HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CỦA UBTVQH: ĐÓNG GÓP THIẾT THỰC VÀO THÀNH CÔNG CHUNG TRONG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA QUỐC HỘI
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu khai mạc Phiên họp
Để góp phần triển khai Nghị quyết số 671/NQ-UBTVQH15 ngày 23/12/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc tổ chức lấy ý kiến Nhân dân đối với dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), thực hiện Chương trình công tác năm 2023 của Hội đồng khoa học của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Viện Nghiên cứu lập pháp (NCLP) tổ chức Phiên họp thứ V của Hội đồng khoa học góp ý vào dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi)
Cổng Thông tin điện Tử Quốc hội cập nhật liên tục nội dung Phiên họp:
8h00: Giám đốc Trung tâm NCPLKT-XH, Viện Nghiên cứu lập pháp, Thư ký Hội đồng khoa học Trần Văn Thuân: Tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu
Thư ký Hội đồng khoa học Trần Văn Thuân cho biết, dự phiên họp có Phó Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Khoa học của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Khắc Định; Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải; Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Lập pháp Nguyễn Văn Hiển cùng các thành viên Hội đồng khoa học của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Cùng tham gia phiên họp còn có khách mời là đại diện lãnh đạo các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội Luật Gia Việt Nam, Trường Đại học Luật Hà Nội cùng đại diện các cơ quan hữu quan. Tiếp đến, Phó Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Khoa học của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Khắc Định sẽ phát biểu khai mạc phiên họp.
8h04: Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định – Chủ tịch Hội đồng khoa học của UBTVQH phát biểu khai mạc phiên họp
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, tiếp nối không khí, tinh thần khoa học của Hội đồng khoa học của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong năm 2022 được Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao, thực hiện tốt chương trình đề ra, tổ chức các phiên họp theo đúng kế hoạch, theo đó năm 2023 Hội đồng khoa học dự kiến tổ chức 4 phiên họp. Đây là phiên họp đầu tiên của năm 2023 với chủ đề “Góp ý dự thảo Luật đất đai (sửa đổi)”.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, dự án Luật Đất đai (sửa đổi) là dự án Luật lớn, có ý nghĩa, tầm quan trọng đặc biệt trong đời sống kinh tế-xã hội của đất nước. Dự thảo Luật đã được Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ 4 (tháng 10/2022) và sẽ được Quốc hội tiếp tục cho ý kiến lần thứ hai tại Kỳ họp thứ 5 (tháng 05/2023) trước khi xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 6 (tháng 10/2023).
Hiện nay các cơ quan trong toàn hệ thống đang tiến hành lấy ý kiến Nhân dân về dự án Luật Đất đai (sửa đổi) sẽ kết thúc vào ngày 15/3 tới đây. Qua tổng hợp bước đầu cho biết đến nay đã nhận được rất nhiều các ý kiến góp ý, các ý kiến nhiều chiều và đa dạng.
Trước đó vào ngày 26/8/2022, Hội đồng khoa học của UBTVQH đã phối hợp với các cơ quan hữu quan tổ chức Hội thảo “Góp ý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) theo Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 của BCHTW Đảng khóa XIII”. Hôm nay, Hội đồng khoa học của UBTVQH tiếp tục tổ chức Phiên họp nhằm huy động, phát huy vai trò, trí tuệ của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý trên các lĩnh vực tham gia vào việc đóng góp ý kiến, hoàn thiện Dự án Luật Đất đai (sửa đổi). Hội thảo là chuỗi hoạt động khoa học của giới khoa học không chỉ của Hội đồng khóa học UBTVQ mà của giới khoa học trong cả nước góp phần thực hiện tăng thêm tính khoa học trong các hoạt động Quốc hội.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định bày tỏ mong muốn tại Hội thảo lần này các chuyên gia cả trong và ngoài Hội đồng khoa học của UBTVQH tiếp tục đóng góp ý kiến thiết thực, chất lượng. Các ý kiến đều được ghi nhận tổng hợp để có nghiên cứu tiếp thu, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
8h12: Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy phát biểu điều hành
Điều hành nội dung thảo luận, Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nêu rõ, Phiên thảo luận gồm 2 Phiên: -Phiên 1: Về tài chính đất đai, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và nội dung khác liên quan. -Phiên 2: Các ý kiến góp ý, thảo luận của thành viên HĐKH và chuyên gia, nhà khoa học, khách mời.
Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho biết, Phiên 1 gồm 6 chuyên đề thảo luận, tài liệu đã được gửi đến các đại biểu, chuyên gia và nội dung tham luận đã được nêu tương đối cụ thể, rõ ràng. Tiếp đó, Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy mời PGS.TS Ngô Thanh Hoàng - Trưởng Ban Quản lý khoa học, Học viên Tài chính phát biểu mở đầu phiên thảo luận chuyên đề.
8h14: PGS.TS Ngô Thanh Hoàng - Trưởng Ban Quản lý khoa học, Học viện Tài Chính
.jpg)
Phát biểu tại Hội thảo, PGS.TS Ngô Thanh Hoàng - Trưởng Ban Quản lý khoa học, Học viện Tài Chính cho rằng, Học viện tài chính đã có nhiều lần góp ý về dự thảo Luật này. Đây là Luật chuyên ngành, liên quan đến rất nhiều Luật khác như Luật Xây dựng, Luật Ngân sách nhà nước, Luật thuế…Do vậy, việc soạn thảo luật này cần tính toán kỹ những nội dung luật này điều chỉnh, tránh chồng chéo với các luật chuyên ngành khác, như luật Xây dựng, luật Ngân sách nhà nước, luật thuế….
Để phát huy nguồn lực tài chính đất đai, PGS.TS Ngô Thanh Hoàng cho rằng, cần bổ sung cách phân loại đất đai theo tiêu chí: Đất đai không xác định giá theo giá trị thị trường, như đất phục vụ An ninh, quốc phòng, đất phục vụ công cộng, đất phục vụ cơ quan công quyền, đất phục vụ dịch vụ công đảm bảo An sinh xã hội, … Đất đai xác định giá theo giá trị thị trường, như đất ở, đất phục vụ sản xuất kinh doanh.
