Đặt câu hỏi, đại biểu Nguyễn Phương Thủy – Đoàn ĐBQH Tp.Hà Nội cho biết một vấn đề được nhiều cử tri hết sức quan tâm, đó là diễn biến không bình thường của thị trường kinh doanh vàng miếng trong nước. Đặc biệt là từ đầu năm 2022 đến nay đã thể hiện thị trường này có rất nhiều điểm bất ổn và bất hợp lý, chênh lệch quá cao về giá vàng tại Việt Nam với giá vàng trên thị trường thế giới, có lúc lên đến trên 20 triệu đồng/lượng; chênh lệch quá khắc nghiệt giữa giá vàng miếng SJC với giá vàng trang sức SJC cùng hàm lượng hoặc với giá vàng miếng của các thương hiệu khác. Điều này gây tâm lý lo lắng, bất an cho người dân, làm giảm niềm tin vào giá trị của đồng tiền Việt Nam và làm gia tăng lạm phát.
Đại biểu Nguyễn Phương Thủy – Đoàn ĐBQH Tp.Hà Nội
Đại biểu Nguyễn Phương Thủy đề nghị cho biết trách nhiệm của Ngân hàng Nhà nước đối với tình trạng nêu trên và đặt câu hỏi liệu Ngân hàng Nhà nước đã tiến hành thanh tra, kiểm tra yếu tố hình thành giá khi giá vàng miếng biến động bất thường hay chưa? Liệu có sự bắt tay, thao túng về giá vàng miếng SJC trên thị trường hiện nay hay không? Đến thời điểm nào thì Ngân hàng Nhà nước sẽ đề xuất Chính phủ sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP để có thể xử lý một cách căn cơ các vấn đề bất cập của hoạt động kinh doanh vàng trong suốt thời gian qua.
Trả lời câu hỏi của đại biểu, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết, giá vàng trên thị trường quốc tế diễn biến rất phức tạp và cũng rất khó lường. Giá vàng chịu tác động bởi rất nhiều yếu tố, như chỉ số đồng USD hay căng thẳng chính trị giữa Ukraine - Nga, một loạt các sự kiện về thương mại, chính trị khác sẽ tác động đến giá vàng. Có thời điểm giá vàng tăng lên đến 2.000 USD/ounce, nhưng cũng có những thời điểm giá vàng lại xuống mức khoảng 1.700 - 1800 USD/ounce.
Theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng, giá vàng ở trong nước có cùng xu hướng với giá vàng của thế giới, nhưng tốc độ điều chỉnh tăng của giá vàng trong nước nhanh hơn và tốc độ điều chỉnh giá vàng xuống lại chậm hơn giá vàng của thế giới.
Qua đánh giá, phân tích những nguyên nhân thấy rằng giá vàng của các nhãn thương hiệu khác ngoài SJC, tức là vàng nguyên liệu, về cơ bản, chênh lệch giá vàng trong nước so với quốc tế thì chênh vào khoảng 2 triệu/lượng. Nhưng riêng có giá vàng SJC tăng ở mức lớn, có khoảng 16-17 triệu/lượng.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng trả lời chất vấn chiều ngày 08/6
Làm rõ nguyên nhân của tình trạng này, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết, thực hiện chủ trương chống vàng hóa trong nền kinh tế, từ năm 2012 thực hiện Nghị định số 24 và đặc biệt là từ năm 2014 trở lại đây thì Ngân hàng Nhà nước không nhập vàng về để sản xuất vàng miếng. Như vậy nguồn cung vàng miếng trong nước đã bị giảm đi.
Theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, với biến động của giá vàng thế giới, bản thân các doanh nghiệp kinh doanh vàng miếng niêm yết giá cũng rất lo ngại về rủi ro, cho nên thường niêm yết giá rất cao. Với SJC là một thương hiệu vàng người dân ưa chuộng hơn cả nên niêm yết giá cao. Qua theo dõi, giá vàng niêm yết, giá vàng mua và giá vàng bán của các tổ chức về cơ bản là chênh nhau khoảng 1 triệu hoặc 1,5 triệu/lượng. Đối với SJC mua cao thì bán cao và các thương hiệu vàng khác mua thấp lại bán thấp.
