ỦY BAN XÃ HỘI HỌP PHIÊN TOÀN THỂ LẦN THỨ 9
Kết quả thực hiện công tác giảm nghèo đạt chỉ tiêu Quốc hội đề ra
Vừa qua, tại Phiên họp toàn thể lần thứ 9, Ủy ban Xã hội đã xem xét, cho ý kiến về việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Nguyễn Thị Hà cho biết, trong thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo các bộ khẩn trương thực hiện thủ tục thẩm định, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 ngay sau khi được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình; chỉ đạo, đôn đốc các bộ, ngành và địa phương xây dựng văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình.
.jpg)
Toàn cảnh phiên họp
Cụ thể, các bộ, ngành và địa phương đã xây dựng các văn bản hướng dẫn thực hiện Nghị quyết số 24/2021/QH15 ngày 28/7/2021 của Quốc hội thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã được ban hành đầy đủ, kịp thời theo quy định tại Quyết định số 1705/QĐ-TTg ngày 12/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ; các văn bản hướng dẫn các dự án, tiểu dự án, nội dung thành phần của Chương trình thuộc thẩm quyền của các bộ đã được ban hành; các văn bản hướng dẫn quản thực hiện Chương trình thuộc thẩm quyền của các địa phương đã ban hành tương đối đầy đủ theo quy định. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã phân bổ ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 và năm 2021, 2022, 2023 cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương thực hiện Chương trình. Thủ tướng Chính phủ đã giao kế hoạch vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 cho các địa phương và giao dự toán ngân sách trung ương năm 2021, 2022, 2023 thực hiện Chương trình.
Bên cạnh đó, hệ thống cơ chế, chính sách giảm nghèo được ban hành toàn diện. Các chính sách giảm nghèo thường xuyên đã góp phần hỗ trợ cho người nghèo tiếp cận hiệu quả các dịch vụ xã hội cơ bản; các chính sách tín dụng xã hội đã hỗ trợ người dân vay vốn để tổ chức sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm, tạo sinh kế; nguồn lực xã hội hóa góp phần hỗ trợ người dân giải quyết một số nhu cầu cấp thiết như nhà ở, sinh kế, cải thiện đời sống.
.jpg)
Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Nguyễn Thị Hà
Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cũng cho biết, kết quả thực hiện đã đạt mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo theo chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao hàng năm. Người dân đã có ý thức chủ động nỗ lực vươn lên thoát nghèo, chủ động tổ chức các hoạt động sản xuất, chăn nuôi, trồng trọt, tạo sinh kế, tạo thu nhập phù hợp với điều kiện thực tiễn từng địa phương, trong bối cảnh ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19.
Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, công tác này vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: việc ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện một số nội dung, hoạt động về quy định quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí sự nghiệp từ nguồn ngân sách trung ương thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 và về giáo dục nghề nghiệp còn chậm so với yêu cầu tiến độ quy định tại Quyết định số 1705/QĐ-TTg ngày 12/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ.
Một số địa phương chưa hoàn thành các văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình theo quy định tại Điều 40 Nghị định số 27/2022/NĐ-CP ngày 19/4/2022 của Chính phủ quy định cơ chế quản lý, tổ chức thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia như: Quy định về cơ chế lồng ghép nguồn vốn thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia; Văn bản thực hiện cơ chế đặc thù trong quản lý đầu tư đối với dự án quy mô nhỏ, kỹ thuật không phức tạp; Ban hành cơ chế tổ chức thực hiện hoạt động hỗ trợ phát triển sản xuất; Quy định về phân cấp quản lý, tổ chức thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia,...Một số địa phương đề xuất danh mục một số dự án đầu tư còn dàn trải, manh mún, trùng lắp, chưa đúng mục tiêu của Chương trình.