Theo PGS.TS Ngô Thanh Hoàng, Luật Đất đai chỉ nên quy định các khoản thu tài chính từ đất đai là nguồn thu của ngân sách nhà nước là đủ, còn phân cấp nguồn thu như thế nào nên để Luật Ngân sách nhà nước quy định. Bên cạnh đó, cần xem xét, cân nhắc lại đối với đất xây dựng các khu công nghiệp, cụm công nghiệp kết hợp với đất đô thị; cần có các quy định về công khai hóa, minh bạch hóa các giao dịch liên quan đến đất đai…
Đồng thời, để tránh tình trạng áp dụng chính sách ưu đãi tràn lan không phù hợp và cân đối với điều kiện phát triển kinh tế xã hội của địa phương, ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách, cần nghiên cứu, bổ sung quy định làm rõ hơn thông qua các chỉ tiêu phân bổ nguồn thu từ đất đai…
.jpg)
Ngoài ra, dự thảo nên quy định bắt buộc tất cả các địa phương phải xây dựng bảng giá đất tới từng thửa đất theo vùng giá trị, thửa đất chuẩn bất kể có hay không có bản đồ địa chính số hay cơ sở dữ liệu giá đất. Việc bắt buộc này sẽ khuyến khích các địa phương thực hiện số hóa bản đồ địa chính, tạo thuận lợi cho công tác quy hoạch đất đai, đảm bảo tính chính xác, công khai, minh bạch.
8h26: TS.Đậu Anh Tuấn - Thành viên Hội đồng khoa học của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI:
Trình bày tham luận tại phiên họp, TS. Đậu Anh Tuấn - Thành viên Hội đồng khoa học của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI cho biết, Luật Đất đai là một trong những đạo luật lớn, quan trọng, tác động sâu rộng tới đời sống kinh tế - xã hội, đặc biệt ảnh hưởng đến môi trường đầu tư kinh doanh của nước ta.
TS. Đậu Anh Tuấn lưu ý một số chế định quan trọng của dự thảo Luật Đất đai có ảnh hưởng lớn đến doanh nghiệp và hoạt động kinh doanh cần phải cân nhắc kỹ, đó là: Việc chuyển từ thuê đất trả tiền một lần sang thuê đất trả tiền hàng năm; Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận đất đai; Thế chấp quyền sử dụng đất cho tổ chức tài chính nước ngoài; Giải quyết các mẫu thuẫn giữa quy định tại Dự thảo Luật Đất đai với các quy định khác có liên quan và Các quy trình thủ tục tại Luật Đất đai cần xét trong mối quan hệ với các luật có liên quan để đảm bảo thuận lợi khi thực thi.
Liên quan đến chế định chuyển từ thuê đất trả tiền một lần sang thuê đất trả tiền hàng năm, TS. Đậu Anh Tuấn cho rằng, dự thảo Luật Đất đai lần này có nội dung thay đổi quan trọng là giảm các trường hợp cho phép thuê đất trả tiền một lần, thay vào đó là phải thuê đất trả tiền hàng năm. Theo quy định của Luật Đất đai hiện nay thì quyền của người sử dụng đất trả tiền hàng năm bị giới hạn hơn trả tiền một lần khá nhiều. Dự thảo đã cố gắng cân bằng quyền của hai nhóm chủ thể này theo hướng đặt ra khái niệm “quyền thuê” và cho phép bán, chuyển nhượng, cho thuê lại, thế chấp… quyền thuê này. Như vậy, sự khác biệt giữa quyền của người sử dụng trả tiền một lần và hàng năm được giảm bớt.
TS. Đậu Anh Tuấn cho rằng đây là bước sửa đổi hợp lý. Tuy nhiên, vẫn tồn tại sự khác biệt về việc tính tiền thuê đất và rủi ro số tiền này bị thay đổi qua các năm tiếp theo. Nghị quyết 18 đưa ra phương hướng giảm trường hợp thuê đất trả tiền một lần và tăng những trường hợp trả tiền hàng năm, với mục đích là tránh thất thu ngân sách. Tuy nhiên, điều này lại đẩy rủi ro cho doanh nghiệp khi bị phá vỡ phương án tài chính kinh doanh do tiền thuê đất bị tăng đột biến. Với sự thiếu ổn định của môi trường kinh doanh như vậy thì rất khó để doanh nghiệp yên tâm đầu tư lớn, tạo việc làm.
Do đó, TS. Đậu Anh Tuấn đề nghị bổ sung quy định về giới hạn tăng tiền thuê đất hàng năm. Ví dụ, các địa phương được phép quyết định tiền thuê đất hàng năm theo hướng dẫn, nhưng tốc độ tăng tối đa không quá 1, 2 lần tốc độ lạm phát. Như vậy Nhà nước vẫn có thể tăng tiền thuê đất trong trường hợp cần thiết, nhưng không đẩy hết rủi ro cho doanh nghiệp.
Về vấn đề hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận đất đai, TS. Đậu Anh Tuấn cho rằng, Dự thảo hiện có quy định về việc chủ đầu tư kết cấu hạ tầng khu công nghiệp phải giành quỹ đất đã đầu tư kết cấu hạ tầng để doanh nghiệp nhỏ và vừa thuê (Điều 195.8). Quy định này về mặt lý thuyết có thể sẽ giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận được đất đai đã có hạ tầng. Tuy nhiên, theo TS. Đậu Anh Tuấn, quy định này có thể sẽ dẫn đến tình trạng hạ tầng dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa không có đơn vị phù hợp vận hành, dịch vụ cung cấp không phù hợp vận có ai quản lý vận hành, do các chủ đầu tư khu công nghiệp chỉ có nghĩa vụ bàn giao quỹ đất đã có hạ tầng, còn UBND tỉnh thì khó có thể vận hành các hạ tầng này để cung cấp dịch vụ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.
.jpg)
TS. Đậu Anh Tuấn đề xuất có thể nghiên cứu phương án tương tự như chính sách về nhà ở xã hội đang được thảo luận hiện nay. Theo đó, chủ đầu tư hạ tầng công nghiệp buộc phải dành một tỷ lệ nhất định đất cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Phần đất này có thể được xác định như một dạng quota tín chỉ và cho phép các nhà đầu tư hạ tầng mua bán, trao đổi với nhau.