Cũng theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, qua tổng hợp số liệu của các tổ chức kinh doanh vàng, số liệu cho thấy người dân cũng không có nhu cầu mua vàng miếng nhiều. Với vai trò quản lý nhà nước về vấn đề vàng, Ngân hàng Nhà nước đã chuẩn bị sẵn sàng các phương án để can thiệp nếu cần thiết. Ngân hàng Nhà nước chưa tổ chức thực hiện nhập khẩu về để can thiệp vàng nhưng đã xây dựng phương án, trong trường hợp cần thiết sẽ sử dụng dự trữ ngoại hối nhà nước của quốc gia để nhập khẩu vàng về để can thiệp. Nhưng với nhu cầu thị trường hiện nay thì Ngân hàng Nhà nước cũng chưa triển khai giải pháp này, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết.
Tranh luận với phần trả lời của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, đại biểu Trịnh Xuân An – Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai nêu rõ, có lẽ Việt Nam là nước duy nhất đi ngược với thế giới là khi nào giá vàng thế giới giảm thì chúng ta lại tăng. Có những lúc lên đến khoảng cách gần 20 triệu. Đại biểu cho rằng đây là vấn đề không thể chấp nhận được. Theo đại biểu còn nhiều vấn đề cần phải phân tích nhưng đằng sau câu chuyện này có làm lợi cho doanh nghiệp, tổ chức nào hay không thì cần phải phân tích, đánh giá kỹ.
.jpg)
Đại biểu Trịnh Xuân An - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai tranh luận
Cùng tham gia tranh luận, đại biểu Nguyễn Phương Thủy đánh giá rất cao việc điều hành thị trường vàng, quản lý các hoạt động kinh doanh vàng để tránh việc vàng hóa trong thời gian qua. Tuy nhiên, việc độc quyền một thương hiệu vàng quốc gia là SJC có phải là một trong những nguyên nhân dẫn đến giá vàng miếng SJC tăng cao như hiện nay hay không, đại biểu đặt vấn đề. Bởi vì cũng là vàng miếng, cũng đúc như thế, chỉ không phải là thương hiệu SJC thì hiện nay giá trên thị trường chỉ có tầm 54.5 triệu đồng/lượng, giá ngày hôm nay (08/6) của thương hiệu Bảo tín Minh Châu. Như thế chênh nhau 15 triệu. Nếu xét về mặt giá thành hay xét về mặt giá thế giới thì chênh lệch như thế là quá lớn. Đại biểu đề nghị có giải đáp cụ thể hơn về nội dung này.
Tiếp tục làm rõ vấn đề này, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, SJC là một thương hiệu vàng người dân rất ưa chuộng từ trước khi ra đời của Nghị định 24/2012/NĐ-CP. Trước đây thị trường vàng gây rất nhiều hệ lụy, bất ổn kinh tế vĩ mô của nền kinh tế, cho nên Chính phủ đã ban hành Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng với chủ trương chống vàng hóa. Trong đó có rất nhiều các giải pháp, chính sách và qua thực hiện cho thấy hiệu quả của chính sách. Từ đó, nhiều năm nay thị trường tiền tệ, ngoại hối ổn định. Đây cũng là một điểm sáng để Việt Nam được nâng hạng trên thị trường quốc tế.
