Liên quan tới tổ chức, chức năng và nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan thanh tra theo cấp hành chính, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, dự thảo Luật kế thừa các quy định hiện hành về tổ chức các cơ quan thanh tra nhà nước và thiết kế mô hình các cơ quan thanh tra cho phù hợp với thực tiễn quản lý nhà nước của các bộ, ngành, địa phương. Các cơ quan thanh tra theo cấp hành chính bao gồm Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh, Thanh tra huyện.
Theo Tổng Thanh tra Chính phủ, khi đề xuất chính sách xây dựng Luật Thanh tra (sửa đổi), cơ quan chủ trì soạn thảo đã đề xuất không tổ chức Thanh tra huyện. Tuy nhiên, quá trình xây dựng, hoàn thiện dự án Luật, nhiều ý kiến cho rằng, huyện là một cấp chính quyền quan trọng, cơ quan thanh tra hiện nay không chỉ thực hiện chức năng thanh tra mà còn có trách nhiệm giúp Ủy ban nhân dân thực hiện quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và triển khai thực hiện các biện pháp phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Mặt khác, nếu không tổ chức Thanh tra huyện thì Thanh tra tỉnh cũng phải tăng thêm biên chế và tổ chức thêm các phòng chuyên môn phụ trách thanh tra địa bàn các huyện khi có yêu cầu, nên thực tế việc tinh giản bộ máy cũng không đáng kể. Do đó, dự thảo Luật đã tiếp thu các ý kiến và giữ nguyên quy định về Thanh tra huyện trong dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi).
Để khắc phục những bất cập hiện nay trong tổ chức và hoạt động của Thanh tra huyện đã được chỉ ra trong Báo cáo tổng kết thi hành Luật Thanh tra, cần tăng cường về tổ chức, biên chế cho các cơ quan Thanh tra huyện nhằm đáp ứng các yêu cầu nhiệm vụ được giao.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Ủy ban Pháp luật cơ bản nhất trí với việc tổ chức các cơ quan thanh tra theo cấp hành chính gồm Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh; đồng thời, đề nghị bổ sung quy định về việc thành lập cơ quan thanh tra tại đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.
Về mô hình tổ chức Thanh tra huyện, quá trình thảo luận còn có 2 loại ý kiến, tuy nhiên đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật tán thành với loại ý kiến thứ nhất. Theo đó, tán thành tiếp tục duy trì mô hình tổ chức Thanh tra huyện, vì: Tổ chức thanh tra hành chính ở cấp huyện đã có quá trình hình thành và phát triển ổn định, lâu dài; Việc duy trì, củng cố cơ quan thanh tra hành chính ở cấp huyện là cần thiết, bảo đảm tuân thủ chặt chẽ nguyên lý “ở đâu có quản lý thì ở đó có thanh tra”; Bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất về tổ chức với cơ quan thanh tra ở cấp tỉnh và trung ương; Bảo đảm phù hợp và thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ được giao cho Thanh tra huyện trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Luật Phòng, chống tham nhũng; Những bất cập trong tổ chức và hoạt động của Thanh tra huyện hiện nay không phải do thiết chế này không còn phù hợp mà do chưa được quan tâm bố trí đủ nguồn lực để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao; do đó, cần có giải pháp hiệu quả khắc phục hạn chế này.
Tham gia ý kiến về quy định này, nhiều ý kiến đại biểu tán thành việc tiếp tục duy trì mô hình tổ chức Thanh tra huyện. Theo đại biểu Võ Thị Minh Sinh, Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An, nơi nào có quản lý, nơi đó phải có thanh tra. Nhấn mạnh sự cần thiết giữ nguyên thanh tra cấp huyện như cũ, song đại biểu đề nghị cần tăng cường năng lực đội ngũ thanh tra ở cấp này.
Cùng quan điểm, đại biểu Lã Thanh Tân, Đoàn ĐBQH Tp. Hải Phòng cho rằng, cần tiếp tục duy trì cơ quan Thanh tra cấp huyện . Đây là cơ quan rất cần thiết, đảm bảo cho nguyên tắc có quản lý phải có thanh tra. Theo đại biểu, những bất cập được nêu ra đối với Thanh tra huyện thì không phải do thể chế mà do quá trình tổ chức thực hiện chưa được quan tâm đúng mức. Thanh tra cấp huyện chưa có nguồn lực thỏa đáng để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.
Đại biểu Điểu Huỳnh Sang, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Phước
Tán thành việc tiếp tục duy trì mô hình tổ chức Thanh tra huyện, đại biểu Điểu Huỳnh Sang, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Phước nêu rõ, mặc dù trên thực tế thanh tra huyện có tồn tại một số bất cập tuy nhiên, việc duy trì, củng cố cơ quan thanh tra hành chính ở cấp huyện là cần thiết, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất về tổ chức với cơ quan thanh tra ở cấp tỉnh và trung ương.
Theo đại biểu những bất cập trong tổ chức và hoạt động của Thanh tra huyện hiện nay do chưa được quan tâm bố trí đủ nguồn lực để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao. Đại biểu đề nghị, cần có giải pháp hiệu quả khắc phục hạn chế này, giúp năng cao nâng lực hiệu quả thanh tra cấp huyện.
Đồng tình với quan điểm này, đại biểu Vương Quốc Thắng, Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam cho rằng, thanh tra huyện đã tồn tại và có quá trình phát triển lâu dài, có vai trò, vị trí nhất định. Do vậy, nên giữ nguyên cơ cấu tổ chức cơ quan thực hiện chức năng thanh tra như hiện tại; cùng với việc duy trì Thanh tra huyện, đề nghị Chính phủ có giải pháp kiện toàn tổ chức, biên chế, đổi mới phương thức hoạt động, bảo đảm các điều kiện cần thiết để Thanh tra huyện có đủ năng lực hoàn thành các nhiệm vụ được giao./.