Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung, cho biết Chương trình gồm 4 dự án và 11 tiểu dự án. Để đạt được các mục tiêu đã xác định trong Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030, phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025 và Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo và An sinh xã hội bền vững giai đoạn 2021 - 2025, trong bối cảnh hiện nay chưa thể cân đối đủ ngân sách thực hiện. Do vậy, Chính phủ kiến nghị Quốc hội phê duyệt tổng kinh phí ở mức tối thiểu cho Chương trình theo Tờ trình của Chính phủ; giao Chính phủ hằng năm, căn cứ vào tình hình thực tế, tiếp tục cân đối ngân sách Trung ương để bổ sung cho Chương trình và có giải pháp huy động vốn ODA, các nguồn vốn huy động hợp pháp khác ngoài ngân sách để thực hiện Chương trình.
Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung.
Thẩm tra đề xuất của Chính phủ, Ủy ban Về các vấn đề xã hội cơ bản tán thành với sự cần thiết xây dựng Chương trình nhưng đề nghị tên của Chương trình là “Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025” để bảo đảm sự thống nhất với Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 23/6/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giảm nghèo bền vững đến năm 2030 .
Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thúy Anh chỉ rõ, để giảm nghèo đa chiều thực sự bền vững phải giảm tỷ lệ tái nghèo, tỷ lệ hộ nghèo phát sinh. Ngoài việc giảm nghèo về thu nhập cần tập trung giải quyết các chiều thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản. Do đó, Chương trình cần điều chỉnh các mục tiêu, chỉ tiêu, các dự án, giải pháp thoát nghèo bền vững, đủ sức chống chịu, vượt qua các thách thức của thiên tai, dịch bệnh như đại dịch COVID-19; dự báo kết quả duy trì các mục tiêu, chỉ tiêu khi Chương trình kết thúc để có thể đánh giá tính bền vững.
Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thúy Anh.
Liên quan đến nguồn vốn, Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội cho rằng, với yêu cầu về nguồn vốn của Chương trình cùng với 2 chương trình mục tiêu quốc gia khác thì đây là một áp lực rất lớn cho việc cân đối ngân sách nhà nước. Do đó, Chính phủ rà soát, cân đối lại nguồn vốn thực hiện hướng tới mục tiêu tổng quát giảm nghèo đa chiều bao trùm bền vững, bảo đảm thực hiện đầy đủ các mục tiêu, chỉ tiêu cho từng chiều nghèo. Đồng thời, lưu ý bố trí đủ vốn đầu tư từ ngân sách Trung ương cho Chương trình mà Chính phủ đã dự kiến trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 trên cơ sở đã bổ sung các nội dung bảo đảm thực hiện giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, các chiều thiếu hụt của dịch vụ xã hội cơ bản, người nghèo không có khả năng lao động. Các nội dung “an sinh xã hội” được chuyển sang kế hoạch đầu tư công trung hạn cần được bố trí kinh phí đủ từ nguồn vốn đầu tư công trung hạn. Cân đối nguồn vốn sự nghiệp từ ngân sách Trung ương bảo đảm thực hiện đầy đủ các mục tiêu, chỉ tiêu của Chương trình khi trình Quốc hội cho ý kiến...
Phát biểu tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá nhiệm kỳ vừa qua, chương trình giảm nghèo bền vững thu được thành tựu lớn. Tuy nhiên, báo cáo cần đánh giá thêm về một số địa phương còn quy định và thực hiện chuẩn nghèo cao hơn so với mức chuẩn chung của cả nước như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng...; về việc lần đầu tiên thực hiện chuẩn nghèo đa chiều; nhiều người dân tình nguyện xin thoát nghèo...
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại Phiên họp.
Phát biểu kết luận tại Phiên họp, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với sự cần thiết xây dựng Chương trình này nhằm thực hiện chủ trương của Đảng về công tác giảm nghèo bền vững đồng thời đề nghị đổi tên của Chương trình là “Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025”. Chương trình tiếp tục tập trung đầu tư vào địa bàn nghèo, hộ nghèo, vừa giải quyết nghèo đa chiều về thu nhập và các chiều thiếu hụt khác nhằm đạt chỉ tiêu giảm tỷ lệ nghèo đa chiều hàng năm từ 1 - 1,5%.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất bố trí đủ vốn đầu tư từ ngân sách Trung ương cho Chương trình mà Chính phủ đã dự kiến trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 trên cơ sở đã bổ sung các nội dung bảo đảm thực hiện giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, các chiều thiếu hụt của dịch vụ xã hội cơ bản... Ngoài ra, Chính phủ cần cân đối các nguồn lực riêng chăm lo cho người nghèo, cần đánh giá tiêu chí tính thêm nghèo đa chiều.
Đối với nguồn vốn sự nghiệp từ ngân sách Trung ương, Chính phủ cân đối các nguồn lực để đảm bảo thực hiện đầy đủ các chỉ tiêu, mục tiêu của Chương trình khi trình Quốc hội cho ý kiến. Căn cứ vào nguồn vốn đã được bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025, đề nghị Chính phủ rà soát, cân đối lại nguồn lực theo ý kiến của cơ quan thẩm tra và Ủy ban Tài chính, Ngân sách; phân bổ vốn cho các dự án thành phần phù hợp, đặc biệt phải rà soát các nội dung trùng lặp với nội dung chi thường xuyên thuộc nhiệm vụ quản lý Nhà nước để đưa ra khỏi chương trình. Đồng thời quán triệt tinh thần đầu tư phải có trọng tâm, trọng điểm, không phân tán, dàn trải manh mún, phải đúng, phải trúng các mục tiêu, định hướng, nhiệm vụ đã đề ra.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu kết luận tại Phiên họp.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chủ quản của 3 chương trình mục tiêu quốc gia phối hợp rà soát, phân tích, đánh giá làm rõ các nội dung hoạt động trùng lặp hoặc bỏ sót để đề xuất cơ chế lồng ghép, tích hợp nguồn lực, bảo đảm hiệu quả nguồn lực đầu tư. Mặt khác, nghiên cứu thành lập Ban chỉ đạo ở Trung ương, các cấp ở địa phương chung cho cả 3 chương trình để chỉ đạo, điều hành phối hợp hài hòa.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ khẩn trương rà soát, tiếp thu những nội dung của Chủ tịch Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban, ý kiến tại cuộc họp này để hoàn thiện báo cáo, đề xuất chủ trương đầu tư chương trình, xây dựng dự thảo nghị quyết trình Quốc hội khóa XV tại Kỳ họp thứ Nhất./.