7 NỘI DUNG TRỌNG TÂM CẦN NGHIÊN CỨU, XEM XÉT ĐIỀU CHỈNH ĐỐI VỚI DỰ THẢO LUẬT BẢO HIỂM XÃ HỘI (SỬA ĐỔI)
SỬA ĐỔI LUẬT BẢO HIỂM XÃ HỘI: MỞ RỘNG AN SINH XÃ HỘI CHO NGƯỜI LAO ĐỘNG CẢ VỀ DIỆN BAO PHỦ VÀ CÁC CHẾ ĐỘ PHÚC LỢI
Về các đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc quy định tại Điều 3 dự thảo luật, nhưng tại khoản 6 giao cho Chính phủ quy định các đối tượng khác tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ. Góp ý vào dự thảo Luật, đại biểu Nguyễn Thị Thanh - Trưởng Ban Công tác đại biểu cho rằng việc quy định các đối tượng phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là vấn đề rất quan trọng và là một trong những nội dung chính của dự thảo luật liên quan trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân, vì vậy phải do Quốc hội quy định trong luật mới đảm bảo đúng tinh thần của Hiến pháp.
Đại biểu Nguyễn Thị Thanh, Trưởng ban Công tác đại biểu
Vì vậy, đại biểu Nguyễn Thị Thanh đề nghị trong trường hợp cơ quan soạn thảo không đề xuất thêm được đối tượng nào mà quy định là đối tượng khác thì ngoài các đối tượng đã được liệt kê tại các khoản 1, 2, 3, 5 ở điều này có thể bỏ khoản 6 và trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, nếu có thêm đối tượng được ghi ở khoản 6 là đối tượng khác thì có thể tiếp tục bổ sung vào dự án luật.
Trưởng ban công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh đồng tình với quy định mở rộng 4 nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, trong đó có người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ, dân phố tại Điều 3 dự thảo luật. Điều này đã quán triệt và thể chế hóa quan điểm của Nghị quyết 28, bởi theo Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành thì chỉ có người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Trong khi chế độ và chính sách được hưởng của người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã và ở thôn, tổ dân phố là giống nhau, nhất là khi triển khai Nghị định số 33 ngày 10/6/2023 quy định về các chế độ, chính sách đối với cán bộ không chuyên trách ở xã, thôn, tổ dân phố. Tán thành với quy định này nhưng Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ thêm trường hợp nhóm đối tượng người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã và ở thôn, tổ dân phố khi bị ốm đau, cần thanh toán chế độ ốm đau thì ai sẽ là người xác nhận việc này. Việc kiểm tra, giám sát sẽ được thực hiện như thế nào.
Đối với quy định mở rộng thêm một số đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, như chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh thuộc diện phải đăng ký kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp tại công ty và công ty mẹ, người quản lý, điều hành hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã không hưởng tiền lương. Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cũng đề nghị làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn để bắt buộc các đối tượng này phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bởi các đối tượng này không phải là người không hưởng tiền lương mà bắt buộc phải tham gia bảo hiểm thì cần phải làm rõ hơn cơ sở lý luận, thực tiễn và đánh giá tác động đối với các đối tượng mà chúng ta mở rộng.
Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Quốc hội Vũ Hồng Thanh
Cùng những băn khoăn trên, chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Quốc hội Vũ Hồng Thanh đặt vấn đề về sự đồng bộ quy định mở rộng các đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc trong quy định của Luật này với Luật Hợp tác xã, khi trong dự thảo luật đã mở rộng cho các người điều hành hợp tác xã, liên hiệp hợp tác rồi, nhưng trong Luật Hợp tác xã thì còn cả những tổ hợp tác có đăng ký, tổ trưởng, người đại diện theo ủy quyền của các thành viên .Tuy nhiên, hiện dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) cũng chưa có đánh giá tác động trong khi đối tượng này có đến 3 triệu người. Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng đề nghị ban soạn thảo và cơ quan thẩm tra đánh giá thêm tác động, cần thiết thì bổ sung đối tượng này vào trong bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng đặt vấn đề, Ngoài quy định trong Luật Hợp tác xã về các đối tượng được tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc thì những thành viên của tổ hợp tác, của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã không bắt buộc tham gia bảo hiểm xã hội nhưng tham gia tự nguyện thì cơ chế hỗ trợ của Nhà nước cụ thể ra sao, trong dự thảo Luật chưa rõ cơ chế này. Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đề nghị bổ sung thêm chính sách này, bảo đảm tính khả thi của Luật Hợp tác xã và đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đặt vấn đề về việc nghiên cứu mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc với đối tượng thuộc một số mô hình kinh tế mới trong xu thế cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay, như kiểu mô hình kinh tế chia sẻ, mô hình kinh tế các công ty công nghệ nền tảng.
Theo Chủ tịch Quốc hội, trong bối cảnh 4.0, sẽ không phải là quan hệ lao động giữa người lao động và người sử dụng lao động nữa mà là quan hệ 3 bên gồm công ty kinh doanh dịch vụ, công ty nền tảng về người lao động . Như vậy sẽ xuất hiện nhóm người lao động mới, lao động công nghệ, lao động tự do, lao động làm việc từ xa, không bao giờ đến cơ quan.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị cần nghiên cứu xem xét có nên mở rộng đối tượng để đưa đối tượng này tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc không, trong khi nhiều nước trên thế giới đã công nhận nhóm lao động như vậy là nhóm làm công ăn lương, họ tham gia quan hệ lao động nhưng rất động. Theo Chủ tịch Quốc hội, vấn đề này cũng cần nghiên cứu tính toán quy định trong Bộ luật Lao động, khi mô hình này sẽ cho phép tính lương tối thiểu theo giờ, theo ngày, chứ không phải là tính lương tháng nữa./.