Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách, Trưởng Đoàn giám sát Nguyễn Đức Hải chủ trì buổi làm việc. Tham dự buổi làm việc còn có Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Doãn Mậu Diệp; Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Thứ trưởng Nguyễn Thị Minh, Thứ trưởng Bộ Tài chính đại diện lãnh đạo các cơ quan, đơn vị hữu quan, các chuyên gia cùng các thành viên Đoàn giám sát.
Đoàn giám sát của UBTVQH làm việc với Bảo hiểm xã hội Việt Nam
Trưởng Đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Đức Hải cho biết, vấn đề quản lý, sử dụng các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách là vấn đề được Quốc hội quan tâm. Thực hiện nội dung giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách, Trưởng Đoàn giám sát đề nghị Bảo hiểm xã hội Việt Nam làm rõ các nội dung liên quan đến tình hình ban hành chính sách, pháp luật về thành lập quản lý, sử dụng quỹ; đánh giá tình hình triển khai, tổ chức thực hiện chính sách pháp luật về quản lý, sử dụng quỹ giai đoạn 2013-2018; đánh giá hiệu quả quản lý, sử dụng các quỹ; chỉ ra hạn chế tồn tại, nguyên nhân và đề xuất các giải pháp kiến nghị.
Tại buổi làm việc, đại diện Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã báo cáo tình hình quản lý và sử dụng các quỹ tài chính ngoài ngân sách do Bảo hiểm xã hội Việt Nam quản lý từ năm 2013 đến năm 2018 gồm Quỹ bảo hiểm xã hội, Quỹ bảo hiểm thất nghiệp, Quỹ bảo hiểm y tế.
Theo đó, đối với bảo hiểm xã hội, năm 2013 có 11 triệu người tham gia (bằng 21,6% so với lực lượng lao động trong độ tuổi), đến năm 2018 có 14,7 triệu người (bằng 30,3% so với lực lượng lao động trong độ tuổi), bình quân tăng 5,9%/năm. Tổng số người hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội hàng tháng năm 2013 là 2,6 triệu người đến năm 2018 là 3,2 triệu người, bình quân tăng 3,6%/năm.
Đối với bảo hiểm thất nghiệp, năm 2013 có 8,7 triệu người tham gia (bằng 17,6% so vớ lực lượng lao động trong độ tuổi), đến năm 2018 là 12,7 triệu người tham gia (bằng 26,1% so với lực lượng lao động trong độ tuổi), bình quân tăng 7,9%/năm. Số lượt người hưởng chế độ trợ cấp một lần năm 2013 là 7 triệu người, năm 2018 là 11,2 triệu người, bình quân tăng 9,8%/năm.
Đối với bảo hiểm y tế, số người tham gia bảo hiểm y tế năm 2013 là 61,8 triệu người (bằng 68,8% dân số) đến năm 2018 là 83,5 triệu người (chiếm 88,5% dân số). Số lượt người có thẻ bảo hiểm y tế đi khám, chữa bệnh năm 2013 là 130 triệu lượt và năm 2018 là 176,5 triệu lượt người, bình quân tăng 6,5%/năm.
Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Nguyễn Thị Minh phát biểu tại buổi làm việc
Qua công tác thanh tra, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã phát hiện, kiến nghị truy thu và thu hồi về các quỹ, đóng góp tích cực vào việc giảm số nợ đọng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp. Năm 2018 tỷ lệ nợ giảm xuống còn 1,7% số phải thu, giảm 1,2% so với năm 2017. Đây là mức nợ thấp nhất từ trước đến nay.
