Nguồn nhân lực cho xây dựng và hoàn thiện thể chế chưa thực sự đột phá
Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh – Đoàn ĐBQH TP.Hồ Chí Minh
Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh – Đoàn ĐBQH TP.Hồ Chí Minh nêu rõ, chủ trương xuyên suốt của Đảng và Nhà nước ta luôn xác định xây dựng và hoàn thiện thể chế là khâu trọng tâm, đột phá. Tuy nhiên nhiều năm qua, nguồn nhân lực cho công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế chưa có sự đột phá, nhất là pháp chế các địa phương còn rất mỏng. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết về những giải pháp tổng thể, trọng tâm về đội ngũ pháp chế tạo đột phá trong xây dựng thể. Đại biểu cũng đề nghị Bộ trưởng Bộ Nội vụ trả lời về vấn đề này.
Đại biểu Trịnh Minh Bình – Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long chỉ rõ theo báo cáo của Bộ Tư pháp hiện nay còn một số nơi có cán bộ có biểu hiện sợ trách nhiệm, né tránh công việc trong tham mưu về công tác xây dựng thể chế. Đại biểu đề nghị làm rõ đâu là nguyên nhân chính và giải pháp để khắc phục trong thời gian tới.
Đại biểu Trịnh Minh Bình – Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long
Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết hiện nay trong cả nước tổng số người làm công tác pháp chế là khoảng 10.000 người, trong số đó có gần 3.000 người làm pháp chế chuyên trách và có gần 7.000 người kiêm nhiệm. Tại các bộ, ngành trung ương có 89 tổ chức pháp chế và tại địa phương có 65 phòng pháp chế. Theo chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ thì Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ trực tiếp chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật. Mặc dù nhiều lần đôn đốc nhưng cho đến nay mới có 8/28 Bộ trưởng trực tiếp chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật.
Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, số lượng nhân lực làm pháp chế còn rất mỏng. Nếu so sánh với số lượng các công việc, các văn bản quy phạm pháp luật mà các bộ, các ngành cần phải soạn thảo, ban hành, góp ý, tổ chức thực hiện, v.v. thì số lượng này khó đáp ứng được yêu cầu. Mặt khác, một số bộ ngành chưa ưu tiên cho pháp chế.
Nghiên cứu xây dựng chức danh “pháp chế viên”
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết về giải pháp, hiện nay Bộ Tư pháp và Bộ Nội vụ đang xây dựng dự thảo nghị định sửa đổi Nghị định 55/2011/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của tổ chức pháp chế, trong đó điều quan trọng nhất là xây dựng chức danh “pháp chế viên” từ đó có cơ sở xây dựng chính sách cho đội ngũ này, cố gắng để cải thiện tình hình.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long trả lời chất vấn
Liên quan đến kinh phí, Bộ trưởng Lê Thành Long cho biết, Thủ tướng và Phó Thủ tướng Chính phủ và quyết tâm của Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính, năm 2022, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 42/2022/TT-BTC. Theo đó, quy định cụ thể về mức chi cho quá trình xây dựng luật, nghị định, thông tư…Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết để có được mức chi cải thiện theo Thông tư số 42/2022/TT-BTC là cả một quá trình, nhưng đánh giá chung mức chi này còn rất thấp. Do đó theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, sẽ cố gắng thu xếp trong khuôn khổ quy định của Nhà nước, có thêm hỗ trợ cho công tác pháp chế.
