ĐIỀU CHỈNH LẠI HƯỚNG TUYẾN VÀ ĐIỂM KHỐNG CHẾ MỘT SỐ ĐOẠN ĐƯỜNG HỒ CHÍ MINH GẦN BIÊN GIỚI

Toàn cảnh phiên họp

Tổng kết, đánh giá tổng thể tình hình thực hiện Nghị quyết số 66/2013/QH13 và kế hoạch triển khai dự án đường Hồ Chí Minh giai đoạn tiếp theo, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể cho biết, Nghị quyết số 66/2013/QH13 đặt mục tiêu, đến năm 2020 hoàn thành nối thông toàn tuyến từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) quy mô tối thiểu 2 làn xe với chiều dài khoảng 2.744 km. Từ thời điểm khởi công năm 2000 đến nay, đã hoàn thành 2.362 km/2.744 km đạt 86,1% và khoảng 258 km tuyến nhánh; hiện đang triển khai đầu tư 211 km; khoảng 171 km chưa cân đối được nguồn vốn để triển khai thực hiện.

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải nêu rõ, khu vực phía Bắc từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Chợ Bến (Hòa Bình) dài khoảng 273 km, đã hoàn thành 134 km, đã bố trí vốn và đang triển khai 23 km, chưa triển khai 2 dự án thành phần với tổng chiều dài khoảng 116 km. Khu vực miền Trung từ Hòa Lạc (Hà Nội) đến Tân Cảnh (Kon Tum) khoảng 1.532 km bao gồm cả nhánh Tây dài 684 km, đã hoàn thành 1.418 km, đã bố trí vốn và đang triển khai 02 dự án thành phần với chiều dài 114 km. Khu vực Tây Nguyên từ Tân Cảnh (Kon Tum) đến Chơn Thành (Bình Phước) dài khoảng 553 km, đã hoàn thành toàn bộ km, vượt tiến độ hơn 1,5 năm so với yêu cầu của Quốc hội và hoàn thành 121 km/07 dự án thành phần các tuyến nhánh. Khu vực phía Nam từ Chơn Thành (Bình Phước) đến Đất Mũi (Cà Mau) khoảng 386 km, đã hoàn thành 257 km, đã bố trí vốn và đang chuẩn bị đầu tư đoạn Chơn Thành - Đức Hòa 74 km; chưa triển khai đoạn Rạch Sỏi – Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận dài 55 km.

Như vậy, theo mục tiêu nối thông tuyến đường Hồ Chí Minh đặt ra tại Nghị quyết số 66/2013/QH13 cần: Hoàn thành 04 dự án thành phần đang đầu tư dài khoảng 211 km; Bố trí vốn để tiếp tục đầu tư 03 dự án thành phần dài khoảng 171 km. Trong 3 dự án thành phần chưa cân đối được nguồn vốn, đoạn Cổ Tiết - Chợ Bến thuộc đoạn Đoan Hùng - Chợ Bến tại Nghị quyết 66/2013/QH13 xác định đầu tư theo hình thức BOT. Tuy nhiên, đoạn này đi song song với các Quốc lộ 32 và Quốc lộ 21 hiện hữu nên phương án tài chính không khả thi để kêu gọi đầu tư theo hình thức BOT; các quốc lộ hiện hữu cơ bản đáp ứng nhu cầu vận tải và vẫn đáp ứng được mục tiêu thông tuyến do đó Chính phủ đã báo cáo và được Ủy ban thường vụ Quốc hội kết luận trước mắt ưu tiên cân đối bố trí đủ vốn đầu tư trước đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn kết nối An toàn khu Định Hóa, Thái Nguyên và Rạch Sỏi – Bến Nhất, Gò Quao - Vĩnh Thuận dài khoảng 83,5 km kết nối khu vực đồng bằng sông Cửu Long nhằm thông tuyến đường Hồ Chí Minh quy mô 2 làn xe.

