CHÍNH PHỦ TRÌNH QUỐC HỘI 08 CƠ CHẾ, CHÍNH SÁCH ĐẶC THÙ ĐỂ ĐẨY NHANH TIẾN ĐỘ THỰC HIỆN CÁC CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA
Tổ 3 gồm các đại biểu Quốc hội thuộc Đoàn ĐBQH các tỉnh Bắc Kạn, Nghệ An, Quảng Ngãi.
Tại phiên thảo luận, cho ý kiến về phạm vi điều chỉnh (Điều 1), đa số ý kiến các đại biểu nhất trí với quy định tại khoản a: “Nghị quyết này quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia”.
Để tránh hiểu Nghị quyết này sẽ áp dụng cho các CTMTQG sẽ có trong thời gian tới, một số đại biểu đề nghị chỉnh lý khoản a, điều 1 là “Nghị quyết này quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện 03 CTMTQG đã được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư theo các Nghị quyết số 120/2020/QH14, 24/2021/QH15 và 25/2021/QH15”.
Toàn cảnh phiên họp tại tổ 3
Tại khoản b dự thảo có quy định, “trường hợp có qui định khác nhau về cùng một vấn đề giữa Nghị quyết này với các luật, nghị quyết khác của Quốc hội, các địa phương được lựa chọn áp dụng chính sách thuận lợi nhất cho việc tổ chức thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia”. Nhiều ý kiến cho rằng, việc qui định trên tạo độ mở cho các địa phương lựa chọn chính sách khi áp dụng nhưng sẽ dẫn đến tình trạng có cách hiểu và vận dụng khác nhau, dẫn đến không thống nhất, nảy sinh phức tạp trong quản lý.
Các đại biểu cho rằng, chỉ nên giữ lại và thống nhất với điểm a của dự thảo, không cần dẫn chiếu các nghị quyết của Quốc hội vì giai đoạn hiện nay chỉ có 3 chương trình mục tiêu quốc gia đang thực hiện. Mặt khác tại Điều 6, đã có quy định khá rõ thời gian áp dụng từng chính sách cụ thể.
Tham gia phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Võ Thị Minh Sinh, Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An cho biết, nội dung về huy động và sử dụng nguồn vốn tín dụng cập nhật cho các Chương trình mục tiêu quốc gia đã được quy định tại khoản 7 Điều 1 Nghị định số 38 ngày 24/6/2025 điều chỉnh một số nội dung của Nghị định số 27. Đại biểu cho rằng, việc ủy thác cân đối nguồn vốn qua hệ thống về cơ bản sẽ không thực sự phù hợp. Trong thực hiện giao dự toán, tùy tình hình mà mỗi địa phương đều trình Hội đồng Nhân dân cùng cấp để quyết định các nội dung đó. Khi đưa ra nội dung này, cần có quy định chi tiết về nội dung thực hiện, đối tượng thực hiện. Tuy nhiên, việc quy định chi tiết có thể dẫn tới bỏ sót. Đại biểu đề nghị nghiên cứu, xem xét kỹ vấn đề này.
Đại biểu Võ Thị Minh Sinh, Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An phát biểu
Cùng với đó, đại biểu đề nghị cần nghiên cứu, xem xét một số khái niệm mới chưa được giải thích, cụ thể là khái niệm “hộ có mức sống trung bình”. Hiện nay hộ có mức sống trung bình bao gồm hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo… Khi lựa chọn các đối tượng này thì các địa phương lại gặp khó khăn, phải chờ hướng dẫn của Trung ương. Vì vậy, cần cân nhắc để tháo gỡ những bất cập này.
Cùng đồng tình với ý kiến này, đại biểu Đinh Thị Phương Lan, Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ngãi cho biết, khoản 6 Điều 3 của dự thảo Nghị quyết có quy định, “Dự án đầu tư xây dựng quy mô nhỏ, kỹ thuật không phức tạp” là dự án đầu tư xây dựng đáp ứng các tiêu chí: Thuộc nội dung đầu tư của chương trình mục tiêu quốc gia, được thực hiện trên địa bàn 01 đơn vị hành chính cấp xã, do Ủy ban nhân dân cấp xã quản lý; có tổng mức đầu tư dự án không vượt quá 05 tỷ đồng; kỹ thuật không phức tạp, có thiết kế mẫu, thiết kế điển hình hoặc các thiết kế sẵn có đã áp dụng trên địa bàn cấp huyện; thuộc danh mục loại dự án được áp dụng cơ chế đặc thù do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành. Đại biểu đặt vấn đề, nếu quy định như vậy, ý nghĩa của việc áp dụng cơ chế đặc thù là không cao, vì vậy, cần nghiên cứu một cách kỹ lưỡng để đảm bảo phù hợp với yêu cầu thực tiễn.
Đại biểu cũng cho rằng, về cơ chế, chính sách đặc thù trong thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia, điểm c khoản 1 Điều 4 dự thảo Nghị quyết có quy định, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách trung ương hằng năm của từng chương trình mục tiêu quốc gia chi tiết đến dự án thành phần. Trường hợp cần thiết, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định phân cấp cho Hội đồng nhân dân cấp huyện quyết định phân bổ chi tiết đến từng dự án thành phần thuộc chương trình mục tiêu quốc gia. Theo đại biểu, các quy định này không nhất quán, rõ ràng, cụ thể khi quy định về trách nhiệm của Hội đồng nhân dân, cần thiết kế thống nhất để nêu rõ Hội đồng nhân dân thực hiện trách nhiệm trong mọi trường hợp hay chỉ trong “trường hợp cần thiết”.
