PHIÊN GIẢI TRÌNH TRÁCH NHIỆM QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÒNG, CHỐNG TÁC HẠI CỦA THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ, THUỐC LÁ NUNG NÓNG
Toàn cảnh Phiên giải trình
Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh và Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh đồng chủ trì Phiên giải trình.
Tham dự có các Ủy viên Trung ương Đảng: Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam Hà Thị Nga; các thành viên Ủy ban Xã hội; đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các ban của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; đại diện lãnh đạo các bộ, ngành và tổ chức chính trị xã hội liên quan.
Cần nhận diện và đánh giá tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng
Phát biểu chỉ đạo tại Phiên giải trình, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn biểu dương Ủy ban Xã hội là cơ quan đầu tiên của Quốc hội có sáng kiến tổ chức thực hiện giám sát thông qua tổ chức các Phiên giải trình từ năm 2010. Đến nay, Ủy ban Xã hội (trước đây là Ủy ban các vấn đề xã hội) đã tổ chức 17 Phiên giải trình. Các Phiên giải trình của Ủy ban Xã hội đã góp phần đưa chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống; nhiều nội dung của Phiên giải trình đã làm cơ sở để đưa vào quy định pháp luật, các quyết sách của Quốc hội nhằm bảo vệ tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp, đáp ứng nguyện vọng chính đáng của cử tri và Nhân dân.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cũng hoan nghênh Ủy ban Xã hội chủ trì, phối hợp với Ủy ban Văn hóa, Giáo dục tổ chức Phiên giải trình về trách nhiệm quản lý nhà nước về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Đây chính là thực hiện Nghị quyết số 969/NQ-UBTVQH15 ngày 25/1/2024 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc hướng dẫn tổ chức hoạt động giải trình tại phiên họp Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu chỉ đạo
Ghi nhận, đánh giá cao thời điểm này cả 2 Ủy ban đang tích cực, khẩn trương chuẩn bị các nội dung tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV nhưng vẫn chủ động chuẩn bị, tổ chức Phiên giải trình này, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội nêu rõ, Ủy ban Xã hội đang chủ trì thẩm tra Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi, Luật Dược, Luật Công đoàn; Ủy ban Văn hóa, Giáo dục đang chủ trì thẩm tra dự án Luật Di sản (sửa đổi) và Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội khẳng định, Phiên giải trình không chỉ có ý nghĩa quan trọng trong việc đưa ra các kiến nghị, giải pháp thực hiện có hiệu quả công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng mà còn thể hiện trách nhiệm của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội đối với việc phòng ngừa, bảo vệ thanh niên, thiếu niên khỏi các chất gây nghiện, góp phần hoàn thiện tốt hơn công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Để Phiên giải trình đạt hiệu quả thiết thực, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị, thứ nhất, cần nhận diện đúng về thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đánh giá tác hại của các loại thuốc lá này. Có thông điệp rõ ràng, cụ thể đến người dân và chính kiến về trách nhiệm của nhà nước đối với vấn đề này.
Thứ hai, làm rõ tồn tại, hạn chế trong phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; xác định cụ thể nguyên nhân và trách nhiệm của từng bộ, ngành, địa phương.
Các đại biểu tại phiên giải trình
Thứ ba, cần đưa ra những kiến nghị cụ thể, rõ ràng. Đối với những kiến nghị về hoàn thiện pháp luật; bảo đảm về tính khả thi, tính thống nhất của hệ thống pháp luật và có giải pháp thực hiện phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Thứ tư, quản lý nhưng phải trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, bằng chứng thực tiễn, cũng như trên cơ sở phân tích các tác động đến người tiêu dùng, doanh nghiệp, năng lực cơ quan quản lý nhà nước.
Thứ năm, sau Phiên giải trình, đề nghị lãnh đạo các Bộ cần nghiêm túc triển khai các kiến nghị; Ủy ban Xã hội giám sát và Báo cáo thẩm tra về tình hình quản lý, sử dụng Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá hằng năm gửi kỳ họp Quốc hội.
