Luật Phòng, chống bạo lực gia đình được Quốc hội khóa XII thông qua ngày 21/11/2007, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2008. Luật Phòng, chống bạo lực gia đình được ban hành đã thể hiện quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc giải quyết vấn nạn bạo lực gia đình, hướng tới xây dựng gia đình Việt Nam no ấm, bình đẳng, hạnh phúc cũng như sự nghiêm túc, chủ động của Việt Nam trong việc thực hiện các điều ước và cam kết quốc tế đã tham gia.
Sau gần 15 năm thực hiện, Luật đã tạo chuyển biến tích cực về nhận thức trong phòng, chống bạo lực gia đình, góp phần bảo vệ người bị bạo lực gia đình, xử lý các hành vi bạo lực gia đình, vi phạm pháp luật trong phòng, chống bạo lực gia đình, nâng cao bình đẳng giới trong gia đình. Các cấp ủy, tổ chức Đảng và lãnh đạo chính quyền các cấp đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo triển khai các giải pháp phòng, chống bạo lực gia đình. Nhiều địa phương tổ chức triển khai các mô hình phòng, chống bạo lực gia đình sáng tạo, năng động, phát huy hiệu quả tốt cũng như huy động nguồn lực xã hội tham gia công tác phòng, chống bạo lực gia đình.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, bạo lực gia đình vẫn còn là một vấn đề nhức nhối, nan giải ở Việt Nam. Nhiều vụ việc xuất hiện những hành vi bạo lực gia đình có mức độ gây hại nghiêm trọng, diễn biến phức tạp, tinh vi, khó lường và khó xử lý bằng các quy định pháp luật hiện hành. Dữ liệu thống kê, nghiên cứu về bạo lực gia đình do các cơ quan, tổ chức thực hiện cho thấy những bức tranh hết sức phức tạp, thậm chí còn mâu thuẫn với nhau nên cần phải sửa đổi.
Đại biểu Bùi Sỹ Hoàn - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương nêu quan điểm tại Phiên thảo luận.
Tại Phiên thảo luận ở Tổ về dự án Luật, nhiều đại biểu Quốc hội đã tập trung bày tỏ ý kiến về vấn đề hòa giải trong hoạt động hòa giải trong phòng, chống bạo lực gia. Đại biểu Bùi Sỹ Hoàn - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương, cho rằng dự thảo Luật tiếp tục thể hiện chính sách, pháp luật của nhà nước ta luôn khuyến khích hòa giải trong giải quyết mâu thuẫn, tranh chấp. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành đã có quy định cấm hòa giải trong một số trường hợp, ví dụ Điều 3 Luật Hòa giải ở cơ sở, Điều 206 Bộ luật Tố tụng dân sự. Dự thảo Luật có viện dẫn Luật Hòa giải ở cơ sở tại điểm a khoản 4 Điều 21. Song chủ thể tiến hành hòa giải trong phòng chống bạo lực gia đình được quy định tại dự thảo gồm gia đình, dòng họ, cơ quan tổ chức, tổ hòa giải ở cơ sở là rộng hơn so với Luật Hòa giải ở cơ sở.
Như vậy, theo dự thảo, Tổ Hòa giải ở cơ sở sẽ không hòa giải vụ việc bạo lực gia đình theo quy định tại điều 3 Luật Hòa giải ở cơ sở, còn lại các chủ thể khác (hầu hết là những người không có chuyên môn, kỹ năng được đào tạo) sẽ tiến hành hòa giải đối với tất cả các vụ việc bạo lực gia đình. Quy định này cần được cân nhắc, đối với những vụ việc bạo lực gia đình nghiêm trọng, kéo dài hoặc vi phạm đạo đức xã hội thì không được tiến hành hòa giải, để thể hiện đúng bản chất của hòa giải và đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, tránh trường hợp hòa giải thành là khởi đầu của một “vòng tròn bạo lực” mới. Do vậy, đại biểu Bùi Sỹ Hoàn đề nghị Ban soạn thảo bổ sung quy định về những trường hợp không tiến hành hòa giải trong phòng, chống bạo lực gia đình.
