GÓC NHÌN: TIẾP TỤC HOÀN THIỆN DỰ THẢO LUẬT ĐƯỜNG BỘ

GÓC NHÌN CHUYÊN GIA: THÁO GỠ “NÚT THẮT” ĐỂ CÔNG NGHIỆP VĂN HÓA VIỆT NAM PHÁT TRIỂN

GÓC NHÌN: LÀM RÕ CHÍNH SÁCH ƯU TIÊN PHÁT TRIỂN KẾT CẤU HẠ TẦNG ĐƯỜNG BỘ KHU VỰC MIỀN NÚI, VÙNG SÂU, VÙNG XA, BIÊN GIỚI, HẢI ĐẢO

TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP SÁNG 24/11: QUỐC HỘI THẢO LUẬN VỀ DỰ ÁN LUẬT ĐƯỜNG BỘ

Qua nghiên cứu hồ sơ dự án Luật Đường bộ, tôi cho rằng việc xây dựng và ban hành Luật này là cần thiết nhằm thể chế hoá các chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước trong việc phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đường bộ, phát triển vận tải đường bộ nhằm đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đảm bảo giao thông thông suốt, an toàn tại Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 16/01/2012 của Ban chấp hành Trung ương Đảng; tạo cơ chế đột phá xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại hóa; ưu tiên phát triển một số công trình trọng điểm quốc gia về giao thông, thích ứng với biến đổi khí hậu theo Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; xây dựng cơ chế, chính sách huy động, sử dụng các nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng giao thông. Các chủ trương đầu tư làm phát sinh gia tăng nhu cầu giao thông lớn phải có đánh giá tác động về trật tự, an toàn giao thông theo Chỉ thị số 23-CT/TW ngày 25/5/2023 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông trong tình hình mới.

Về cơ sở thực tiễn Luật Giao thông đường bộ năm 2008 được Quốc hội khóa XII kỳ họp thứ 4 thông qua ngày 13 tháng 11 năm 2008, có hiệu lực thi hành từ ngày 01 t háng 7 năm 2009, được xây dựng trên nguyên tắc bảo đảm tính kế thừa các nội dung của Luật Giao thông đường bộ năm 2001 với nhiều điểm mới và những quy định cụ thể, chặt chẽ. Qua 13 năm thực hiện, Luật Giao thông đường bộ 2008 đã đạt được những kết quả nhất định, tạo hành lang pháp lý cho hoạt động giao thông vận tải đường bộ; góp phần hình thành ý thức tuân thủ pháp luật của người tham gia giao thông; thúc đẩy phát triển giao thông vận tải và kinh tế đất nước; tạo điều kiện thuận lợi để Việt Nam chủ động tham gia vào hoạt động giao thông vận tải với các nước trong khu vực.

Tuy nhiên, sau quá trình tổng kết, nghiên cứu, bên cạnh việc phát huy ưu điểm, Luật Giao thông đường bộ năm 2008 đã bộc lộ một số vướng mắc cần sửa đổi, bổ sung, đặc biệt là các quy định về cơ chế để huy động các nguồn lực xã hội trong việc xây dựng kết cấu hạ tầng đường bộ; ứng dụng, phát triển công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành hoạt động đường bộ; điều chỉnh các loại hình kinh doanh vận tải bằng xe ô tô cho phù hợp với thực tế.

Do vậy tôi cho rằng, việc xây dựng dự án Luật Đường bộ ở thời điểm hiện tại là hết sức cần thiết.

Tuy nhiên để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật này, tôi đề nghị Ban soạn thảo bổ sung, điều chỉnh một số nội dung như sau:

Dự thảo Luật có tên gọi là “Luật Đường bộ”, nhưng Điều 1 của dự thảo Luật lại xác định phạm vi điều chỉnh là “hoạt động đường bộ”, bên cạnh đó, trong hoạt động đường bộ, Điều 1 liệt kê cả hoạt động sử dụng kết cấu hạ tầng đường bộ, nhưng Chương IV của dự thảo Luật chỉ quy định về vận tải đường bộ, bao gồm kinh doanh vận tải đường bộ và hoạt động vận tải nội bộ, không bao gồm trường hợp khác mà người sử dụng phương tiện để tham gia giao thông đường bộ theo quy định tại Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ.

Như vậy, giữa tên Luật, phạm vi điều chỉnh và nội dung cụ thể trong dự thảo Luật chưa có sự thống nhất và có phần chồng lấn với dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu và chỉnh lý phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật Đường bộ cho phù hợp, bảo đảm phân biệt với phạm vi điều chỉnh của Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ.

Khoản 1 Điều 5 của dự thảo Luật quy định: “ưu tiên sử dụng đất để đầu tư xây dựng điểm dừng, đỗ, trông, giữ phương tiện giao thông thân thiện với môi trường và trạm sạc cho phương tiện đường bộ sử dụng động cơ điện”.

