ban Tư pháp sẽ khẩn trương hoàn thiện báo cáo thẩm tra; đồng thời đề nghị Tòa án Nhân dân tối cao tiếp tục bổ sung hoàn thiện Hồ sơ dự thảo Pháp lệnh để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định trong thời gian tới.

*** Cổng Thông tin điện tử Quốc hội trân trọng giới thiệu một số hình ảnh tại Phiên họp toàn thể lần thứ 4 của Ủy ban Tư pháp:

Toàn cảnh Phiên họp toàn thể lần thứ 4 của Ủy ban Tư pháp. Phiên họp tập trung cho ý kiến về dự án Pháp lệnh trình tự, thủ tục Tòa án Nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga chủ trì phiên họp toàn thể

Các đại biểu tham dự Phiên họp toàn thể lần thứ 4 của Ủy ban Tư pháp

Phiên họp toàn thể được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến

Các Ủy viên của Ủy ban Tư pháp tham dự và phát biểu trực tuyến từ nhiều điểm cầu trong cả nước

Phó Chánh án TAND Nguyễn Văn Du nhấn mạnh việc ban hành Pháp lệnh Trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là cần thiết.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên trình bày Báo cáo ý kiến bước đầu của Nhóm nghiên cứu. Theo đó, Nhóm nghiên cứu của Ủy ban thống nhất sự cần thiết ban hành Pháp lệnh để thực hiện quy định tại khoản 5 Điều 33 của Luật Phòng, chống ma túy và cơ bản tán thành quan điểm chỉ đạo xây dựng Pháp lệnh.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và ngân sách của Quốc hội Phạm Thúy Chinh nhấn mạnh, một trong sáu mục tiêu được nêu rõ là bảo đảm thủ tục thân thiện, phù hợp với tâm lý, lứa tuổi của người dưới 18 tuổi. Do đó, quy định tại dự thảo phải toát lên cũng như cụ thể hóa được mục tiêu này.

Theo Phó Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Huy Tiến, Điều 4 Dự thảo Pháp lệnh cần được cân nhắc lại, để quy định theo hướng, Viện kiểm sát nhât dân kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, thực hiện quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị nhằm đảm bảo việc giải quyết kịp thời, đúng quy định của pháp luật.

Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Nguyễn Văn Hồi đề nghị cần làm rõ nội hàm bản chất của thủ tục “thân thiện”, không chỉ chú ý đến hình thức phiên họp mà ngay cả các câu hỏi tại phiên họp cũng phải phù hợp với trẻ em, có sự tham vấn cán bộ chuyên môn công tác xã hội, ...

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà cho biết, nội dung về quy định tại Điều 7 về Chi phí, lệ phí chưa rõ về nội hàm của khoản chi; mức chi là bao nhiêu và nguồn chi là từ nguồn nào. Vì vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, hoàn thiện quy định rõ hơn, đảm bảo tính khả thi trong triển khai.

Kết luận nội dung phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nêu rõ, trên cơ sở ý kiến của các đại biểu, Ủy ban Tư pháp sẽ hoàn thiện báo cáo thẩm tra; đồng thời đề nghị Tòa án nhân dân tối cáo tiếp tục bổ sung hoàn thiện hồ sơ dự án Pháp lệnh để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định trong thời gian tới.