Xây dựng môi trường văn hóa học đường là nền tảng cho nhân cách, đạo đức của cán bộ, sinh viên
Nghị quyết số 29/NQ-TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã đặt ra một trong những vấn đề quan trọng mà toàn ngành giáo dục cần được thực hiện đó là phải chuyển mạnh quá trình giáo dục từ “nặng” về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục “trọng” về hình thành, phát triển năng lực, phẩm chất của người học. Tập trung vào việc giáo dục những giá trị cơ bản của văn hóa, truyền thống, đạo lý dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, giá trị cốt lõi, nhân văn của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh cho học sinh và sinh viên. Các cơ sở giáo dục cần chú trọng xây dựng môi trường và điều kiện giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, ý thức tuân thủ pháp luật và trách nhiệm công dân cho người học.
Sinh viên Trường Đại học Bách khoa Hà Nội
Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, với sứ mệnh “phát triển con người, đào tạo nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu khoa học, sáng tạo công nghệ và chuyển giao tri thức, phục vụ xã hội và đất nước”. Các thế hệ cán bộ và sinh viên Bách khoa Hà Nội luôn duy trì và phát triển các giá trị cốt lõi bao gồm: Chất lượng - hiệu quả, Tận tụy - cống hiến, Chính trực - tôn trọng, Tài năng cá nhân - trí tuệ tập thể, và Kế thừa - sáng tạo. Động lực chính cho phát triển bền vững của Nhà trường là đổi mới sáng tạo dựa trên tiếp thu tinh hoa tri thức của nhân loại, kế thừa những thành quả đã đạt được và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp.
Là một trường khoa học kỹ thuật hàng đầu của cả nước, với gần 2000 cán bộ viên chức có chuyên môn tốt, học hàm, học vị cao và trên 35 ngàn sinh viên, học viên các hệ đào tạo, Nhà trường luôn nhận thức được việc xây dựng môi trường văn hóa ứng xử tốt đóng một vai trò quan trọng trong việc hoàn thành sứ mệnh của mình, đặc biệt đó sẽ là nền tảng cho việc giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, ý thức tuân thủ pháp luật và trách nhiệm công dân cho cán bộ và sinh viên.
Giải pháp kiến tạo môi trường và điều kiện xây dựng, duy trì văn hóa ứng xử tại trường học
Thực hiện đề án của Chính phủ và các văn bản chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) về việc đẩy mạnh xây dựng môi trường văn hóa trong trường học. Trường Đại học Bách khoa Hà Nội đã thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ và giải pháp để kiến tạo môi trường và xây dựng văn hóa, quy tắc ứng xử trong trường học.
Một là, xây dựng, ban hành các quy định, quy tắc, chỉ tiêu, thang đánh giá, hướng dẫn và kế hoạch triển khai công tác xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học như: Quy chế công tác cán bộ; Quy định truyền thông và Quản trị thương hiệu; Quy chế dân chủ cơ sở; Quy chế sinh viên; Quy định đánh giá rèn luyện sinh viên;… Trên cơ sở cập nhật các văn bản chỉ đạo của Bộ GDĐT, định hướng của Nhà trường và thực tiễn công tác, các văn bản trên đã có những quy định đầy đủ cũng như hướng dẫn cụ thể về quy tắc ứng xử giữa đồng nghiệp, thầy cô, bạn bè, gia đình và cộng đồng xung quanh. Đồng thời cũng lưu ý về việc cán bộ, sinh viên giữ gìn hình ảnh cá nhân, uy tín của Nhà trường.
Hai là, để đảm bảo sự định hướng, tính thống nhất và hiệu quả, đầu năm học, Nhà trường ban hành nhiệm vụ trọng tâm, phân công nhiệm vụ cho các đơn vị, cán bộ viên chức nhà trường; ban hành khung đánh cán bộ cũng như đánh giá kết quả rèn luyện cho sinh viên với các tiêu chí cụ thể về ý thức học tập, ý thức tuân thủ pháp luật, ý thức trách nhiệm cộng đồng, ý thức tham gia các hoạt động văn thể mỹ. Trên cơ sở đó, các đơn vị nòng cốt như Công đoàn, Đoàn thanh niên, Hội sinh viên, Phòng Công tác Sinh viên, Khoa Lý luận Chính trị xây dựng các kế hoạch hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống, văn hóa ứng xử cho sinh viên đảm bảo sự cộng hưởng, độ phủ tới các nhóm đối tượng khác nhau theo yêu cầu đề ra. Sinh viên chủ động tham gia các hoạt động rèn luyện theo thiên hướng của cá nhân, đảm bảo tính định hướng của công tác giáo dục.