Khoản 3 Điều 47 của dự thảo Luật quy định: “3. Đất được Nhà nước đền bù, thu hồi để xây dựng kết cấu hạ tầng đường cao tốc, bao gồm:

a) Đất quy định tại điểm a, b khoản 1 Điều 16 Luật này;

b) Đất để xây dựng trạm dừng nghỉ, điểm dừng, đỗ xe, trung tâm quản lý điều hành giao thông tuyến.”.

Như vậy, quy định của dự thảo Luật có khả năng xung đột với quy định về ưu tiên sử dụng đất thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Đất đai. Để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, lược bỏ trong dự thảo Luật các nội dung có liên quan đến Luật Đất đai, phối hợp với các cơ quan có liên quan đề xuất bổ sung các chính sách về đất đai để phát triển công trình đường bộ trong dự án Luật Đất đai (sửa đổi) đang tiếp thu, chỉnh lý để trình Quốc hội xem xét, thông qua.

Điều 6 của dự thảo Luật quy định về quy hoạch mạng lưới đường bộ, quy hoạch kết cấu hạ tầng đường bộ, quy hoạch hệ thống đường địa phương, đường đô thị. Khoản 6 Điều 6 quy định: “6. Quy hoạch đường tỉnh, đường huyện và đường khác thuộc hệ thống giao thông nông thôn được xác định trong quy hoạch vùng, quy hoạch cấp tỉnh và quy hoạch khác có liên quan”.

Tên các quy hoạch nêu tại dự thảo Luật không có trong Luật Quy hoạch, do đó, đề nghị điều chỉnh lại cho thống nhất.

Khoản 1 Điều 32 của dự thảo Luật dẫn chiếu áp dụng pháp luật trong đầu tư xây dựng công trình đường bộ đến pháp luật về đầu tư công, đầu tư theo phương thức đối tác công tư, các hình thức đầu tư khác. Tuy nhiên, chưa rõ các hình thức đầu tư khác là dẫn chiếu đến pháp luật nào, có bao gồm pháp luật về đầu tư không. Bởi vì, trong hệ thống đường bộ quy định tại Điều 10 và Điều 11 còn bao gồm cả dường chuyên dùng, đường nội bộ bên trong cơ sở sản xuất, kinh doanh, trường học, bệnh viện, công trường xây dựng… Vấn đề này cần phải được làm rõ để bảo đảm cơ sở pháp lý triển khai thực hiện.

Hơn nữa, mặc dù khoản 1 Điều 32 dẫn chiếu đến pháp luật có liên quan như đã nêu ở trên, nhưng khoản 2 Điều 32 lại quy định về trách nhiệm “tổ chức thực hiện đầu tư xây dựng” của Bộ Giao thông vận tải, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Tuy nhiên, Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đầu tư, Luật Xây dựng đã có quy định cụ thể về thẩm quyền quyết định hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư, triển khai dự án đầu tư xây dựng, nếu dự thảo Luật Đường bộ lại quy định về thẩm quyền “tổ chức thực hiện đầu tư xây dựng” là không rõ nội hàm của thẩm quyền này bao gồm những hành vi nào, có xung đột với các luật nêu trên về thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư, chấp thuận đầu tư hay không.

Do đó, đề nghị bỏ quy định này và thực hiện thống nhất theo Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư để tránh gây ra cách hiểu, áp dụng pháp luật khác nhau.

Dự thảo Luật quy định phí sử dụng đường bộ thu qua phương tiện giao thông cơ giới đường bộ (điểm a khoản 2 Điều 45), và phí sử dụng đường cao tốc thu đối với phương tiện lưu thông trên tuyến đường cao tốc do Nhà nước đầu tư, sở hữu, quản lý và khai thác (điểm b khoản 2 Điều 45, mục 1.2 Điều 90) có thể dẫn tới việc thu trùng các loại phí liên quan đến đường bộ.

Dự thảo Luật đã bỏ quy định về “Quỹ bảo trì đường bộ” được quy định tại Điều 49 của Luật Giao thông đường bộ năm 2008; hiện nay, việc thu, nộp và sử dụng phí đường bộ được thu qua đầu phương tiện ô tô (sau khi trừ chi phí tổ chức thu) được nộp toàn bộ vào ngân sách trung ương, sử dụng để quản lý, bảo trì đường bộ.

Do đó, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo báo cáo, đánh giá tác động của việc quy định thu phí sử dụng đường bộ qua đầu thương tiện giao thông cơ giới đường bộ (không chỉ bao gồm ô tô) để làm cơ sở xây dựng các chính sách mới của dự thảo Luật./.