Đánh giá hiệu quả của cơ chế tài chính, huy động vốn, đầu tư và quản lý tài chính, đại diện Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết, cơ chế quản lý quỹ tập trung thống nhất tại Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã giúp tập trung đầy đủ, kịp thời nguồn thu vào các quỹ và chủ động trong điều hành nguồn thu, đáp ứng nhu cầu chi trả các chế độ bảo hiểm tại mọi thời điểm. Từ năm 2013 đến nay hoạt động đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp an toàn, hiệu quả, không rủi ro, lãi suất đầu tư cao hơn so với chỉ số giá tiêu dùng, bảo đảm nguyên tắc bảo toàn và tăng trưởng quỹ. Chi phí quản lý quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp quy định nội dung, định mức chi tương đối đầy đủ, rõ ràng phù hợp với tình chất đặc thù của ngành.
Bên cạnh đó, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng chỉ ra một số tồn tại, hạn chế. Hiện còn trên 34 triệu người trong độ tuổi lao động chưa tham gia bảo hiểm xã hội; còn khoảng 1,3 triệu học sinh, sinh viên chưa tham gia bảo hiểm y tế, nhóm tham gia bảo hiểm y tế theo hộ gia đình mới đạt tỷ lệ khoảng 63%, trong đó có khoảng 10-20% người có thu nhập cao chưa sẵn sàng tham gia bảo hiểm y tế mà lựa chọn khám chữa bệnh theo yêu cầu.
Mặc dù số nợ bảo hiểm có giảm nhưng vẫn tồn tại tình trạng nợ không còn khả năng thu hồi, nợ tại các doanh nghiệp đã ngừng hoạt động, giải thể, phá sản hoặc chủ doanh nghiệp là người nước ngoài bỏ trốn.
Một số người nhận bảo hiểm xã hội một lần gia tăng hàng năm dẫn tới mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội cho mọi người lao động bị ảnh hưởng. Tình trạng quỹ bảo hiểm y tế tiếp tục gia tăng chi phí khám chữa bệnh bất hợp lý, ảnh hưởng đến cân đối quỹ bảo hiểm y tế.
Trên cơ sở đó, Bảo hiểm xã hội Việt Nam kiến nghị Quốc hội tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật, bảo đảm thống nhất giữa Luật Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế và Luật Việt làm; tăng cường giám sát tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp và quản lý sử dụng quỹ đặc biệt đối với các địa phương, các cơ sở khám chữa bệnh.
Cùng với đó, kịp thời xử lý các hành vi vi phạm pháp luật bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, xử lý đối với các trường hợp doanh nghiệp chủ bỏ trốn, mất tích. Sớm ban hành Nghị định quy định về quản lý thu nợ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp. Các Bộ, ngành, UBND các tỉnh thành phố tăng cường vai trò quản lý nhà nước trong tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về bảo hiểm, điều hành chi khám chữa bệnh bảo hiểm y tế trên địa bàn trong phạm vi quỹ của tỉnh.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải - Trưởng Đoàn giám sát phát biểu tại buổi làm việc
Đánh giá cáo các nội dung báo cáo của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, các thành viên Đoàn giám sát cho rằng báo cáo của Bảo hiểm xã hội Việt Nam cơ bản đáp ứng đề cương, yêu cầu của Đoàn giám sát; đồng thời ghi nhận những kết quả đạt được trong quá trình quản lý, sử dụng các quỹ bảo hiểm như việc giảm nợ bảo hiểm xã hội, tăng trưởng quỹ ổn định…
Để có thêm thông tin trong quá trình giám sát, các thành viên Đoàn giám sát đề nghị Bảo hiểm xã hội Việt Nam bổ sung thêm thông tin về hoạt động của bảo hiểm y tế thời gian qua thu không đủ chi, nguyên nhân chính của tình trạng này và có giải pháp trong quản lý, kiến nghị về chính sách; công tác thanh tra kiểm tra việc sử dụng quỹ và thanh kiểm tra nội bộ trong tổ chức quản lý quỹ; Bổ sung dự báo về tình hình cân đối quỹ bảo hiểm trong dài hạn; Đề xuất các giải pháp cụ thể xử lý khoản nợ bảo hiểm xã hội khó đòi, xử lý các doanh nghiệp, chủ doanh nghiệp bỏ trốn mà doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội...