Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu cho ý kiến tại Phiên họp thứ 42 của UBTVQH
Về phạm vi sửa đổi, bổ sung của dự thảo Luật, đa số ý kiến nhất trí với việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội, tuy nhiên, có ý kiến đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung Luật một cách căn bản chứ không chỉ sửa đổi, bổ sung một số điều với mục tiêu phục vụ nhiệm kỳ tới.
Về đại biểu Quốc hội, có ý kiến đề nghị cân nhắc việc bổ sung điều kiện, tiêu chuẩn cho phù hợp với từng loại đại biểu mà không nên quy định theo kiểu “đánh đồng" đại biểu đã tham gia nhiều khóa với đại biểu tham gia lần đầu. Nhiều ý kiến cho rằng, việc sửa đổi toàn diện Luật Tổ chức Quốc hội phải bắt đầu từ việc lựa chọn các đại biểu Quốc hội có đủ năng lực, trình độ, kinh nghiệm hoạt động nghị trường. Một số ý kiến cho rằng không nên giới hạn độ tuổi của đại biểu Quốc hội vì ở độ tuổi nghi hưu theo quy định hiện hành thì đại biểu còn đủ sức khỏe để làm nhiệm vụ đại biểu Quốc hội.
Về tỷ lệ đại biểu Quốc hội chuyên trách, đa số ý kiến Thường trực Ủy ban Đối ngoại đề nghị giữ nguyên quy định về tỷ lệ đại biểu Quốc hội chuyên trách là ít nhất 35% tổng số đại biểu Quốc hội như Luật hiện hành. Việc tăng tỷ lệ đại biểu Quốc hội chuyên trách phải đi đôi với chất lượng đại biểu.
Về Đoàn đại biểu Quốc hội, có ý kiến cho rằng đoàn đại biểu Quốc hội là một tổ chức tập hợp các đại biểu Quốc hội được bầu ở địa phương, không phải là tổ chức, cơ quan thuộc Quốc hội. Do đó, việc nâng địa vị pháp lý của đoàn đại biểu Quốc hội là vấn đề lớn, cần cân nhắc kỹ. Đa số ý kiến nhất trí với phương án quy định kinh phí bảo đảm cho hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội do ngân sách trung ương đảm bảo. Có ý kiến để nghị bổ sung nhiệm vụ đối ngoại của các đoàn đại biểu Quốc hội tại địa phương căn cứ vào yêu cầu và thực tiễn của hoạt động đối ngoại hiện nay, đặc biệt là các tỉnh biên giới (với Lào, Campuchia và Trung Quốc).
Về Ủy ban Thường vụ Quốc hội, có ý kiến đề nghị cân nhắc việc bổ sung thêm hình thức văn bản “Kết luận" của Ủy ban thường vụ Quốc hội vào Luật vì những lý do: Hiến pháp (Điều 74) quy định Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ có quyền ban hành pháp lệnh, Nghị quyết và giám sát việc thực hiện Pháp lệnh, Nghị quyết. Nếu dự thảo Luật quy định thêm thẩm quyền ban hành “Kết luận" thì Ủy ban thường vụ Quốc hội không có quyền giám sát việc thực hiện kết luận vì trái với Hiến pháp. Dự thảo Luật cũng chưa quy định rõ giá trị pháp lý và hiệu lực của văn bản “Kết luận" của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Đồng thời trong quá trình sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008 và năm 2015, Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan khác đã thống nhất giảm một số hình thức văn bản quy phạm pháp luật như bỏ hình thức “Nghị quyết" của Chính phủ, "Chỉ thị" của Thủ tướng Chính phủ. Nếu bổ sung văn bản “Kết luận" của Ủy ban thường vụ Quốc hội vào dự thảo Luật sẽ không đúng với chủ trương chung giảm các hình thức văn bản pháp luật hiện nay. Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng hiện Ủy ban Thường vụ Quốc hội được giao nhiều thẩm quyền, do đó dễ dẫn đến tình trạng làm nhiều công việc hành chính, không đúng chức năng nhiệm vụ.
Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu điều hành nội dung thảo luận về dự án Luật
Về Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, có ý kiến đề nghị cơ cấu Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội gồm Chủ tịch/Chủ nhiệm, Phó Chủ tịch/Phó Chủ nhiệm và Ủy viên Thường trực; đồng thời cần phân định rõ và luật hoá cụ thể vai trò, vị trí, thẩm quyền của chức danh Ủy viên Thường trực của Hội đồng Dân tộc và các Uỷ ban của Quốc hội, có tính tới yếu tố Quốc hội là cơ quan dân cử, đại biểu Quốc hội là do dân bầu để tránh tình trạng hành chính hoá hoạt động của Quốc hội như hiện nay.
Về việc giảm số lượng cấp phó tại Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội, có ý kiến đề nghị cân nhắc việc giảm số lượng cấp phó tại Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội. Có ý kiến đề nghị giữ nguyên số lượng như hiện hành. Có ý kiến để nghị cần quy định trong Luật số lượng cụ thể cấp phó cho các Ủy ban vi chức năng, nhiệm vụ của mỗi Uỷ ban khác nhau; đồng thời đáp ứng yêu cầu thực tiễn dặt ra về việc luân chuyển công tác cán bộ.
Về cơ cấu thành viên của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các ý kiến đề nghị quy định số lượng thành viên Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội trên cơ sở nòng cốt là Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, Chủ nhiệm, Phó Chủ nhiệm các Ủy ban của Quốc hội, các Ủy viên Thường trực, cần cân nhắc bỏ chức danh Ủy viên chuyên trách.
Về kỳ họp Quốc hội, có ý kiến đề nghị tăng 4 kỳ họp/1 năm, mỗi kỳ khoảng 10- 12 ngày do khối lượng Luật tại mỗi kỳ hop, nhất là kỳ họp cuối năm rất lớn, thời gian đại biểu nghiên cứu để tham gia ý kiến là rất hạn hẹp do còn phải lo công việc tại cơ quan và địa phương nơi đại biểu công tác. Ngoài ra, đối với các dự án luật và những vấn đề quan trọng phải chờ 6 tháng mới họp và quyết định sẽ không đảm bảo tính thời sự và cập nhật. Do đó cần lựa chọn phương thức tổ chức kỳ họp cho phù hợp để nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội.
Về việc nâng cấp các Ban thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đa số ý kiến chưa nhất trí việc nâng cấp các Ban thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội thành các cơ quan thuộc Quốc hội vì chưa đủ lập luận về sự cần thiết phải nâng cấp các Ban này.
Về nhiệm kỳ của Quốc hội, một số ý kiến cho rằng Quốc hội không nên có nhiệm kỳ 5 năm mà hoạt động liên tục bởi vì Quốc hội là vĩnh viễn, đại biểu Quốc hội có thể thay đổi. Cách tiếp cận nhiệm kỳ Quốc hội như hiện nay là theo nhiệm kỳ của Đại hội Đảng, tuy nhiên, cách tiếp cận này chưa thỏa đáng vì Quốc hội đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân. Quốc hội là cơ quan làm chính sách nên cần có tính ổn định, bền vững và kế thừa cao. Do đó đề nghị cân nhắc việc cứ 02 năm thì thay 1/3 số đại biểu Quốc hội như kinh nghiệm của Quốc hội một số nước.
Trên cơ sở một số ý kiến góp ý về việc rà soát, đề xuất tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội, Thường trực Ủy ban Đối ngoại gửi đến Vụ Pháp luật để tổng hợp, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội./.