Cho ý kiến tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng, về việc tháo gỡ các vướng mắc trong triển khai 03 Chương trình mục tiêu quốc gia, cần đảm bảo nguyên tắc tháo gỡ ngay những vấn đề vướng mắc, tháo gỡ đến cùng, tuyệt đối không tạo rào cản mới. Trong dự thảo Nghị quyết còn một số nội dung cần nghiên cứu kỹ lưỡng hơn nữa để tránh gây thêm khó khăn, rào cản về tài chính trong thực hiện 03 Chương trình mục tiêu quốc gia.
Bên cạnh đó, cần tháo gỡ trực tiếp cho giai đoạn trước mắt, nhưng đồng thời cũng cần đảm bảo ý nghĩa lâu dài, làm cơ sở để tổng kết, áp dụng cho giai đoạn sau của cả 3 chương trình, xây dựng chính sách cho các Chương trình mục tiêu quốc gia mới. Dù trước đây, đã có những Nghị định của Chính phủ để tháo gỡ các vấn đề trong triển khai các Chương trình mục tiêu quốc gia, tuy nhiên, vẫn có những vướng mắc cần được tháo gỡ ở tầm của Quốc hội để các cơ quan hữu quan có thể triển khai Chương trình thuận lợi, hiệu quả.
Phó Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng, ủy quyền phải đi đôi với chịu trách nhiệm, tránh trường hợp ủy quyền rồi thoái thác trách nhiệm. Chính phủ cần tăng cường kiểm tra, Hội đồng nhân dân cần chịu trách nhiệm trong phạm vi quyền hạn của mình, tăng cường hoạt động giám sát. Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng cần nhấn mạnh nội dung này, thể hiện rõ trong phần tổ chức thực hiện.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho ý kiến tại phiên thảo luận
Về điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước, kế hoạch đầu tư vốn hằng năm, đa số các ý kiến đều tán thành với với điểm a khoản này, quy định việc điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước các năm 2021, 2022, 2023 được kéo dài thời gian thực hiện sang năm 2024. Và cho phép điều chuyển các dự án thành phần không còn đối tượng hỗ trợ, hoặc không có khả năng giải ngân để bổ sung vốn thực hiện các dự án khác trong cùng CTMTQG.
Theo các đại biểu, đề xuất này sẽ tạo cơ chế thuận lợi cho địa phương được phép quyết định điều chỉnh, dự toán kế hoạch đầu tư công đã được Thủ tướng Chính phủ giao trong các năm 2021, 2022, 2023 kéo dài sang thực hiện năm 2024. Vì Luật Ngân sách hiện hành không có quy định cho phép địa phương được điều chỉnh dự toán ngân sách trung ương đã được Thủ tướng giao; Luật Đầu tư công không có quy định cho phép điều chỉnh nguồn vốn được kéo dài từ dự án đầu tư không có khả năng giải ngân vốn cho các dự án đầu tư khác trong danh mục đầu tư công trung hạn 2021-2025 thuộc cùng CTMTQG mà không vượt quá tổng mức vốn đã được cấp có thẩm quyền giao kế hoạch.
Tại điểm b, một số ý kiến đề nghị phải có quy định rõ từng nội dung thuộc thẩm quyền của cấp tỉnh, cấp huyện để khi Nghị quyết ban hành sẽ dễ thực hiện. Để tránh tùy tiện trong phân bổ lại ở các địa phương, cần bổ sung quy định nguyên tắc tỷ lệ phân bổ nhất định dành cho đầu tư cơ sở hạ tầng, các hoạt động phát triển sản xuất và an sinh xã hội khác (ví dụ tỷ lệ 50%/50%). Quy định này sẽ kiểm soát bảo đảm CTMTQG đi đúng nguyên tắc, công bằng giữa các địa phương.
Thống nhất với sự cần thiết và nội dung đề xuất trong dự thảo của Chính phủ, các đại biểu đề nghi bổ sung, viết rõ: căn cứ vào tình hình thực tiễn địa phương được phép điều chỉnh, phân bổ lại dự toán, kế hoạch vốn từ năm 2021, 2022, 2023 được kéo dài sang năm 2024, mà không nhất thiết căn cứ vào kế hoạch, danh mục dự án đã được duyệt trước đây. Nhưng phải rà soát, làm rõ những dự án nào không có khả năng giải ngân, không thực hiện được; những dự án đã triển khai nhưng không thể tiếp tục thực hiện; nguyên nhân dẫn đến dự án không có đối tượng và các biện pháp xử lý, không để xảy ra lãng phí, thất thoát hoặc bỏ sót đối tượng chính sách.
Trân trọng giới thiệu một số hình ảnh:
Các đại biểu tại phiên họp
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Vân Chi, đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An phát biểu
Đại biểu Đinh Thị Phương Lan, Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ngãi cho rằng, cần nhất quán, rõ ràng, cụ thể hơn khi quy định về trách nhiệm của Hội đồng nhân dân
Các đại biểu tham gia đóng góp ý kiến về dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia./.