Cho ý kiến về việc hòa giải trong phòng, chống bạo lực gia đình, đại biểu Vương Thị Hương- Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang băn khoăn khi xảy ra hành vi bạo lực gia đình thì gia đình, cơ quan, tổ chức, tổ hòa giải tiến hành hòa giải nhưng trường hợp người bạo hành không đến thì giải quyết thế nào? Trong thực tế đã có không ít vụ việc hòa giải gần như không đạt được kết quả khi chỉ có duy nhất nạn nhân – người bị bạo lực gia đình một mình trình bày, một mình nói nguyện vọng, còn đối tượng chính là người có hành vi bạo lực gia đình lại không có mặt. Có cần có biện pháp nào để cưỡng chế hay không? Vì vậy, đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung các điều kiện đảm bảo cho công tác hòa giải.
.jpg)
Đại biểu Vương Thị Hương- Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang đóng góp ý kiến về dự án Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi).
Về nguyên tắc hòa giải, với định kiến về giới, không ít gia đình khi tổ chức hòa giải thường hòa giải theo hướng khuyên nhủ người bị bạo lực gia đình (thường là phụ nữ bị yếu thế) phải nhẫn nhịn, bỏ qua, dễ dẫn tới việc người phụ nữ bị bạo hành kép và việc hòa giải nhiều lần, kéo dài thường sẽ gây ra chậm trễ trong giải quyết vụ việc và làm tăng nguy cơ, nguy hiểm cho người phụ nữ và con cái của họ. Do vậy, để đảm bảo quyền tự chủ cá nhân, tự quyết định của người bị bạo lực gia đình, đại biểu Vương Thị Hương đề nghị bổ sung thêm nguyên tắc trong hòa giải phải đảm bảo: Người bị bạo lực phải được thông báo đầy đủ về quy trình và chấp thuận hòa giải; Không hòa giải quá 2 lần đối với các trường hợp: Người gây bạo lực tái phạm hành vi bạo lực; Người gây bạo lực đã vi phạm thỏa thuận hòa giải trước đây.
Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga – Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương nêu quan điểm: đối với các em tuổi còn rất nhỏ, bị bạo lực gia đình các em không thể phản kháng được, cho nên chúng ta cũng không thể sử dụng biện pháp hòa giải được. Vì vậy, đề nghị Ban soạn thảo phải rà soát rất kỹ điều này thì chúng ta sẽ có những quy định riêng đối với đối tượng bị bạo lực gia đình là trẻ em.
Đại biểu Đặng Quốc Khánh - Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang phát biểu kết luận nội dung Phiên thảo luận.
Kết luận về nội dung trên, đại biểu Đặng Quốc Khánh - Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang khẳng định: Hành vi bạo lực gia đình đã được áp dụng đối với các đối tượng là người đã ly hôn, người chung sống với nhau như vợ chồng và người đã từng có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em. Còn quy định về quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm hòa giải trong phòng chống bạo lực gia đình có được áp dụng cho các đối tượng trên hay không thì đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu và bổ sung, giải thích từ ngữ về trách nhiệm thành viên gia đình để áp dụng trong phạm vi của Luật này.
Về nguyên tắc hòa giải, với định kiến về giới, không ít gia đình khi tổ chức hòa giải thì thường hòa giải theo hướng khuyên nhủ người bị bạo lực gia đình và thường là phụ nữ - đối tượng yếu thế phải nhẫn nhịn hoặc bỏ qua. Điều này sẽ dẫn tới việc phụ nữ bị bạo hành kép và việc hòa giải nhiều lần kéo dài thường nên gây ra chậm trễ trong giải quyết vụ việc, làm tăng nguy cơ nguy hiểm cho phụ nữ và con cái của họ. Do vậy, để đảm bảo quyền tự chủ cá nhân cũng như là quyền tự quyết của người bị bạo lực gia đình, đại biểu Đặng Quốc Khánh đề nghị bổ sung thêm nguyên tắc trong hòa giải thì người bị bạo lực phải được thông báo đầy đủ về quy trình và chấp thuận, đồng ý hòa giải và không hòa giải quá 2 lần đối với các trường hợp người gây bạo lực, tái phạm hành vi bạo lực và người gây bạo lực đã vi phạm thỏa thuận giải trước đây./.