Đồng thời, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cũng nhấn mạnh đến yêu cầu của công tác tuyên truyền, vận động, các cơ quan chức năng, cơ quan truyền thông, báo chí phải vào cuộc quyết liệt hơn nữa. Bên cạnh đó, còn là trách nhiệm của gia đình, nhà trường, xã hội, MTTQ và các tổ chức – chính trị xã hội trong công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục, nâng cao nhận thức về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng
Tham gia đặt câu hỏi tại Phiên giải trình, đại biểu Trần Thị Vân, Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh đặt vấn đề, trong khi Bộ Y tế đề nghị cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, Bộ Công Thương lại đề xuất thí điểm thuốc lá mới, đưa thuốc lá mới vào quản lý như đối với thuốc lá thông thường. Đại biểu đề nghị đại diện Bộ Công Thương làm rõ lý do, căn cứ của đề xuất này, đặc biệt là về tác động của đề xuất này, Nhà nước và người dân sẽ có được những lợi ích gì từ đề xuất này.
Giải trình vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng bày tỏ đồng tình quan điểm cần đặt việc bảo vệ sức khỏe của người dân, của cộng đồng lên trên hết. Bộ Công Thương với vị trí, vai trò đặc thù của mình, đã soạn thảo các báo cáo, đề xuất trên tinh thần hướng đến quản lý xã hội một cách tốt nhất.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng
Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết, khoản 19 Điều 1 Nghị định số 106/2017/NĐ-CP của Chính phủ ngày 14/9/2017 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 67/2013/NĐ-CP ngày 27 tháng 6 năm 2013 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá về kinh doanh thuốc lá có quy định: Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với bộ, cơ quan ngang bộ, tổ chức có liên quan nghiên cứu xây dựng quy định phù hợp để quản lý các sản phẩm thuốc lá điện tử, trình Thủ tướng Chính phủ.
Về cơ sở thực tiễn, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết, hiện nay, trên thế giới các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đã ra đời từ lâu. Kết quả nghiên cứu cho thấy, số lượng người sử dụng, kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang rất nhiều. Nhận thấy các chế tài, văn bản pháp lý hiện nay chưa rõ ràng, chưa đủ tính răn đe đối với các đối tượng sản xuất, mua bán hàng giả, nên Bộ Công Thương đã thận trọng kiến nghị thí điểm với mục đích nâng cao hiệu quả quản lý trong vấn đề này.
Tại Phiên giải trình, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đặng Thuần Phong cho rằng, tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đối với sức khỏe, kinh tế, môi trường, đạo đức xã hội, tâm sinh lý, trật tự an toàn xã hội đã được nhận diện và cảnh báo từ lâu, nhưng đến nay hành lang pháp lý chưa có. Việc buông bỏ quản lý khiến thiếu các giải pháp phòng ngừa, chống tác hại của thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội đề nghị làm rõ trách nhiệm trong vấn đề này.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đặng Thuần Phong
Trả lời ý kiến này, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, với vai trò trách nhiệm của cơ quan được Chính phủ giao nhiệm vụ phòng, chống tác hại của thuốc lá theo Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế đã nắm bắt sự ảnh hưởng của thuốc lá điện tử, triển khai nhiều công việc tham mưu cho công tác quản lý nhà nước. Cụ thể, Bộ đã điều tra tình hình, phối hợp, hợp tác quốc tế để nắm bắt thực trạng của thế giới, phối hợp với các bộ, ngành xây dựng các báo cáo xin ý kiến các bộ, ngành, trình Chính phủ.
Bên cạnh đó, Bộ cũng đã tổ chức tổng kết, đánh giá 10 năm triển khai thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá để cập nhật, bổ sung phù hợp với tình hình thực tiễn thay đổi. Việc xây dựng luật không thể thực hiện trong một sớm một chiều, mà cần có các bằng chứng khoa học, đánh giá tác động kỹ lưỡng. Bộ Y tế đã có báo cáo đánh giá, tổng kết việc thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và hiện đang tiếp tục triển khai xây dựng kế hoạch để sửa đổi luật này.