Chậm phân bổ vốn, kết quả giảm nghèo chưa bền vững
Đóng góp ý kiến tại phiên họp, các đại biểu cho rằng, một số văn bản hướng dẫn sau khi ban hành còn vướng mắc ảnh hưởng đến việc thực hiện Chương trình tại địa phương: Vướng mắc về phạm vi thực hiện Tiểu dự án 1 Dự án 4. Phát triển giáo dục nghề nghiệp, việc làm bền vững; Vướng mắc về kinh phí thực hiện Tiểu dự án 3 Dự án 4 Phát triển giáo dục nghề nghiệp, việc làm bền vững; Vướng mắc về thẩm quyền ban hành mức hỗ trợ cụ thể thực hiện một dự án; Vướng mắc về mức hỗ trợ đối tượng thực hiện một dự án.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Hoàng Mai cho biết, việc phân bổ vốn còn chưa đáp ứng yêu cầu về tiến độ. Nguồn vốn sự nghiệp ngân sách trung ương chưa được xác định cho cả giai đoạn 2021-2025 hoặc xác định mức trần hằng năm nên các bộ, ngành, địa phương gặp khó khăn, lúng túng khi xây dựng kế hoạch và đề xuất kinh phí thực hiện Chương trình. Nguồn vốn sự nghiệp ngân sách trung ương năm 2022 thực hiện Chương trình chưa bố trí thực hiện nội dung “hỗ trợ nhà ở” và “cải thiện dinh dưỡng” cho người nghèo.
.jpg)
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Hoàng Mai
Thêm vào đó, kết quả giảm nghèo chưa bền vững do người dân dễ rơi vào tình trạng tái nghèo vì các lý do khách quan (ảnh hưởng tiêu cực của đại dịch Covid-19, biến đổi khí hậu, thiên tai,...đến đời sống người nghèo); chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều giai đoạn 2016-2020 không phản ánh đúng thực trạng khách quan tình trạng nghèo của các hộ gia đình ở các vùng, miền tại thời điểm năm 2021 dẫn tới khó đánh giá được mục tiêu giảm nghèo thực hiện năm 2022 so với năm 2021; chưa đánh giá được chi tiết mục tiêu, kết quả cụ thể thực hiện các dự án, tiểu dự án và chỉ tiêu giải quyết mức độ thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản của Chương trình trong năm 2021, 2022. Một bộ phận người dân vẫn còn tâm lý ỷ lại, trông chờ vào sự hỗ trợ của nhà nước, chưa có ý thức và hỗ trợ người khác vươn lên thoát nghèo bền vững.
Phân tích nguyên nhân của các tồn tại, hạn chế, các đại biểu cho rằng, việc phân bổ vốn chưa đáp ứng tiến độ là do trong 7 tháng đầu năm 2021, chưa có cơ sở pháp lý quy định việc tiếp tục thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025; Quý IV năm 2021 là thời gian Hội đồng thẩm định nhà nước thực hiện quy trình thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi Chương trình theo Luật Đầu tư công.
.jpg)
Các đại biểu tại phiên họp
Do vậy, năm 2021, chưa có đủ căn cứ pháp lý để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án phân bổ nguồn vốn ngân sách trung ương thực hiện Chương trình. Nguồn vốn ngân sách trung ương bổ sung thực hiện Chương trình năm 2021 được bố trí còn thấp, chậm, bố trí vào cuối năm nên các bộ, ngành và địa phương không có nguồn lực từ ngân sách trung ương để thực hiện Chương trình trong năm 2021. Năm 2022, do thực hiện các quy trình, thủ tục và sự chậm trễ của một số bộ, ngành, địa phương trong quá trình xây dựng kế hoạch và đề xuất kinh phí, thẩm định nguồn vốn thực hiện Chương trình theo quy định của Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Bên cạnh đó, Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia thường xuyên chỉ đạo, đôn đốc, nhắc nhở các địa phương khẩn trương ban hành văn bản hướng dẫn thông qua các cuộc họp trực tuyến toàn quốc của Ban Chỉ đạo, các chỉ thị, công điện, thông báo, công văn đôn đốc. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã có văn bản gửi Chủ tịch Ủy ban nhân dân các địa phương đôn đốc thực hiện Chương trình theo thẩm quyền được phân cấp, đồng thời kiểm điểm trách nhiệm tập thể và cá nhân của Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp thuộc Bộ để xảy ra tình trạng ban hành văn bản chậm.
Một trong những nguyên nhân cũng được các đại biểu chỉ ra là do tác động của đại dịch Covid-19; xung đột vũ trang, chính trị trên thế giới; biến đổi khí hậu; xu thế đô thị hoá; già hóa dân số; chênh lệch về thu nhập và mức sống; tình trạng di cư lao động tác động lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, ảnh hưởng trực tiếp tới thu nhập người dân, đặt ra những thách thức rất lớn đối với người nghèo và công tác giảm nghèo để giảm nghèo bền vững.
Ngoài ra, việc ban hành văn bản hướng dẫn và phân bổ vốn chậm ảnh hưởng đến việc thực hiện Chương trình dẫn tới chưa đánh giá được kết quả thực hiện.