THẢO LUẬN TỔ 5: CẦN TIẾP TỤC KHẮC PHỤC NHỮNG HẠN CHẾ, ĐẢM BẢO SỨC CẠNH TRANH CỦA NỀN KINH TẾ
GÓI HỖ TRỢ LÃI SUẤT 2% VỚI 40.000 TỶ ĐANG Ế
Cần đánh gíá kỹ nguyên nhân của một số chính sách chưa hiệu quả
Báo cáo của Chính phủ trước Quốc hội chỉ rõ việc thực hiện Nghị quyết 43 dù đạt được một số kết quả tích cực, tuy nhiên chưa đạt yêu cầu theo Nghị quyết đề ra.Từ thực tế triển khai Nghị quyết số 43, Chính phủ đề xuất, trong thời gian tới, tiếp tục giao Chính phủ triển khai chính sách hỗ trợ lãi suất 2% cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh theo Nghị quyết. Về sử dụng số vốn từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương năm 2021 còn dư sau khi thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động, Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép bổ sung đối tượng vào Nghị quyết số 43 và bố trí số vốn gần 3.000 tỷ đồng còn dư sau khi thực hiện chính sách nêu trên cho 5 dự án thuộc ngành y tế. Đồng thời, Chính phủ kiến nghị cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư phát triển của Chương trình đến hết năm 2024.
Trong khi, báo cáo thẩm tra, Uỷ ban Kinh tế nêu rõ nguyên nhân khiến thực hiện Nghị quyết 43 chậm, chưa đạt yêu cầu. Trong đó có việc việc ban hành một số văn bản hướng dẫn, chuẩn bị các dự án chưa kịp thời, làm ảnh hưởng đến tiến độ, tính hiệu lực, hiệu quả, ý nghĩa của Nghị quyết; chưa quyết liệt trong việc hoàn thiện, chủ trương đầu tư, đề nghị cắt giảm, không thực hiện một số dự án thuộc Chương trình, làm chậm tiến độ triển khai dự án, ảnh hưởng tiến độ giải ngân và hiệu quả nguồn vốn đầu tư. Việc xác định danh mục các dự án thuộc Chương trình chưa bảo đảm tính chặt chẽ, sát thực, có nhiều điều chỉnh so với danh mục đã báo cáo Quốc hội… Do đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ, làm rõ trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân trong việc không hoặc chậm triển khai chính sách, kết quả thấp, không khả thi và đánh giá tác động tới kết quả, hiệu quả triển khai thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
Đại biểu Tạ Thị Yên, đại biểu Quốc hội tỉnh Điện Biên
Góp ý tại phiên thảo luận tổ, đại biểu Tạ Thị Yên, đại biểu Quốc hội tỉnh Điện Biên cho rằng, cần đánh gíá nguyên nhân một số chính sách chưa đạt được hiệu quả như kỳ vọng, trong đó có chính sách hỗ trợ lãi suất, vốn đầu tư phát triển của Chương trình, cho vay cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học ngoài công lập, cho vay phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi...Từ đó, rút kinh nghiệm từ khâu nắm bắt tình hình đến khâu nghiên cứu, đề xuất xây dựng chính sách cũng như tổ chức thực hiện ở tất cả các cấp ra quyết định và thực thi chính sách, đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc thực hiện. Nếu cần thiết, phải làm rõ trách nhiệm của từng cấp, từng đơn vị, cá nhân để bảo đảm nguồn lực tài chính công được sử dụng một cách kịp thời, tiết kiệm, đúng mục tiêu và đạt hiệu quả tốt nhất, tránh lãng phí, đặc biệt trong bối cảnh nguồn lực tài chính công đang rất hạn chế, lại càng eo hẹp hơn do suy giảm kinh tế, suy giảm nguồn thu do đại dịch. Việc để nguồn vốn không thể giải ngân và việc chậm đề xuất, kiến nghị với Quốc hội để chuyển sang thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu khác là vấn đề cần phải được rút kinh nghiệm sâu sắc.
Dù đánh giá cao Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã thực hiện tốt chính sách tiền tệ hỗ trợ cho phục hồi kinh tế sau đại dịch, bảo đảm cùng lúc thực hiện mục tiêu kép: vừa kiềm chế lạm phát; ổn định kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, dù lãi suất cho vay xuống thấp nhưng khả năng tiếp cận và hấp thụ vốn còn hạn chế do nhiều nguyên nhân khách quan. Vì vậy theo đại biểu Tạ Thị Yên, Chính phủ cần báo cáo Quốc hội cụ thể hơn để có đánh giá toàn diện về hiệu quả của gói hỗ trợ lãi suất, có nên tiếp tục hay không? Do đó, rất cần làm rõ về nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp có nhu cầu vay hay không, kết quả so sánh giữa lãi suất với lạm phát được đánh giá như thế nào? Ngành ngân hàng cần tiếp tục nỗ lực đẩy mạnh ứng dụng công nghệ mới, chuyển đổi số mạnh mẽ hơn nữa để cắt giảm chi phí, giảm hợp lý lãi suất cho vay so với tỷ lệ đầu vào huy động. Trong tình hình còn nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, chưa có khả năng sớm tổ chức lại sản xuất do ảnh hưởng suy thoái toàn cầu, thậm chí nhiều doanh nghiệp không thể phục hồi, việc áp dụng chính sách tái cấp vốn đối với Ngân hàng Chính sách xã hội để người sử dụng lao động vay trả lương ngừng việc, trả lương phục hồi sản xuất cho người lao động… là vấn đề cần phải xem xét, đánh giá thêm.