Trường Đại học Bách khoa Hà Nội phấn đấu trở thành Đại học nghiên cứu hàng đầu khu vực với nòng cốt là kỹ thuật và công nghệ, luôn coi việc phát triển môi trường giáo dục văn hóa
Ba là, đẩy mạnh việc tuyên truyền về văn hóa ứng xử trường học. Đặc biệt trú trọng giáo dục văn hoá ứng xử cho người học thông qua các hoạt động như: Tuần sinh hoạt công dân, học tập chuyên đề, nội quy, khẩu hiệu trong phòng học, giảng đường, khuôn viên và các kênh thông tin của Nhà trường với nội dung thông điệp rõ ràng và hình thức thể hiện thu hút. Bên cạnh đó, Phòng Công tác Sinh viên, Đoàn Thành niên, Hội sinh viên và Khoa lý luận chính trị tổ chức nhiều hoạt động ngoại khóa lồng ghép nội dung giáo dục giá trị truyền thống, văn hóa ứng xử, ý thức tuân thủ pháp luật, trách nhiệm cộng đồng để sinh viên có cơ hội giao lưu, rèn luyện kỹ năng giao tiếp ứng xử. Tiêu biểu như các hoạt động như: Cuộc thi sân khấu sinh viên Bách khoa thường niên; Chuyên mục “Học từ sự kiện”; “Lễ chào cờ truyền thống dành cho tân sinh viên” để giáo dục truyền thống cách mạng của người Bách Khoa; Kiểm tra định kỳ về mức độ nắm vững quy định, quy chế và hiểu biết pháp luật của sinh viên bằng hình thức Online; Chương trình vận động sinh viên tiết kiệm “Cốc trà đá vì cộng đồng” gây dựng Quỹ “Tuổi trẻ Bách Khoa nhân ái", hoạt động Câu lạc bộ văn thể mỹ. Các hoạt động đã thu hút được hàng trăm nghìn lượt sinh viên chủ động tham gia, góp phần tạo nên đời sống văn hóa tinh thần phong phú cho sinh viên.
Bốn là, tăng cường hoạt động chuyển đổi số trong công tác thông tin, quản lý, theo dõi hoạt động chính khóa và ngoại khóa của sinh viên. Một trong số các nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường là xây dựng hệ thống cổng thông tin, kênh thông tin, sổ tay sinh viên online cho phép cài đặt quy trình, quy định chuẩn hóa việc tổ chức các hoạt động rèn luyện từ xây dựng kế hoạch đến ghi nhận kết quả tham gia hoạt động cho sinh viên. Ứng dụng công nghệ thông tin cho phép sinh viên dễ dàng tiếp cận thông tin, ghi nhận, báo cáo minh chứng tham gia hoạt động và theo dõi kết quả rèn luyện của cá nhân. Nhờ đó, nhà trường dễ dàng theo dõi tình hình, hỗ trợ sinh viên thúc đẩy sinh viên chủ động, tích cực tham gia các hoạt động rèn luyện hoàn thiện bản thân. Hàng trăm ngàn minh chứng tham gia hoạt động ngoại khóa của sinh viên được ghi nhận, lưu trữ trên hệ thống số hóa của Nhà trường.
Năm là, dành nguồn lực đủ để hỗ trợ tổ chức các hoạt động, tạo sân chơi bổ ích, cơ hội trải nghiệm thực tế cho sinh viên. Nhiều cơ sở vật chất như phòng học, giảng đường, hội trường, nhà thi đấu và tập luyện thể thao, ký túc xá, khuôn viên trường được tu bổ, chỉnh trang, đảm bảo điều kiện về số lượng cũng như chất lượng để tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho sinh viên. Với cơ sở hạ tầng xanh - sạch - đẹp, cảnh quan yên bình đã tạo ra không khi thân thiện văn minh cho sinh viên, giúp cho sinh viên thêm yêu, tự hào về Trường, xây dựng ý thức giữ gìn và phát huy hình ảnh con người Bách Khoa.
Đại diện Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, bằng việc thực hiện đồng bộ các giải pháp trên, kết quả là, các đơn vị hành chính, chuyên môn và đoàn thể đã phối hợp tốt trong việc triển khai các hoạt động văn hóa, văn nghệ, rèn luyện văn hóa ứng xử với nhiều hình thức, nội dung phong phú, phù hợp với tình hình chính trị, văn hóa, xã hội để thu hút cán bộ và sinh viên tham gia. Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục và triển khai sâu rộng có hệ thống tới từng cán bộ và sinh viên, nên việc áp dụng các quy tắc văn hóa đạo đức cốt lõi được đề cao trong các giao tiếp ứng xử hàng ngày của cán bộ và sinh viên, góp phần duy trì, phát triển môi trường văn hóa trường học, giá trị thương hiệu Bách Khoa. Các thành tích đạt được trong công tác này đã được cơ quan cấp trên ghi nhận và khen thưởng như: bằng khen của Bộ Trưởng Bộ GDĐT, Bằng khen Trung ương Đoàn,...