Liên quan đến chế định thế chấp quyền sử dụng đất cho tổ chức tài chính nước ngoài, TS. Đậu Anh Tuấn cho biết, Luật Đất đai hiện nay và dự thảo đều có quy định chỉ được phép thế chấp quyền sử dụng đất cho tổ chức, cá nhân Việt Nam mà không được phép thế chấp cho tổ chức tài chính nước ngoài.
Quy định cấm thế chấp cho tổ chức, cá nhân nước ngoài có thể được hiểu là nhằm mục đích cấm việc cá nhân, tổ chức nước ngoài có được quyền sử dụng đất nếu bên đi vay không thể trả nợ. Theo TS. Đậu Anh Tuấn, Việt Nam vẫn có thể cho tổ chức nước ngoài nhận thế chấp, nhưng khi bên đi vay không trả được nợ thì cấm việc chuyển nhượng tài sản cho phía nước ngoài mà chỉ cho phép họ bán lại cho một cá nhân, tổ chức khác tại Việt Nam.
Tại phiên họp, TS. Đậu Anh Tuấn cũng đã góp ý về các chế định Giải quyết các mẫu thuẫn giữa quy định tại Dự thảo Luật Đất đai với các quy định khác có liên quan và Các quy trình thủ tục tại Luật Đất đai cần xét trong mối quan hệ với các luật có liên quan để đảm bảo thuận lợi khi thực thi…
8h41: PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến, Trưởng Khoa Luật Kinh tế, Đại học Luật Hà Nội
Góp ý nội dung Chương V - Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) Về Điều 70 - Nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến cho biết, khoản 6 quy định một trong những nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là: “Sử dụng đất tiết kiệm và có hiệu quả; khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường; thích ứng với biến đổi khí hậu; bảo vệ, tôn tạo di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh”. Quy định này là cần thiết nhưng chưa đủ. Đề nghị bổ sung về khoản 6 này như sau: “Sử dụng đất tiết kiệm và có hiệu quả; khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường; thích ứng với biến đổi khí hậu; bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh; phân bổ quỹ đất đai hợp lý cho các nhu cầu sử dụng đất của xã hội” .
Đồng thời đề nghị sửa đổi, bổ sung nội dung của khoản 8 là “Dân chủ, công khai, minh bạch, khoa học, khả thi” để nhấn mạnh tính khoa học, tính khả thi trong lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; khắc phục từng bước tình trạng quy hoạch treo.
Về các Điều 63,64,65,66 quy định về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc phòng; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất an ninh, PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến cho rằng, cho rằng nét đặc thù về nội dung quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia là phải tích hợp, kết nối đảm bảo hài hòa về nhu cầu sử dụng đất của các ngành, các địa phương đặt trong một tổng thể chung của quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia phải đảm bảo vấn đề đất đai cho những nhu cầu, cân đối lớn của quy hoạch tổng thể quốc gia.
Nội dung quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh phải thể hiện được tính đặc thù, tiềm năng, thế mạnh về đất đai của từng địa phương gắn với những lợi thế về vị trí địa lý, địa hình, địa mạo; chất lượng đất đai, điều kiện nông hóa thổ nhưỡng … nhằm xây dựng, phát triển những ngành kinh tế, công nghiệp, dịch vụ, thương mại, văn hóa … phù hợp với điều kiện đặc thù của các địa phương. Trong khi đó, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện phải cụ thể, chi tiết hóa quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh đối với từng thửa đất.
PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến cho rằng, đặc trưng cơ bản nhất của quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện là phải thể hiện chi tiết đến từng thửa đất. Điều này có nghĩa là quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất phải phản ánh đầy đủ, cụ thể các thông tin của từng thửa đất như số hiệu thửa đất, vị trí địa lý, người sử dụng đất, mục đích sử dụng đất.
Về Điều 68 - Lấy ý kiến về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, để tránh tính hình thức và không hiệu quả trong việc lấy ý kiến về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến đề nghị Ban Soạn thảo cần quy định rõ cơ quan, tổ chức, cộng đồng, cá nhân khác có liên quan về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất thuộc đối tượng được lấy ý kiến trong Điều luật này là những cơ quan, tổ chức cụ thể nào; cộng đồng, cá nhân có liên quan về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là những người chịu ảnh hưởng trực tiếp của quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất hay những người nằm trong hay bên ngoài khu vực quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
Liên quan đến Điều 69 - Thẩm định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến đề nghị bổ sung quy định về nguyên tắc thẩm định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất để đảm bảo tính chặt chẽ của hoạt động thẩm định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và đảm bảo sự tương thích với quy định về nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tại Điều 60.
Điều 71 - Rà soát, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến đề nghị bổ sung một điều khoản về nguyên tắc của việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất nhằm tương thích với nội dung về nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quy định tại khoản 1 Điều 60. Đồng thời bổ sung quy định về các tiêu chí cơ bản để thực hiện việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất nhằm hạn chế việc thay đổi, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trong trường hợp không thực sự cần thiết. bổ sung quy định về chế tài xử lý đối với tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong việc vi phạm về rà soát, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất với các mức xử lý đủ sức răn đe, nghiêm minh góp phần nâng cao ý thức chấp hành quy định về thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
Ngoài ra, PGS.TS NguyễnQuang Tuyến cũng góp ý vào Điều 73 - Công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; Về Điều 74 - Tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
8h51: Ths.Nguyễn Văn Đỉnh – Chuyên gia pháp lý đầu tư, bất động sản:
Phát biểu tại hội thảo, Ths.Nguyễn Văn Đỉnh – Chuyên gia pháp lý đầu tư, bất động sản cho biết, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã bổ sung quy định về “không gian sử dụng đất”, về “quyền sử dụng không gian ngầm và khoảng không” (Điều 133, 134).