Đại biểu Huỳnh Thị Phúc, Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đặt câu hỏi, trước những tác hại rõ ràng của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, Bộ Y tế có tham mưu Chính phủ trình Quốc hội ban hành một Nghị quyết chuyên đề trước khi có luật để cấm việc sử dụng, mua bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng hay không. Đại biểu cũng cho rằng, việc ứng dụng công nghệ số, mạng xã hội trong tuyên truyền pháp luật đang được đẩy mạnh, tuy nhiên, vai trò của các trang mạng này trong việc tuyên truyền phòng chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng hướng tới đối tượng thanh thiếu niên là chưa đạt, cần có giải pháp hiệu quả để tuyên truyền tốt hơn nữa trong thời gian tới.
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan
Đối với vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết, Bộ Y tế là cơ quan chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành trong tuyên truyền phòng chống tác hại của thuốc lá. Hàng năm, Bộ phối hợp cùng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Thông tin truyền thông, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Hội Phụ nữ Việt Nam, các bộ, ban, ngành, các cơ quan thông tấn báo chí để tăng cường về nội dung này. Bộ Y tế cũng phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng cẩm nang hướng dẫn về phòng chống tác hại của thuốc lá, trong đó nhận diện các vấn đề tác hại của thuốc lá, tuyên truyền tới các đối tượng học sinh, sinh viên.
Về vấn đề xây dựng Nghị quyết chuyên đề, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho rằng, đây là phương án đã được tính đến, vì nếu chờ sửa đổi luật thì phải qua quy trình theo luật định, trong khi đó, nhiệm vụ xây dựng pháp luật của Bộ Y tế từ nay đến cuối nhiệm kỳ còn nặng với nhiều luật đang được trình, đặc biệt là Luật sửa đổi một số điều của Luật Dược, Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đang sắp trình Quốc hội trong Kỳ họp sắp tới. Vì vậy, việc sửa đổi luật đòi hỏi phải có thời gian, nên phương án xây dựng Nghị quyết chuyên đề có thể sẽ được tính đến, để có giải pháp giải quyết tình hình cấp bách hiện nay.
Phát biểu kết luận Phiên giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh nêu rõ, với tinh thần làm việc dân chủ, khẩn trương, trách nhiệm, Phiên giải trình đã hoàn thành toàn bộ nội dung chương trình và đạt mục tiêu đề ra. Đây là lần đầu tiên Ủy ban Xã hội phối hợp với Ủy ban Văn hóa, Giáo dục tổ chức hoạt động giải trình theo quy định mới của Nghị quyết 969/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, và càng có ý nghĩa hơn khi hướng tới Ngày Thế giới không thuốc lá (31/5).
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh phát biểu kết luận Phiên giải trình
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội cũng đề nghị, trong năm 2024, Bộ Y tế chủ trì phối hợp với các bộ, ngành có liên quan rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để đề xuất sửa đổi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá; chủ trì phối hợp nghiên cứu, đánh giá tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để công bố thông tin chính thức về tác hại của các sản phẩm này.
Ngoài ra, các bộ, ngành cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của Nhân dân và đặc biệt là đối với thanh thiếu niên về tác hại của thuốc lá nói chung và thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nói riêng; thường xuyên thanh tra, kiểm tra và xử lý hành vi vi phạm pháp luật có liên quan.
Một số hình ảnh tại phiên giải trình:
Quang cảnh Phiên giải trình
Các đại biểu tại Phiên giải trình
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu chỉ đạo Phiên giải trình
Các đại biểu theo dõi video clip về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đỗ Thị Lan điều hành nội dung Phiên giải trình
Các đại biểu Quốc hội đặt nhiều câu hỏi liên quan đến trách nhiệm của các bộ, ngành trong phòng chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng
Các đại biểu cũng đề nghị làm rõ cơ sở đề xuất của Bộ Công Thương trong việc thí điểm quản lý các loại thuốc lá thế hệ mới
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan phát biểu giải trình cụ thể về trách nhiệm quản lý nhà nước, đưa ra giải pháp nhằm tháo gỡ vướng mắc, bất cập về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng theo lĩnh vực quản lý của từng bộ, ngành.
Lãnh đạo các bộ, ngành giải trình các vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm tại Phiên giải trình
Phát biểu kết luận Phiên giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh đề nghị Bộ Y tế chủ trì phối hợp với các bộ, ngành có liên quan rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để đề xuất sửa đổi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá./.