Trong Nghị định 24/2012/NĐ-CP có một chính sách rất quan trọng, đó là Ngân hàng Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng. Khi đánh giá tình hình để quyết định xem sản xuất vàng miếng như thế nào, Ngân hàng Nhà nước đánh giá tại thời điểm đó có một số thương hiệu vàng ngoài thương hiệu SJC nhưng thương hiệu vàng SJC chiếm khoảng trên 90% trên thị trường. Sau khi phân tích, đánh giá những chi phí và lợi ích, Ngân hàng Nhà nướcc thấy rằng nếu lựa chọn đưa ra một thương hiệu vàng của Ngân hàng Nhà nước riêng, hoặc lựa chọn một trong số các thương hiệu không phải SJC thì có thể trên thị trường người dân sẽ chuyển đổi từ thương hiệu vàng SJC đang chiếm 90% sang một thương hiệu mà Ngân hàng Nhà nước lựa chọn. Như vậy vô hình chung sẽ mất rất nhiều chi phí của xã hội vào một việc không cần thiết. Chính vì vậy, Ngân hàng Nhà nước quyết định sản xuất vàng miếng nhưng thuê SJC gia công và dưới sự quản lý rất chặt chẽ của Ngân hàng nhà nước.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng trả lời chất vấn sáng 09/6
Từ năm 2014 đến nay nguồn cung vàng SJC trên thị trường là Ngân hàng Nhà nước không cung ra theo chủ trương chống vàng hóa, các doanh nghiệp cũng lo ngại rủi ro, biến động của giá vàng rất khó lường. SJC giá cao nhưng mua cao lại bán cao, còn những thương hiệu ngoài SJC thì mua thấp lại bán thấp. Nếu như người dân lựa chọn vàng SJC mua cao thì lúc bán cũng được giá cao và nếu lựa chọn các thương hiệu khác thì mua thấp và bán thấp.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cũng ghi nhận ý kiến của đại biểu Quốc hội và cho biết trong quá trình tổng kết Nghị định 24/2012/NĐ-CP sẽ phân tích, đánh giá, xem xét có thể không độc quyền nữa hoặc cho các thương hiệu khác sản xuất vàng miếng thì cần phải đánh giá rất kỹ lưỡng. Lúc đó thì chắc chắn là sẽ xin ý kiến của đông đảo các bên liên quan, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nêu rõ.
Đại biểu Phạm Văn Hòa – Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp chỉ rõ Nghị định 24/2012/NĐ-CP của Chính phủ ban hành cách đây 10 năm. Lúc đó vàng thế giới chỉ có trên dưới 1.600USD/ounce, hiện nay hơn 1.800USD/ounce. Thị trường vàng trong nước lúc đó khoảng 30- 35 triệu/lượng, tới nay 70 triệu/lượng. Đại biểu Phạm Văn Hòa đặt vấn đề, Nghị định 24/2012/NĐ-CP đến thời điểm hiện nay có bất cập hay không, tại sao không sửa Nghị định. Qua chất vấn của đại biểu Nguyễn Phương Thủy, dư luận cũng đặt vấn đề độc quyền của SJC, có nên để cho SJC độc quyền hay không hay Ngân hàng nhà nước có thể giao một cơ quan, đơn vị, tổ chức khác sản xuất thêm vàng để cạnh tranh với SJC để thị trường vàng hạ xuống. Đại biểu cho rằng, nếu vàng trong nước tăng kiểu này thì tình hình lạm phát có khả năng tăng theo, đồng tiền Việt Nam sẽ mất giá, nên chấn chỉnh thị trường vàng trong nước để đảm bảo làm sao cho phù hợp với thị trường thế giới.
.jpg)
Đại biểu Phạm Văn Hòa – Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp tại phiên chất vấn sáng 09/6
Trả lời đại biểu, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng làm rõ, Nghị định 24/2012/NĐ-CP xác định là Ngân hàng nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng và ở đây Ngân hàng Nhà nước lựa chọn thuê SJC sản xuất. Thời gian tới Ngân hàng Nhà nước sẽ nghiên cứu, lắng nghe ý kiến của đại biểu và lấy ý kiến rộng rãi để lựa chọn nhiều thương hiệu khác để cùng sản xuất vàng miếng hay là một thương hiệu của Ngân hàng Nhà nước./.