Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Ngô Thị Minh chủ trì hội nghị. Tham dự hội nghị có các thành viên Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng, đại diện một số Ủy ban của Quốc hội, đại diện các bộ, ngành, cơ quan liên quan, đại diện lãnh đạo các địa phương, cùng các chuyên gia, nhà khoa học trong lĩnh vực trẻ em.
Phát triển toàn diện trẻ em quyết định phát triển bền vững của đất nước
Phát triển toàn diện trẻ em đóng vai trò quan trọng và đặt nền tảng cho sự phát triển thể chất, trí tuệ và cảm xúc của trẻ em, tạo nên những tiền đề cần thiết bảo đảm cho việc hòa nhập xã hội cũng như công bằng xã hội, giữ vai trò quyết định đối với sự phát triển bền vững của đất nước trong tương lai. Luật Trẻ em 2016 đã quy định Phát triển toàn diện của trẻ em là sự phát triển đồng thời cả về thể chất, trí tuệ, tinh thần, đạo đức và mối quan hệ xã hội của trẻ em.
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Ngô Thị Minh, việc xác định phát triển toàn diện trẻ em ở giai đoạn từ 0-8 tuổi là hết sức quan trọng, vì độ tuổi này được xác định như “giai đoạn vàng” quan trọng nhất của quá trình phát triển con người, trong giai đoạn này ở trẻ xuất hiện những khả năng mang tính nền tảng để phát triển năng lực cao hơn trong những giai đoạn tiếp theo, đặc biệt là sự phát triển của não bộ. Trong giai đoạn này trẻ cần được chăm sóc đầy đủ cả thể chất và tinh thần, bao gồm chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt, vui chơi, sự tương tác với những người xung quanh, hướng dẫn rèn luyện các kỹ năng cần thiết… Nếu những yếu tố nền tảng đó bị bỏ qua hoặc không được nuôi dưỡng liên tục thì trẻ không được chuẩn bị tốt cho những bước phát triển về sau, ví dụ khả năng nghe nhìn, phát triển ngôn ngữ, nhận thức, ứng xử xã hội…
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Ngô Thị Minh phát biểu tại hội nghị
Ủy viên Thường trực Ủy ban Tạ Văn Hạ cho rằng, đầu tư cho trẻ em ở giai đoạn này sẽ đạt được lợi ích kép, đó là chuẩn bị một nguồn nhân lực tốt cho tương lại của đất nước, đồng thời bảo đảm cho nguồn nhân lực hiện tại (bố, mẹ) của các em yên tâm công tác, cống hiến nhiều cho xã hội, góp phần làm tăng năng suất lao động, tạo ra của cải vật chất cho xã hội. Hiện nay Chính phủ đang xây dựng dự thảo Đề án “phát triển toàn diện trẻ em” giai đoạn 2018-2025 cho đối tượng trẻ từ 0-8 tuổi. Theo đó, Đề án đưa ra cách tiếp cận toàn diện về chính sách và các chương trình hướng tới trẻ em khi còn trong bụng mẹ đến 8 tuổi, cha mẹ và người chăm sóc các em, nhấn mạnh các dịch vụ thiết yếu đáp ứng nhu cầu của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ như dinh dưỡng, y tế, giáo dục, bảo vệ trẻ em, nước sạch, vệ sinh môi trường cũng như làm rõ tầm quan trọng của các dịch vụ này đối với sự phát triển toàn diện của trẻ em.
Chính sách phát triển toàn diện trẻ em còn chồng chéo, chung chung
Trong năm 2018, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng phối hợp với Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (Unicef) tại Việt Nam tổ chức khảo sát về việc phát triển toàn diện trẻ em giai đoạn từ 0-8 tuổi tại các tỉnh Kon Tum, Gia Lai và Điện Biên để nghiên cứu, đánh giá về tình hình thực hiện chính sách, pháp luật bảo đảm sự phát triển toàn diện của trẻ em tại các địa phương sau một năm triển khai thực hiện Luật trẻ em 2016; đồng thời trên cơ sở thực trạng phát triển toàn diện trẻ em tại các tỉnh để có các kiến nghị đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách. Ngoài buổi làm việc với UBND tỉnh, Đoàn còn tổ chức những cuộc tiếp xúc trực tiếp với các bà mẹ nuôi con nhỏ, trẻ em và thị sát các mô hình chăm sóc trẻ, thực hành dinh dưỡng chế biến món ăn cho trẻ từ nguyên liệu sẵn có của địa phương, qua đó lắng nghe tâm tư, nguyện vọng, ý kiến, kiến nghị của các bậc phục huynh và trẻ em.
Qua khảo sát, Ủy ban đánh giá các chính sách, chương trình về bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em, đặc biệt là chương trình về giảm nghèo đã tác động lớn đến trẻ em, thể hiện quyết tâm chính trị của Đảng, Nhà nước trong nỗ lực nâng cao đời sống cho các tầng lớp dân cư, trong đó có trẻ em. Tuy nhiên, do cùng trong một lĩnh vực có nhiều chương trình, chính sách can thiệp nên còn tình trạng chồng chéo về mục tiêu, đối tượng thụ hưởng, cách thức quản lý và tổ chức thực hiện.
Đại biểu tham gia ý kiến tại hội nghị
Dự thảo Báo cáo kết quả khảo sát về phát triển toàn diện trẻ em của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng cũng nêu rõ, hiện nước ta chưa có chính sách riêng biệt dành cho trẻ em vùng dân tộc thiểu số, nhất là đối với trẻ em thuộc các hộ nghèo. Các chính sách hiện tại hầu hết là chính sách chung, không có nội dung nào đề cập chính sách riêng cho trẻ em vùng dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó nhiều chính sách và chương trình đã được ban hành nhưng nguồn lực thực hiện không bảo đảm nên chính sách khó đi vào thực tiễn. Bên cạnh đó, cơ chế phối hợp giữa các cơ quan, các cấp, ngành địa phương chưa chat chẽ và hiệu quả. Từ đó dẫn đến những hạn chế trong việc trao đổi thông tin, lập và triển khai kế hoạch, phân bổ nguồn lực giữa đơn vị đầu mối quản lý và các đơn vị liên quan. Các địa phương cũng chưa tập trung ưu tiên nguồn lực cho phát triển toàn diện trẻ em, hầu hết các chính sách được ban hành đều dựa trên việc triển khai các văn bản chỉ đạo của cấp trên, chưa có chính sách đặc thù hỗ trợ trẻ em của địa phương.
Đề xuất nhiều giải pháp tháo gỡ
Nhắm đảm bảo sự phát triển toàn diện của trẻ em, đặc biệt là trẻ em ở vùng dân tộc thiểu số trong những năm sắp tới, các đại biểu, chuyên gia tham dự hội nghị đã thảo luận, đóng góp nhiều ý kiến đề xuất, kiến nghị đối với Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương. Các đại biểu cơ bản đồng tình về bố cục cũng như các nội dung trong dự thảo Báo cáo của Ủy ban, đặc biệt là các đề xuất, kiến nghị đối với Chính phủ, các bộ ngành. Theo đó, đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành tiếp tục xây dựng và triển khai các chương trình, đề án, chính sách cho công tác chăm sóc, bảo vệ và phát triển toàn diện trẻ em, đặc biệt là trẻ em vùng cao, trẻ em vùng dân tộc thiểu số. Xây dựng các chương trình dự án và các giải pháp can thiệp để cải thiện tình hình sức khỏe của trẻ em. Quan tâm bố trí nguồn lực bảo đảm thực hiện các chương trình, đề án và công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em. Bảo đảm ngân sách cho y tế dự phòng. Tiếp tục đầu tư chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ sơ sinh. Chỉ đạo, ưu tiên lồng ghép chương trình phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em vào các chương trình phát triển kinh tế- xã hội khác, đặc biệt là chương tình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; cân đối ngân sách hỗ trợ bảo đảm dinh dưỡng cho trẻ em đặc biệt 1.000 ngày đầu đời.