Đại biểu Trần Quốc Tuấn, đại biểu Quốc hội tỉnh Trà Vinh
Còn với đại biểu Trần Quốc Tuấn, đại biểu Quốc hội tỉnh Trà Vinh cũng cho rằng, cần làm rõ các nguyên nhân chậm giải ngân các gói hỗ trợ theo Nghị quyết 43, bởi các chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội quy định tại Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội. Nghị quyết 43/2022/QH15 được đánh giá là"phao cứu sinh" của phần đông cộng đồng doanh nghiệp và người dân trong cả nước. Tuy nhiên, trong 9 tháng năm 2023, có 135.000 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh, giải thể; trong khi số doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động chỉ đạt 165.200 doanh nghiệp. Số lượng doanh nghiệp rời khỏi thị trường 8 tháng đầu năm 2023 đã cao hơn tổng số doanh nghiệp rời khỏi thị trường cả năm của các năm từ 2018 - 2021, gần bằng giá trị của cả năm 2022. Tăng trưởng tín dụng đến nay chỉ đạt 6,29% so với cuối năm 2022. Tỷ lệ nợ xấu có chiều hướng gia tăng; nhiều động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế trong 9 tháng năm 2023 đang có dấu hiệu chậm lại, thậm chí suy giảm và đang chịu áp lực rất lớn từ bên ngoài. Tình hình này sẽ còn diễn biến khó lường trong những tháng cuối năm 2023 và năm 2024.
Để đạt mục tiêu về tăng trưởng GDP cho năm 2023 và giai đoạn 5 năm 2021 - 2025 là 6,5 - 7%, với đề xuất của Chính phủ là cần tiếp tục thực hiện chính sách giảm 2% thuế giá trị gia tăng (VAT) và hỗ trợ 2% lãi suất cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh để duy trì và tạo làm mới cho người lao động theo Nghị quyết 43. Theo đại biểu Trần Quốc Tuấn, Chính phủ cần bổ sung nội dung đánh giá kết quả thực hiện đối với phần vốn đã giải ngân; đánh giá tác động đối với việc gia hạn chính sách, đồng thời làm rõ các nguyên nhân khách quan, chủ quan của việc chậm giải ngân hoặc giải ngân thấp đối với các gói hỗ trợ theo Nghị quyết 43 của Quốc hội.
Cần đánh giá tác động đối với việc gia hạn chính sách đối với các gói hỗ trợ theo Nghị quyết 43 của Quốc hội
Đồng quan điểm, đại biểu Lê Minh Nam, đại biểu Quốc hội tỉnh Hậu Giang đặt vấn đề về liệu thời gian áp dụng đến năm 2024 có đủ các chính sách phát huy đầy đủ hiệu quả hay không. Vì vậy, theo đại biểu Lê Minh Nam, cần nhìn nhận lại những kết quả đạt được để được đánh giá toàn diện, khách quan hiệu quả của các chính sách để từ đó rút ra bài học kinh nghiệm và có những quyết sách phù hợp trong thời gian tới. Đơn cử, liên quan đến vấn đề chậm giải ngân vốn đầu tư phát triển, trước yêu cầu đẩy nhanh việc hấp thụ vốn đầu tư phát triển, Nghị quyết yêu cầu phải hoàn thành việc giải ngân vốn trong năm 2022 và 2023, điều này đồng nghĩa với việc khâu chuẩn bị đầu tư phải thật tốt, tính đến yếu tố khả thi nhưng trong thực tiễn đã cho thấy nhiều vướng mắc, tồn tại trong khâu đánh giá, dự báo, chuẩn bị… Do đó, cần phân tích, đánh giá thật rõ những vướng mắc, tồn tại.
Liên quan tới chính sách giảm 2% thuế VAT, thời gian qua, khi thực hiện Nghị quyết 43, các chính sách được triển khai trong thời hạn năm 2022 nhưng thực tiễn cho thấy việc hấp thụ các chính sách hỗ trợ này trong khoảng thời gian rất ngắn là bất khả thi, do đó tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội đã cho phép tiếp tục thực hiện các chính sách này đến hết năm 2023. Liệu thời gian áp dụng đã đủ để các chính sách phát huy đầy đủ hiệu quả chưa? Tới đây, Chính phủ sẽ rà soát, đánh giá lại các chính sách, đề nghị Chính phủ cần đánh giá kỹ tác động của các chính sách. Đơn cử, nếu gói hỗ trợ dự tính giảm 40 nghìn tỷ đồng tiền thuế thì để bù đắp lại phần thiếu hụt nguồn thu ngân sách nhà nước từ khoản cắt giảm thuế này, sẽ cần phải thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh để quy mô doanh thu tăng lên cũng phải tương ứng. Vậy liệu với tình hình doanh nghiệp rất khó khăn như hiện nay, giải pháp đó có đạt được hiệu quả hay không.
Từ phân tích của đại biểu Quốc hội, rõ ràng rất cần làm rõ nguyên nhân chậm giải ngân, các gói hỗ trợ theo Nghị quyết 43 để đánh giá toàn diện quyết định việc gia hạn chính sách của Nghị quyết này. Vấn đề này chắc chắn sẽ tiếp tục được các đại biểu QH cho ý kiến sâu sắc hơn tại phiên thảo luận tại hội trường vào ngày 31/10.