Theo Luật Đất đai hiện hành, phạm vi sử dụng không gian của người sử dụng đất rất rộng, có toàn quyền khai thác, sử dụng khoảng không gian bên trên và trong lòng đất (không bị ấn định bởi độ cao hay chiều sâu) và chỉ bị hạn chế trong một số trường hợp. Như vậy, trên một thửa đất, ở cùng một thời điểm chỉ có một chủ thể khai thác, sử dụng, dẫn đến bất cập trong việc tận dụng, phát huy tối đa nguồn lực đất đai.
Bên cạnh đó, pháp luật đất đai hiện hành chưa có quy định về cho thuê phần không gian phía trên bề mặt của công trình công cộng. Tài sản kết cấu hạ tầng giao thông do Nhà nước đầu tư, được giao cho các cơ quan nhà nước quản lý là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý.
Luật Đất đai năm 2013 cũng chưa có quy chế để trao quyền sử dụng khoảng không gian phía trên bề mặt công trình công cộng cho một chủ thể khác. Nguyên tắc một thửa đất tại một thời điểm chỉ có một người khai thác, sử dụng là tương đối lạc hậu trong bối cảnh nền kinh tế phát triển ngày một năng động, đòi hỏi gia tăng hiệu quả sử dụng đất, đặc biệt quỹ đất đô thị. Do đó, nhiệm vụ, giải pháp mà Nghị quyết số 18-NQ/TW đã đề ra liên quan chế độ sử dụng đất xây dựng công trình trên không, công trình ngầm cần phải được thể chế hóa đầy đủ, rõ ràng, khả thi trong Luật Đất đai (sửa đổi)....
Ths.Nguyễn Văn Đỉnh cũng cho biết, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã quy định về “quyền sử dụng không gian ngầm và khoảng không”. Tuy nhiên, dự thảo vẫn chưa trực tiếp sử dụng cụm từ “quyền bề mặt” nên chưa thực sự bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật. “Quyền bề mặt” là khái niệm của Bộ luật Dân sự năm 2015 và được sử dụng phổ biến trong hệ thống pháp luật của nhiều quốc gia. Nếu không quy định cụ thể trong Luật Đất đai sẽ không thể đưa khái niệm này vào thực tiễn cuộc sống. Do đó, Ths.Nguyễn Văn Đỉnh kiến nghị cần trực tiếp sử dụng cụm từ “quyền bề mặt” đã được quy định về nguyên tắc tại Bộ luật Dân sự và quy định cụ thể hơn để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Về chế độ sử dụng đất kết hợp đa mục đích, Ths.Nguyễn Văn Đỉnh ghi nhận việc cơ quan soạn thảo đã quy định khá rõ nét chế độ sử dụng đất kết hợp đa mục đích nhằm đảm bảo hài hòa lợi ích giữa những người sử dụng đất. Đồng thời đánh giá cao những đổi mới của dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) sẽ giúp sử dụng hiệu quả đất nông nghiệp, đặc biệt đất trồng lúa, giúp khắc phục tình trạng bỏ hoang đất hoặc sử dụng sai mục đích, góp phần cải thiện sinh kế người dân. Tuy nhiên, các quy định mới dừng lại ở những nguyên tắc chung, cần thiết phải được thể chế hóa đầy đủ trong Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Đất đai (sửa đổi).
Do đó, Ths.Nguyễn Văn Đỉnh cho rằng, cần phải làm rõ được thế nào là đất sử dụng hỗn hợp/kết hợp nhưng “không làm thay đổi mục đích sử dụng đất chính”; làm rõ nguyên tắc “tuân thủ các pháp luật chuyên ngành” khi sử dụng đất hỗn hợp/kết hợp trong từng trường hợp cụ thể. Đồng thời cần phải làm rõ nguyên tắc “thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính theo quy định” khi sử dụng đất hỗn hợp/kết hợp.
9h04: PGS.TS Nguyễn Thị Nga, Phó Chủ nhiệm khoa Pháp luật Kinh tế, Trưởng Bộ môn Luật Đất đai, Trường Đại học Luật Hà Nội
Cho ý kiến về việc thu hồi đất để phát triển kinh tế, xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng, PGS.TS Nguyễn Thị Nga, Phó Trưởng Khoa Pháp luật Kinh tế - Trường Đại học Luật Hà Nội cho rằng đây là một trong những vấn đề nhận được sự quan tâm nhiều nhất; cần phải có sự chỉnh sửa để đảm bảo làm rõ nội hàm các quy định và được áp dụng thống nhất.
Theo đó, khoản 1 Điều 78 nên sửa theo hướng sau: “các dự án đầu tư công, dự án đầu tư theo phương thức đối tác công - tư theo quy định của Luật Đầu tư công và Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư”. Điều này giúp cho cơ quan thực thi pháp luật, nhà đầu tư và người có đất bị thu hồi dễ dàng thực hiện, dễ dàng kiểm tra và giám sát việc thực thi.
Đối với dự án nhà ở thương mại, khu dân cư nông thôn, dự án đô thị, tại Điều 128 dự thảo cho phép chủ đầu tư được thỏa thuận người có đất trong vùng dự án. PGS.TS Nguyễn Thị Nga kiến nghị, để tránh tình trạng chậm tiến độ hoặc không thể thực hiện được dự án trong trường hợp một số người có đất không đạt được sự thỏa thuận với chủ đầu tư thì nên đưa ra tỷ lệ thoả thuận thành công là bao nhiêu thì dự án được triển khai, tỷ lệ không đồng thuận là bao nhiêu thì cho phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền được áp dụng biện pháp hành chính, thậm chí là cưỡng chế để đảm bảo tiến độ thực hiện dự án đầu tư.
Về nguyên tắc bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất, cần quy định chặt chẽ để bảo vệ tốt nhất quyền lợi của người dân bị thu hồi đất nhưng một quy định không mang nghĩa tường minh, cụ thể thì cũng tiềm ẩn nhiều hệ quả về sau, đặc biệt sau này có xảy ra khiếu nại, khiếu kiện thì tòa án sẽ xử hay hòa giải thế nào, vì thu nhập bao gồm những gì và bằng hoặc hơn nơi ở cũ là thế nào đều không rõ. Vì vậy, dự thảo luật cần thể chế hóa các quy định nhằm bảo đảm quyền lợi của người dân có đất bị thu hồi, cần quy định cụ thể các tiêu chí "nơi ở mới tốt hơn nơi ở cũ".