Cùng với đó, nghiên cứu ban hành chính sách phát triển giáo dục miền núi, tiếp tục có chính sách khuyến khích, hỗ trợ, nâng cao đời sống cán bộ, giáo viên đến công tác tại miền núi, vùng khó khăn và vùng dân tộc thiểu số. Có chính sách để huy động tối đa trẻ em trong độ tuổi được tiếp cận với dịch vụ giáo dục mầm non có chất lượng, bảo đảm sự công bằng trong thụ hưởng dịch vụ giáo dục mầm non cho mọi trẻ em để sớm khắc phục sự chênh lệch về phát triển giáo dục mầm non giữa các vùng miền.
Các đại biểu tại hội nghị
Đối với các địa phương, các đại biểu đề nghị, cần phải tăng cường hơn nữa các hoạt động truyền thông, nâng cao nhận thức, giáo dục, tư vấn về bảo vệ, chăm sóc trẻ em; phối hợp chặt chẽ, cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời, định hướng truyền thông về hoạt động bảo vệ, chăm sóc trẻ em cho lực lượng truyền thông đại chúng. Đặc biệt, phân cấp rõ trách nhiệm của các cấp chính quyền địa phương trong việc tổ chức thực hiện, bảo đảm điều kiện cho các hoạt động bảo vệ, chăm sóc trẻ em tại địa phương. Củng cố, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, tình nguyện viên làm công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em các cấp, từng bước chuyên nghiệp hóa mạng lưới tổ chức và đội ngũ cán bộ công tác xã hội làm việc với trẻ em; mở rộng mạng lưới cộng tác viên bảo vệ, chăm sóc trẻ em ở cấp thôn, bản.
Bên cạnh đó, các địa phương cần có cơ chế phối hợp liên ngành trong thực hiện quyền trẻ em giữa các ngành, các cấp. Thúc đẩy thực hiện xã hội hóa công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em. Chú trọng phát triển mới hệ thống cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em, duy trì và nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức cung cấp dịch vụ hiện có. Tạo cơ hội cho nhiều trẻ em vùng cao, vùng dân tộc thiểu số và nhóm trẻ em có nguy cơ bị xâm hại, bạo lực, ngược đãi có cơ hội tiếp cận với dịch vụ xã hội; có giải pháp nhằm bảo đảm xây dựng được đội ngũ nhà giáo vùng cao, dân tộc thiểu số đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đạt các tiêu chuẩn về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu. Đồng thời rà soát, điều chỉnh chính sách, chế độ phù hợp đối với người dạy và người học vùng dân tộc thiểu số, miền núi. Đồng thời, ưu tiên phân bổ ngân sách đầu tư xây dựng, sửa chữa cơ sở vật chất, trang thiết bị, có giải pháp tiếp cận phát triển giáo dục mầm non thích hợp với điều kiện thực tế của từng địa bàn dân cư. Đề cao sự phối hợp trách nhiệm, vai trò của gia đình và cộng đồng, huy động toàn xã hội cùng chăm lo cho công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Đa dạng hóa các loại hình giáo dục mầm non công lập, dân lập và tư thục.
Ngoài ra, để báo cao mang tính toàn diện và có sức thuyết phục, có ý kiến đại biểu đề nghị, các số liệu thể hiện trong dự thảo Báo cáo của Ủy ban cần thu thập thêm ở một số địa phương khác mang tính đại diện ngoài 03 địa phương Ủy ban đã khảo sát, để có cái nhìn tổng thể và đưa ra những đề xuất giải pháp giải quyết được những vấn đề lớn, mang tính chung cho phát triển toàn diện trẻ em trong cả nước.