Bảo đảm tương thích với các cam kết quốc tế
Từ điểm cầu Nhà Quốc hội, trình bày Báo cáo thẩm tra về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Ủy ban Pháp luật tán thành việc sửa đổi Luật và cho rằng, các tài liệu trong Hồ sơ dự án Luật đã đáp ứng yêu cầu quy định tại Điều 64 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 2. Về cơ bản, nội dung của dự thảo Luật đã đáp ứng cam kết trong các điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên, nhất là Hiệp định CPTPP và Hiệp định EVFTA.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo thẩm tra về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ
Bên cạnh đó, Ủy ban Pháp luật đề nghị rà soát quy định của dự thảo luật về chấm dứt hiệu lực của nhãn hiệu được bảo hộ đã trở thành tên gọi thông thường; thực hiện cơ chế đầy đủ và hiệu quả để đền bù cho chủ sở hữu sáng chế vì việc giảm thời hạn bảo hộ hữu hiệu của bằng sáng chế do sự chậm trễ bất hợp lý trong việc cấp phép lưu hành để tương thích với Hiệp định EVFTA. Đề nghị rà soát, chỉnh lý về thời điểm có hiệu lực của một số quy định trong dự thảo Luật để phù hợp hơn với cam kết trong Hiệp định EVFTA (có hiệu lực từ ngày 01/8/2020) và Hiệp định CPTPP (sẽ có hiệu lực từ ngày 14/01/2022).
Về quyền đăng ký sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí là kết quả của nhiệm vụ khoa học và công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước, Ủy ban Pháp luật cơ bản nhất trí với phương án quy định về việc giao quyền đăng ký cho tổ chức chủ trì một cách tự động và không bồi hoàn, tổ chức chủ trì có quyền sở hữu sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí khi được cấp văn bằng bảo hộ, trừ các đối tượng thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh vẫn do các cơ quan nhà nước thực hiện đăng ký.
Ủy ban Pháp luật cũng đề nghị cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện phương án này theo hướng bổ sung, làm rõ “cơ chế phân chia hợp lý lợi ích giữa Nhà nước, cơ quan chủ trì và tác giả” để thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 01/11/2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI; nghiên cứu mở rộng cơ chế giao quyền sở hữu tương tự đối với giống cây trồng, một số đối tượng của quyền tác giả và quyền liên quan; rà soát, đề xuất sửa đổi đồng bộ các quy định về quyền sở hữu kết quả nhiệm vụ khoa học và công nghệ có sử dụng ngân sách nhà nước trong các luật hiện hành như Luật Khoa học và Công nghệ, Luật Chuyển giao công nghệ, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Về xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, Ủy ban Pháp luật đề nghị vẫn giữ quy định của Luật hiện hành về áp dụng biện pháp xử phạt hành chính đối với các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Rà soát nhóm quy định về sở hữu công nghiệp để bảo đảm chặt chẽ, hợp lý
Về các nội dung cụ thể, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, nội dung sửa đổi về bảo hộ nhãn hiệu âm thanh tại các điều 72, 73 và 74 chưa bảo đảm tính cụ thể, đồng bộ và khả thi. Ủy ban Pháp luật đề nghị dự thảo Luật cần có các quy định đặc thù để điều chỉnh loại nhãn hiệu này nhằm bảo đảm hiệu lực thực thi trên thực tế. Tiêu chí đánh giá nhãn hiệu nổi tiếng của dự thảo Luật còn mang tính chất tùy nghi, chưa bảo đảm rõ ràng, đề nghị biên tập lại nội dung này trong dự thảo Luật. Việc dự thảo Luật chỉ kiểm soát an ninh đối với sáng chế “tạo ra toàn bộ ở Việt Nam” mà không áp dụng với sáng chế “được tạo ra một phần tại Việt Nam” là chưa bảo đảm chặt chẽ, dễ bị lợi dụng để tránh việc kiểm soát an ninh, vì vậy, đề nghị chỉnh lý lại quy định này.
Quy định về văn bằng bảo hộ còn chung chung, chưa thể hiện rõ thông tin về tình trạng kỹ thuật của đối tượng được bảo hộ (sáng chế, kiểu dáng công nghiệp). Do đó, đề nghị sửa đổi theo hướng văn bằng bảo hộ ghi nhận thông tin cơ bản về tình trạng kỹ thuật của đối tượng được bảo hộ, bảo đảm tính minh bạch, đầy đủ về thông tin sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, cá nhân xác định phạm vi bảo hộ khi xảy ra tranh chấp, xung đột quyền sở hữu trí tuệ.