Để đảm bảo sự công bằng và phúc đáp quyền lợi cho người có đất bị thu hồi, PGS.TS Nguyễn Thị Nga cho rằng nên sửa quy định tại khoản 3 Điều 81 với nội dung bổ sung như sau: “Việc bồi thường về đất được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi theo giá đất cụ thể do Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền quyết định tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền quyết định tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.”
Bên cạnh đó, dự thảo luật cần xác định cơ quan định giá cấp tỉnh là cơ quan độc lập với UBND cấp tỉnh, có nhiệm vụ định giá và quản lý giá. Trong quá trình xác định giá đất cụ thể cần quy định trách nhiệm bắt buộc cơ quan định giá phải thuê đơn vị có chức năng tư vấn xác định giá đất cụ thể. Việc xác định giá phải dựa trên cơ sở điều tra, thu thập thông tin về thửa đất, giá thị trường và thông tin về giá đất trong cơ sở dữ liệu đất đai, áp dụng phương pháp định giá phù hợp. Thành phần Hội đồng thẩm định giá sẽ không có sự xuất hiện của Chủ tịch UBND tỉnh với vai trò chủ tịch Hội đồng như hiện nay mà thay vào đó, thành viên bao gồm người đứng đầu cơ quan định giá, đại diện các đơn vị liên quan, có chức năng tư vấn định giá; đặc biệt đối trong Hội đồng thẩm định giá đất cụ thể áp dụng để tính tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất thì cần có sự tham gia, lấy ý kiến từ phía người dân và chủ đầu tư thực hiện dự án.
9h23: Ông Nguyễn Văn Huệ, Trưởng Ban Nghiên cứu chính sách-pháp luật, Hội Luật gia Việt Nam
Góp ý về các quy định liên quan đến thực thi quyền đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai của Nhà nước, ông Nguyễn Văn Huệ, Trưởng Ban Nghiên cứu Chính sách, pháp luật, Hội Luật gia Việt Nam cho rằng, cần ban hành các văn bản đồng bộ, chi tiết cụ thể hóa quy định tại khoản 10 Điều 14 của Dự thảo “Điều tiết phần giá trị tăng thêm từ đất mà không do đầu tư của người sử dụng đất mang lại thông qua chính sách thuế, tiền sử dụng đất, tiền thuê đất để đầu tư cơ sở hạ tầng và thực hiện chính sách hỗ trợ cho người có đất thu hồi”, đồng thời tổ chức hiệu quả quy định này, như vậy sẽ làm tăng giá trị của đất đai vào ngân sách nhà nước, góp phần kiềm chế, đẩy lùi nguy cơ tiềm ẩn tham nhũng, lợi ích nhóm trong việc thực thi quyền đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai.
Bên cạnh đó, Trưởng Ban Nghiên cứu Chính sách, pháp luật, Hội Luật gia Việt Nam cũng nêu rõ, cần xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu, thông tin về đất đai thống nhất trong phạm vi cả nước; đồng thời, xác lập cơ chế tiếp cận thông tin đất đai một cách đơn giản, thuận tiện và dễ dàng nhằm phục vụ cho hoạt động giám sát của người dân. Minh bạch hóa thông tin đất đai, từ khâu quy hoạch đất đai đến hiện trạng sử dụng đất. Đối với việc giao đất, cho thuê đất áp dụng giải pháp đấu giá cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân có nhu cầu. Bên cạnh đó, cần đơn giản thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất, giảm chi phí và minh bạch hóa, chống lạm quyền, tham nhũng trong quá trình quản lý đất đai.
Về vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cần nghiên cứu bổ sung quy định rõ các lĩnh vực, nội dung, hoạt động quản lý và sử dụng đất thuộc phạm vi giám sát của Mặt trận tổ quốc, thành viên của Mặt trận tổ quốc, cụ thể: giám sát việc lập quy hoạch và kế hoạch; thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; giám sát việc giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, thu hồi đất, trưng dụng đất; hoạt động đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; giám sát thực hiện quản lý tài chính và giá đất đai, các quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất. (
Đối với nội dung quy định liên quan đến giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, dự thảo đã quy định và phân định rõ khu vực quản lý nghiêm ngặt chuyển mục đích sử dụng đất, khu vực hạn chế chuyển mục đích sử dụng đất, khu vực được chuyển mục đích sử dụng đất và các trường hợp được chuyển mục đích sử dụng đất. Tuy nhiên, cũng cần quy định cụ thể về tiêu chí khu vực quản lý nghiêm ngặt chuyển mục đích sử dụng đất, khu vực hạn chế chuyển mục đích sử dụng đất; điều kiện chuyển mục đích sử dụng đất ở khu vực bị hạn chế, làm cơ sở cho việc lập, phê duyệt quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và đây cũng là căn cứ cho phép chuyển mục đích sử dụng đất.
Ngoài ra, về đất sử dụng đa mục đích, cần xây dựng khái niệm đất sử dụng đa mục đích đầy đủ hơn, bổ sung cụ thể thêm về “đất ở kết hợp với thương mại, dịch vụ; đất nông nghiệp kết hợp với thương mại, dịch vụ; đất dự án du lịch cố yếu tố tâm linh..." theo tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng đã đề ra, theo đó, quy định cụ thể các loại đất có thể kết hợp mục đích sử dụng và các nội dung này trong các điều về đất sử dụng đa mục đích; đất thương mại, dịch vụ; đất ở' tại nông thôn; đất nông nghiệp, đất tôn giáo.
9h37: Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy phát biểu điều hành
Phát biểu điều hành hội thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, vừa rồi chúng ta đã nghe báo cáo các chuyên đề tham luận, tập trung vào các vấn đề cơ chế, chính sách về tài chính đất đai, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và chế độ sử dụng đất đa mục đích; về vấn đề bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) và các góp ý từ Hội Luật gia và VCCI… Phiên họp chúng ta nghỉ giải lao 15p, sau đó các đại biểu sẽ thảo luận, phát biểu các ý kiến trao đổi.