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể

Cũng theo Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, công tác quyết toán được thực hiện tuân thủ theo các quy định của pháp luật, hướng dẫn của Bộ Tài chính và cơ bản đáp ứng tiến độ yêu cầu. Cụ thể, Đoạn từ Hòa Lạc (Hà Nội) đến Tân Cảnh (Kon Tum) dài 1.350 km (giai đoạn 1) đã phê duyệt quyết toán năm 2016. Công tác quyết toán giai đoạn này kéo dài do đặc thù dự án quy mô lớn, trải dài và triển khai xây dựng vào nhiều thời điểm khác nhau nên việc lập, thẩm định quyết toán các tổng dự toán thành phần cũng vào nhiều đợt khác nhau. Đối với các dự án thành phần còn lại, công tác quyết toán được thực hiện ngay sau khi hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng. Đến nay, đã phê duyệt quyết toán toàn bộ 35 dự án thành phần được vào khai thác (dài 859 km) bảo đảm tiến độ theo quy định; còn 05 dự án thành phần (dài 153 km) đang hoàn thiện thủ tục để quyết toán.

Thẩm tra Tờ trình của Chính phủ về tổng kết, đánh giá tổng thể tình hình thực hiện Nghị quyết số 66/2013/QH13 và kế hoạch triển khai dự án đường Hồ Chí Minh giai đoạn tiếp theo, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cơ bản nhất trí với Tờ trình của Chính phủ về quy hoạch và đánh giá cao việc Chính phủ đã chỉ đạo rà soát, điều chỉnh, bổ sung và xem xét việc tích hợp quy hoạch đường Hồ Chí Minh với các quy hoạch khác có liên quan. Tuy nhiên, quy hoạch chi tiết của đường Hồ Chí Minh cần nghiên cứu, điều chỉnh lại hướng tuyến và điểm khống chế tại một số đoạn đường gần khu vực biên giới, chú ý việc gắn kết giữa giao thông vận tải với phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Về tiến độ triển khai thực hiện Dự án, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho rằng, trong 5 năm (2017-2021), Dự án được triển khai chỉ đạt khoảng 8% tổng khối lượng và đã chậm gần 02 năm so với yêu cầu hoàn thành các dự án thành phần và nối thông toàn tuyến với quy mô 02 làn xe theo quy định tại khoản 4 Điều 2 của Nghị quyết và chưa rõ thời gian kết thúc.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy

Bên cạnh đó, về hình thức đầu tư Dự án, theo Nghị quyết, hình thức đầu tư Dự án gồm các hình thức “Vốn trái phiếu Chính phủ”, “Vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), vốn vay ưu đãi và các hình thức đầu tư khác (BT, BOT, PPP)”. Theo Tờ trình của Chính phủ, đoạn La Sơn - Túy Loan thực hiện theo hình thức BT gặp khó khăn, vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng (từ khi khởi công dự án đến tháng 8/2018 chỉ bàn giao được 1,5 km/11 km) nên đoạn từ Hòa Liên - Túy Loan (dài khoảng 11km) đã phải chuyển đổi từ hình thức BT sang đầu tư công (tháng 9/2021). Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị báo cáo rõ việc chuyển đổi hình thức đầu tư này có áp dụng theo quy định của Luật Đầu tư công hay không.

Về giải phóng mặt bằng, di dân, theo Tờ trình của Chính phủ, còn hiện tượng cá biệt một số địa phương bàn giao mặt bằng chậm, không liên tục, ảnh hưởng đến tiến độ của Dự án. Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Chính phủ có ­­đánh giá cụ thể về việc giải phóng mặt bằng ở những địa phương bàn giao mặt bằng chậm; đánh giá cụ thể về sự phối hợp giữa các ngành chức năng tại một số địa phương trong công tác giải phóng mặt bằng, bố trí lại dân cư, chuyển đổi sản xuất, nhất là đối với những đoạn gần khu vực biên giới chưa được quan tâm đúng mức; làm rõ trách nhiệm của cơ quan chức năng trong việc giải phóng mặt bằng chậm và triển khai quy hoạch, đầu tư các dự án phát triển kinh tế - xã hội chậm làm hạn chế đến hiệu quả tổng hợp của Dự án.

Ngoài ra, về công tác quản lý, khai thác, bảo trì, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cơ bản nhất trí với những đánh giá về công tác quản lý, khai thác, bảo trì theo báo cáo của các Bộ, ngành và các địa phương có tuyến đường đi qua và nhận thấy Chính phủ đã chỉ đạo bổ sung nội dung quản lý khai thác toàn tuyến và các đoạn tuyến sau khi hoàn thành.