Ủy ban Pháp luật cũng đề nghị nghiên cứu, chỉnh lý các quy về ý kiến của người thứ ba và phản đối đơn đăng ký sở hữu công nghiệp cho phù hợp, chặt chẽ hơn; chỉnh lý lại các quy định về điều khoản chuyển tiếp này để bảo đảm chính xác, minh bạch, thuận lợi trong thực hiện.
Đồng thời có đánh giá tác động kỹ lưỡng hơn, giải trình làm rõ sự cần thiết và tính hợp lý, khả thi của việc dự thảo Luật đã bỏ quy định của Luật hiện hành về việc đại diện sở hữu công nghiệp thực hiện tư vấn về vấn đề liên quan đến thủ tục xác lập và thực thi quyền sở hữu công nghiệp và các dịch vụ khác liên quan đến thủ tục xác lập và thực thi quyền sở hữu công nghiệp với lý do có sự chồng chéo với chức năng tư vấn của luật sư, mâu thuẫn với Luật sư.
Quốc hội nghe báo cáo thẩm tra về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ
Các quy định về quyền tác giả, quyền liên quan cần bảo đảm thống nhất trong hệ thống pháp luật
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, việc dự thảo quy định trường hợp không đạt được thỏa thuận về tiền bản quyền và phương thức thanh toán thì thực hiện theo quy định của Chính phủ là cần thiết. Bởi hiện nay, hiện nay đang có vướng mắc, bất cập trong việc tiếp cận, sử dụng tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình của số đông công chúng khi tổ chức phát sóng, tổ chức và cá nhân khai thác bản ghi âm, ghi hình không thỏa thuận được với tác giả, người biểu diễn, nhà sản xuất về mức tiền bản quyền chi trả. Vì vậy, trường hợp này “thực hiện theo quy định của Chính phủ” là cần thiết. Tuy nhiên, việc “khai thác, sử dụng tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình” không thuộc trường hợp Nhà nước định giá theo quy định tại Điều 19, Điều 22 của Luật Giá. Do đó, để có cơ sở giao Chính phủ định giá thì cần sửa các quy định có liên quan của Luật Giá để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Liên quan đến quy định về hồ sơ đăng ký quyền tác giả, quyền liên quan, Ủy ban Pháp luật đề nghị giữ quy định này như Luật hiện hành
Bên cạnh đó, Ủy ban Pháp luật cũng đề nghị chỉnh lý lại một số quy định như về giả định quyền tác giả, quyền liên quan (Điều 198a được bổ sung theo khoản 86 Điều 1 của dự thảo Luật) để tương thích với điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; chỉnh lý lại quy định về trách nhiệm pháp lý về quyền tác giả, quyền liên quan đối với doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trung gian (Điều 198b được bổ sung theo khoản 87 Điều 1 của dự thảo Luật) cho cụ thể, chặt chẽ.
Liên quan đến nhóm quy định về giống cây trồng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, về tính mới của giống cây trồng (Điều 159 của Luật Sở hữu trí tuệ được sửa đổi, bổ sung theo khoản 75 Điều 1 của dự thảo Luật), quy định của dự thảo Luật chưa tương thích với Điều 6 của Công ước quốc tế về bảo hộ giống cây trồng mới (Công ước UPOV). Theo đó, điều kiện để xác định tính mới của giống cây trồng không bao gồm điều kiện “hoặc chưa được công nhận lưu hành hoặc tự công bố lưu hành tại Việt Nam”. Do đó, đề nghị giữ nội dung này như quy định của Luật hiện hành.
Về hạn chế quyền của chủ bằng bảo hộ giống cây trồng (Điều 190 của Luật Sở hữu trí tuệ được sửa đổi, bổ sung theo khoản 84 Điều 1 của dự thảo Luật), Ủy ban Pháp luật đề nghị nghiên cứu, đánh giá kỹ tác động của quy định này, bởi quy định của Luật hiện hành vẫn đang phù hợp với quy định của Công ước UPOV về vấn đề giữ giống cây trồng của nông dân. Đây cũng là quy định có tác động lớn đến người nông dân và ngành nông nghiệp của Việt Nam song nội dung đánh giá tác động trong Hồ sơ dự án Luật còn chung chung, chủ yếu bằng phương pháp định tính, chưa có các số liệu, thông tin cụ thể để chứng minh sự hợp lý, cần thiết của nội dung sửa đổi.
Sau khi nghe trình bày các báo cáo, Quốc hội tiến thành thảo luận tại tổ về nội dung này./.