9h39: Nghỉ giải lao
9h52: Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Văn Hiển phát biểu điều hành thảo luận Phiên 1
Điều hành thảo luận Phiên 1, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Văn Hiển cho biết, vừa rồi các đại biểu đã nghe báo cáo 06 chuyên đề tham luận, tập trung vào các vấn đề cơ chế, chính sách về tài chính đất đai, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và chế độ sử dụng đất đa mục đích; về vấn đề bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) và các góp ý từ Hội Luật gia và VCCI.
Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp đề nghị các đại biểu thảo luận, phát biểu ý kiến trao đổi. Do thời lượng thảo luận có hạn, đề nghị mỗi đại biểu phát biểu không quá 7 phút. Tiếp đó, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Văn Hiển mời TS. Nguyễn Quân, thành viên HĐKH của UBTVQH, nguyên Bộ trưởng Bộ KHCN phát biểu thảo luận.
9h53: TS.Nguyễn Quân, thành viên Hội đồng khoa học của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ phát biểu
Cơ bản đồng tình với ý kiến của các đại biểu, TS.Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đề nghị cân nhắc điều chỉnh quy định về quyền góp vốn giá trị quyền sử dụng đất, vì đất đai là tài sản công đặc biệt, nếu đem tài sản công không có quyền sở hữu để góp vốn thì không hợp lý, dẫn đến nhiều bất cập, nhất là vướng mắc trong vấn đề định giá đất do giá cả biến động, khó khăn trong việc bồi thường.
Giá trị sử dụng dất là tài sản công, nếu đem tài sản công này góp vốn, thì các tài sản công khác như máy móc, xe cộ… có thể đem góp vốn được không? Vi vấy, cần cân nhắc kỹ quy định về quyền góp vốn giá trị quyền sử dụng đất.
Về thu hồi đất, hiện nay dự thảo luật quy định Nhà nước thu hồi đất trong một số trường hợp tại Điều 78, chẳng hạn như liên quan đến an ninh quốc phòng, giao thông công cộng. Tuy nhiên có nhiều trường hợp khá phức tạp. Hiện nay trên 70% số khiếu kiện, tranh chấp là về lĩnh vực đất đai. Nếu không quy định rõ tiêu chí các dự án vì mục đích phát triển kinh tế xã hội, mục đích công cộng quốc gia, thì dự án nào cũng có thể xếp vào loại này, dẫn đến nhiều hệ lụy. Nếu Nhà nước đứng ra thu hồi đất để phục vụ cho các dự án thương mại của các doanh nghiệp thì sẽ không nhận được sự đồng thuận của cộng đồng dân cư, có thể gây mâu thuẫn xã hội, khiếu kiện kéo dài, dễ dẫn đến sai phạm.
Về mức bồi thường khi thu hồi đất, dự thảo đưa ra khái niệm “giá thị trường”. Tuy nhiên, chưa xác định được rõ “giá thị trường” là giá nào, vì giá đất có thể biến động rất nhanh, đặc biệt khi có dự án liên quan. Chưa xác định rõ cơ quan nào đứng gia xác định giá thị trường, thực tế bảng giá đất của các địa phương đều không sát với giá thị trường. Việc bồi thường theo giá thị trường là việc rất mơ hồ, khó xác định chính xác, nên việc bồi thường khi thu hồi đất như trong quy định tại dự thảo là chưa đảm bảo khả thi trong áp dụng thực tế.
Về điều chỉnh quy hoạch, TS.Nguyễn Quân cho biết, quy trình lập quy hoạch rất chặt chẽ, khoa học, tuy nhiên việc điều chỉnh quy hoạch lại thường diễn ra manh mún. Vì vậy, luật cần quy định rõ, chỉ điều chỉnh quy hoạch do nguyên nhân, mục đích an ninh quốc phòng, quốc gia công cộng, hoặc trong điều kiện bất khả kháng, không điều chỉnh quy hoạch một cách bừa bãi, cần quy định chặt chẽ trong việc điều chỉnh quy hoạch với sự xác nhận của cấp quy hoạch trên, đảm bảo hiệu quả công tác quy hoạch, phát huy mạnh mẽ tiềm lực của tài nguyên đất đai.
Ngoài ra, cần có ưu đãi cho việc sử dụng đất đối với các đối tượng dịch vụ công phục vụ lợi ích cộng đồng, lợi ích quốc gia như cơ sở y tế, giáo dục, và cả các doanh nghiệp khoa học công nghệ.
10h10: GS.TS Hoàng Thế Liên, thành viên Hội đồng khoa học của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp
GS.TS Hoàng Thế Liên, nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp đánh giá cao dự thảo đã được xây dựng công phu, đáp ứng yêu cầu thể chế hóa đầy đủ đường lối, chủ trương của Đảng, kế thừa các quy định pháp luật trước đây, xử lý nhiều bất cập trong lĩnh vực đất đai. Tuy nhiên, đây là dự án luật quan trọng, phạm vi tác động lớn, nên cần đầu tư công sức nhiều hơn nữa để hoàn thiện dự án luật này.
Theo GS.TS Hoàng Thế Liên, trước hết cần nhấn mạnh đến quyền chủ sở hữu đất đai của toàn dân. Hiện nay trong dự thảo, vai trò của chủ sở hữu còn chưa được thể hiện đậm nét, GS.TS Hoàng Thế Liên cho rằng cần có quy định rõ ràng, cụ thể, hơn nữa về nội dung này, chỉ rõ những quyền cơ bản của quyền chủ sở hữu toàn dân về đất đai, và triển khai quyền này tại các quy định cụ thể.
Nhấn mạnh nguyên tắc về quyền chủ sở hữu toàn dân là nội dung chi phối, nguyên tắc cơ bản cuẩ toàn dự thảo luật, GS.TS Hoàng Thế Liên đề nghị nêu rõ người dân quyền giám sát, quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý khi có sai phạm, quyền tham gia ý kiến đối với các vấn đề quy hoạch, điều chỉnh địa giới hành chính… tạo điều kiện để người dân tham gia đóng góp ý kiến vào những vấn đề quan trọng đúng theo vai trò của người chủ sở hữu.