Liên quan đến vấn đề sợ trách nhiệm trong một bộ phận cán bộ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết đây là thực trạng đã được lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các diễn đàn của Quốc hội đề cập đến nhiều lần, tuy nhiên việc lượng hóa là rất khó. Trong thực tế có một số trường hợp không làm được hoặc ngại làm thì đổ lỗi cho hệ thống pháp luật. Cùng với đó như Tổng Bí thư đã chỉ rõ khâu yếu của chúng ta hiện nay là tổ chức thi hành pháp luật. Bộ trưởng Lê Thành Long chỉ rõ thực trạng do không xem xét vấn đề trong hệ thống, trong tổng thể cho nên cho rằng là do pháp luật nhưng khi thực tế nghiên cứu rà soát cho thấy không phải vậy mà một số nơi chỉ có xu hướng giải thích theo hướng tiện cho mình hoặc hiểu và áp dụng pháp luật còn chưa thống nhất và còn tình trạng hành chính hóa.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết về giải pháp, Bộ Nội vụ đã được giao soạn thảo ban hành một số các quy định để bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp nếu dừng ở văn bản tầm nghị định của Chính phủ chưa thực sự căn cơ bởi còn nhiều vấn đề cần giải quyết khi các văn bản pháp luật có liên quan thường ở tầm luật.
Cơ bản tán thành với nội dung trả lời của Bộ trưởng Bộ Tư pháp, tham gia trả lời làm rõ về tình trạng cán bộ né tránh, sợ trách nhiệm, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho rằng các giải pháp này sẽ "công phá" tình trạng cán bộ né tránh trách nhiệm, không dám làm, không dám chịu trách nhiệm. Bộ Nội vụ đang hoàn thiện dự thảo về vấn đề này trình Chính phủ ban hành dự kiến trong tháng 8/2023.
Chú trọng phát triển nguồn nhân lực trên lĩnh vực tư pháp
Trả lời chất vấn về nguồn nhân lực làm công tác pháp chế của bộ, ngành, địa phương, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà khẳng định tình trạng nguồn nhân lực trong lĩnh vực tư pháp, đặc biệt là đội ngũ cán bộ pháp chế và giám định viên đúng như các đại biểu phản ánh. Đó là lực lượng mỏng, bất cập về cơ chế, chính sách, tổ chức bộ máy... Bộ Nội vụ và Bộ Tư pháp đã làm việc, tìm ra các nguyên nhân và giải pháp khắc phục tình trạng này.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà tham gia trả lời chất vấn
Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, có hai nguyên nhân chính, trong đó có vướng mắc do thực hiện chủ trương của Đảng về sắp xếp lại tổ chức bộ máy, tinh giảm biên chế nên các tổ chức pháp chế ở các địa phương phải sắp xếp lại theo tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW của Trung ương và theo Nghị định 107/2020/NĐ-CP của Chính phủ. Vì vậy, phòng pháp chế ở Sở Tư pháp thực hiện giảm đầu mối. Bên cạnh đó, trong thực tiễn đây là lĩnh vực khó, phức tạp, nhạy cảm, nguồn lực bổ sung, tuyển dụng không thuận lợi vì chính sách khó khăn, yêu cầu về chuyên môn nghiệp vụ sâu.
Vì vậy, Bộ Nội vụ đề xuất một số giải pháp như Bộ Nội vụ và Bộ Tư pháp xây dựng Đề án phát triển nguồn nhân lực trên lĩnh vực tư pháp nói chung, trong đó có đội ngũ pháp chế viên và giám định viên cho giai đoạn 2023 – 2030. Trong đó, rất chú ý đến công tác tuyển dụng, sử dụng, cơ chế chính sách có liên quan; đồng thời chú ý đào tạo, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức để đội ngũ này đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Hiện nay, Bộ Nội vụ và Bộ Tư pháp đang hoàn tất thông tư hướng dẫn về vị trí việc làm và khung năng lực đối với pháp chế viên cũng như giám định viên để có cơ sở xác định biên chế trong lực lượng này.
Bên cạnh đó, Bộ Nội vụ và Bộ Tư pháp vẫn còn băn khoăn về chính sách đối với lực lượng pháp chế viên và giám định viên, bởi chính sách hiện có không phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Vì vậy, Bộ Nội vụ và Bộ Tư pháp thống nhất khi thực hiện lộ trình cải cách chính sách tiền lương sẽ đưa cơ chế chính sách đặc thù đối với đội ngũ pháp chế viên và giám định viên cho phù hợp với tính chất của nghề nghiệp này.