Bên cạnh đó, cần nêu rõ hơn nữa quyền của cơ quan đại diện của dân, đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng, khả thi của văn bản luật. Đặc biệt trong các vấn đề cụ thể như quy hoạch, thu hồi đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất… Cần quy định rõ quyền hạn, nhiệm vụ cho đúng cơ quan có thẩm quyền, cần có cơ chế kiểm soát mạnh mẽ để ngăn chặn tiêu cực nảy sinh.
Về chuyển đổi mục đích sử dụng đất, cần có quy định rành mạch hơn. Mục đích sử dụng đất đã được nêu rõ trong các quy hoạch, tuy nhiên việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất lại được thực hiện một cách nhanh chóng, dễ dàng. Vì vậy cần có quy định chi tiết cụ thể, nêu rõ trách nhiệm quản lý của cơ quan có thẩm quyền, thiết lập cơ chế, quy trình chặt chẽ để đảm bảo việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất phải hợp pháp, hợp lý, đảm bảo lợi ích của nhân dân, của cộng đồng.
Về kỹ thuật, GS.TS Hoàng Thế Liên cho rằng có quá nhiều nội dung trong dự thảo giao Chính phủ, các bộ quy định chi tiết. Cần rà soát tổng thể để giảm bớt những nội dung này, quy định rõ ngay tại dự thảo Luật để đảm bảo các quy định có thể triển khai nhanh khi ban hành, đảm bảo những vấn đề quan trọng được quy định ngay tại văn bản Luật.
Ngoài ra, trong dự thảo Luật có nhiều khái niệm, chi tiết chưa rõ ràng, cụ thể, còn mơ hồ về nghĩa, cần sửa đổi để đảm bảo tính rõ ràng của văn bản pháp luật.
10h26: GS.TS Võ Khánh Vinh, thành viên Hội đồng khoa học của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam
GS.TS Võ Khánh Vinh đánh giá cao dự thảo luật lần này, đến thời điểm này cơ bản đáp ứng yêu cầu đề ra từ cách tiêp cận nội dung và thể thức trình bày.
Góp ý về các nội dung cụ thể, GS.TS Võ Khánh Vinh nhấn mạnh rà soát lại các quy định chung bởi một số nội dung chưa thể hiện được hết quy định, tinh thần của Hiến pháp về đất đai, đặc biệt là quy định của Nghị quyết số 18-NQ/TW.
Theo GS.TS Võ Khánh Vinh, điều quan trọng phải làm rõ các quy định chung từ phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng đến nguyên tắc của luật để có lối đi đúng. Đại biểu cho rằng, quy định về nguyên tắc của Luật Đất đai được quy định tại Điều 6 nhưng dự thảo quy định giản dị nguyên tắc sử dụng đất trong khi đây là nội dung chi phối toàn bộ luật. Dự thảo mới nhấn mạnh đến người sử dụng nhưng nội dung nguyên tắc đối với chủ sở hữu, đại diện chủ sở hữu đất đai chưa thể hiện rõ, trong khi đây là những nội dung cần xác định trước rồi mới đến người sử dụng.
Mặt khắc, đất đai là nguồn lực vô tận cho sự phát triển, đây cũng là nội dung cần được thể hiện trong nguyên tắc cũng như kết hợp hài hòa các loại lợi ích, lợi ích quốc gia dân tộc với lợi ích người quản lý, người sử dụng. Dường như lợi ích quốc gia dân tộc chưa được thể hiện rõ trong dự thảo.
GS.TS Võ Khánh Vinh nhấn mạnh cần bám sát quy định Hiến pháp và Nghị quyết số 18-NQ/TW để hoàn thiện quy định về nguyên tắc của Luật Đất đai áp dụng xuyên suốt của Luật này.
Mặt khác, GS.TS Võ Khánh Vinh đề nghị quan tâm đến nội dung kiểm soát quyền lực trong đất đai. Nghị quyết 27-NQ/TW về nhà nước pháp quyền cũng đặt ra vấn đề về kiểm soát quyền lực trong các lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực đất đai. Thực tế, tham nhũng liên quan đến đất đai hiện nay chiếm đến 70%. Do đó, đại biểu đề nghị quan tâm đến vấn đề này để thể hiện đậm nét trong Luật.
GS.TS Võ Khánh Vinh cho rằng thực chất kiểm soát quyền lực nhà nước chính là đề cao vai trò của người dân, vai trò giám sát của người dân trong lĩnh vực này để từ đó cụ thể hóa trong từng nội dung của luật.
Ngoài ra, GS.TS Võ Khánh Vinh cũng đề nghị Luật cần có các quy định ưu tiên trong chính sách về đất đai, theo đó, cần có sự ưu tiên trong tiếp cận đất đai, hỗ trợ trong lĩnh vực y tế, khoa học và giáo dục.
Bày tỏ băn khoăn về chuyển mục đích sử dụng đất, GS.TS Võ Khánh Vinh đề nghị cần quy định rất thận trọng về nội dung này, cần có quy định chặt chẽ về lộ trình để bảo đảm phòng ngừa, răn đe và hạn chế chuyển đổi sai mục đích.
10h37: TS.Võ Trí Thành, thành viên Hội đồng khoa học của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế trung ương
Phát biểu tại phiên họp, TS.Võ Trí Thành cho biết, đất đai có vai trò quan trọng trong nhiều mặt đối với đất nước và người dân, đáp ứng các nhu cầu ở, sống, kinh doanh, đầu tư, phát triển an ninh quốc phòng… do đó dự thảo Luật cần hài hòa lợi ích của các bên liên quan. Tuy nhiên, dự thảo Luật chưa nêu rõ thế nào là hài hòa lợi ích.
Trên thực tế, việc đảm bảo lợi ích cân bằng hoàn hảo trong cộng đồng là rất khó. Trong điều kiện không tối ưu, cần chú trọng việc bồi thường, chia sẻ thông qua các chính sách đối với các thành phần khác nhau, phối hợp nhiều công cụ khác để đảm bảo lợi ích các bên liên quan....
Ngoài ra, TS.Võ Trí Thành cũng cho ý kiến về vấn đề giá đất; giải phóng mặt bằng; bồi thường, hỗ trợ, tái định cư;…
11h04: Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Văn Hiển phát biểu điều hành
Phát biểu điều hành hội thảo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Văn Hiển cho biết, hội thảo hôm nay đã được nghe 06 chuyên đề tham luận và 04 ý kiến phát biểu thảo luận. Nêu rõ thời lượng hội thảo không còn nhiều, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Văn Hiển cho biết, tiếp theo Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Thị Phương Hoa sẽ phát biểu một vài ý kiến với hội thảo.
11h05: Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Thị Phương Hoa phát biểu
Cảm ơn các ý kiến thẳng thắn, trách nhiệm của các đại biểu, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường nhấn mạnh đây là dự án Luật phức tạp, phạm vi ảnh hưởng lớn, được đông đảo cử tri và nhân dân quan tâm. Nhiều ý kiến của cử tri, các chuyên gia, nhà nghiên cứu đag được Bộ Tài nguyên và Môi trường tích cực tổng hợp, tiếp thu.
Về vấn đề thu hồi đất, việc phân định các trường hợp thu hồi là tương đối phức tạp. Ở từng thời kỳ, với những định hướng quản lý khác nhau, đối tượng và nhu cầu bồi thường, tự thỏa thuận cũng khác nhau. Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ tổng hợp, tiếp thu ý kiến của các đại biểu về vấn đề này.
Về quy hoạch, hiện nay nhiều ý kiến đang có nhầm lẫn giữa quy hoạch sử dụng đất với quy hoạch xây dựng. Với quy hoạch sử dụng đất, chỉ 5 năm mới rà soát, điều chỉnh 1 lần. Các quy hoạch được điều chỉnh liên tục và nhiều lần là quy hoạch xây dựng. Việc điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất có quy trình chặt chẽ, với sự tham gia trách nhiệm của nhiều cơ quan liên quan, với các bước cụ thể đã được quy định rõ ràng tại các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.
Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết sẽ tích cực tiếp thu toàn bộ ý kiến của các đại biểu để đảm bảo dự thảo luật đạt chất lượng cao nhất.
11h12: Phó Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng khoa học của UBTVQH Nguyễn Khắc Định: Phát biểu bế mạc Phiên họp
Phát biểu bế mạc phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ với tinh thần khẩn trương, trách nhiệm, nghiêm túc, công tâm, với sự tham gia đông đủ của đại diện lãnh đạo các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, các nhà khoa học phiên họp hoàn thành chương trình đề ra.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định ghi nhận tại phiên họp đã nghe trình bày 6 tham luận và 5 ý kiến phát biểu đều rất sâu sắc, trí tuệ với mong muốn xây dựng Luật Đất đai tầm cỡ giải quyết được những bức xúc trong cuộc sống hiện này, hài hòa lợi ích của các bên của các chủ thể sở hữu toàn dân, người đại diện chủ sở hữu, người sử dụng đất đai, cùng với đó quán triệt đất đai là động lực của phát triển trong giai đoạn mới. Các ý kiến của các chuyên gia cũng cho rằng không thể có ngay chính sách hoàn hảo hay một luật hoàn hảo tuyệt đối mà cần có quá trình để hoàn thiện và trong bối cảnh hiện nay tìm ra phương án tối ưu cho giai đoạn hiện nay và còn cần tiếp tục nghiên cứu.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, tại phiên họp, các nhà khoa học quan tâm đến phương pháp luận, cách tiếp cận, các tư tưởng lớn của 1 đạo luật. Vấn đề đặt ra là làm sao thể chế hóa đầy đủ tư tưởng của Hiến pháp, Nghị quyết số 18-NQ/TW để đi vào cuộc sống từ các nội dung về sở hữu toàn dân, đại diện chủ sở hữu toàn dân, người sử dụng đất và những chủ thể có liên quan để từ đó thiết kế các thiết chế cho các chủ thể để bảo đảm cân bằng quyền lợi, trách nhiệm, nghĩa vụ, công khai minh bạch và bảo đảm yêu cầu của nhà nước pháp quyền.
Các nhà khoa học cũng quan tâm đến hầu hết các vấn đề lớn của dự thảo Luật. Hầu hết các ý kiến phát biểu đều đánh giá cao dự thảo lần này cơ bản thể chế hóa Nghị quyết số 18-NQ/TW và có nhiều đổi mới trong nhiều lĩnh vực với cách thiết kế cơ bản chặt chẽ, logic; đồng thời đền nghị cần rà soát thêm để làm rõ, bảo đảm tính khả thi cao hơn. Theo đó, các nhà khoa học liên quan đến các nội dung về tài chính đất đai, giá đất, cho thuê đất, bảo đảm tính đồng bộ hệ thống pháp luật, khơi thông nguồn lực đất đai cho phát triển; vấn đề giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, giám sát tổ chức thực hiện quy hoạch, quản lý đất đai của khu công nghiệp, khu kinh tế; chế độ sử dụng đất; chính sách đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số, giáo dục, y tế; bồi thường hỗ trợ tái định cư, vai trò của Mặt trận Tổ quốc; kiểm soát quyền lực, thanh tra, kiểm tra...
Các chuyên gia cũng đặc biệt quan tâm đến bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, sự đồng bộ, tương thích của Luật Đất đai với các luật liên quan. Các đại biểu cũng đề nghị rà soát bảo đảm kỹ luật lập pháp bảo đảm rành mạch, rõ ràng, đủ nghĩa, dễ hiểu. Điều này cũng chính là đảm bảo minh bạch, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, các ý kiến thiết thực, bên cạnh đó cũng có những ý kiến khác, thể hiện tư duy nhiều chiều; đề nghị các cơ quan tổng hợp đầy đủ, bảo đảm tổng hợp có chiều sâu, thể hiện được hồn cốt vấn đề, thể hiện xu hướng xã hội, xu hướng khoa học về cùng một vấn đề và có phân tích, làm rõ, giải trình.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị Viện nghiên cứu lập pháp tiếp tục phối hợp với các chuyên gia để tổ chức thêm nhiều hội nghị, hội thảo lấy ý kiến chuyên về Luật Đất đai và các luật liên quan./.