Tiếp tục triển khai tốt những giải pháp đề ra
Việc hình thành nhận thức, xây dựng thái độ tích cực đối với sinh viên để duy trì được các chuẩn mực về văn hóa ứng xử luôn là nhiệm vụ không dễ dàng với bất kể cơ sở giáo dục đại học nào, trong đó có trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Sự phát triển của mặt trái nền kinh tế thị trường, mạng xã hội, nguồn thông tin xấu, độc đang dễ dàng tác động đến nhận thức của thế hệ trẻ hiện nay, trong đó có sinh viên. Chúng ta có thể thấy, có không ít sinh viên thiếu ý thức trong việc xây dựng môi trường vệ sinh xanh - sạch - đẹp trong nhà trường, nơi công cộng; một số sinh viên đang ứng xử chưa văn hóa, thiếu lễ phép với cha mẹ, thầy cô, cư xử chưa đúng mực với mọi người xung quanh; một số sinh viên thiếu suy nghĩ có những bình luận thiếu văn hóa, vô trách nhiệm trên không gian mạng, diễn đàn sinh viên làm ảnh hưởng không nhỏ tới lối sống, không thể hiện đúng với trình độ và cấp độ đang học.
Hàng năm, Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội đón nhận hơn 7.000 tân sinh viên với tuổi đời và vốn sống ít; đến từ mọi vùng miền với điều kiện kinh tế khác nhau; phạm vi sinh sống, học tập trong khi học đại học rộng khắp Hà Nội; sinh viên tự do thiếu sự quan tâm, giáo dục thường xuyên của gia đình.
Để giải quyết các thách thức trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống, văn hóa ứng xử cho sinh viên, trong thời gian tới, đại diện Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, Trường sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp đã đem lại các kết quả tốt trong thời gian vừa qua, đảm bảo tiếp tục triển khai có hiệu quả tới toàn thể Cán bộ giảng viên, sinh viên bộ quy tắc ứng xử, nội quy và quy chế trong nhà trường nhằm điều chỉnh, hình thành và duy trì cách thức ứng xử của cán bộ giảng viên, sinh viên trong nhà trường theo thuần phong mỹ tục; tạo môi trường thân thiện, nếp sống cởi mở, văn minh, trách nhiệm, trung thực, dân chủ trong nhà trường và giao tiếp; luôn đổi mới các hoạt động giáo dục văn hóa ứng xử của các đơn vị, phát huy vai trò của các Câu lạc bộ sinh viên, vai trò của cán bộ quản lý lớp trong việc giáo dục, định hướng cho sinh viên trong lối sống và giao tiếp; xây dựng hình ảnh cán bộ, giảng viên mẫu mực để sinh viên noi theo, đồng thời đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh; tăng cường các hoạt động hỗ trợ, tư vấn tâm lý, chia sẻ kinh nghiệm giải quyết các khó khăn trong học tập, giải tỏa các áp lực và bức xúc phát sinh trong cuộc sống; quan tâm hơn nữa trong việc phát triển các kỹ năng mềm thông qua các hoạt động trải nghiệm cho sinh viên; tăng cường công tác kiểm tra giám sát công tác xây dựng môi trường văn hóa, biểu dương khen thưởng kịp thời đối với cá nhân, tổ chức có đóng góp trong công tác xây dựng và thực hiện môi trường văn hóa trong trường học…
Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng, công tác giáo dục văn hóa trường học không thể thành công nếu các Nhà trường thực hiện một cách riêng lẻ, độc lập. Hoạt động này, luôn cần có sự phối hợp, chung tay giữa nhà trường, gia đình, các tổ chức chính quyền và xã hội. Nhà trường cần sự hỗ trợ, phối hợp với chính quyền địa phương trong việc đảm bảo môi trường cảnh quan xung quan trường luôn xanh – sạch – đẹp, an toàn, an ninh trật tự. Hạn chế các hàng quán gây mất mỹ quan đô thị, mất vệ sinh an toàn thực phẩm, các tụ điểm phát sinh tệ nạn xã hội, chơi game gây sao nhãng việc học hành ở xung quanh trường, quản lý sinh viên nội ngoại trú.
Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, Trường luôn cần Bộ GDĐT, các cơ quan chức năng sớm ban hành các quy định, hướng dẫn chế tài xử lý cập nhật thực tiễn nhằm hỗ trợ công tác giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa ứng xử; giúp nhận diện, xử lý mang tính dăn đe đối với các phát ngôn bình luận thiếu văn hóa của sinh viên trên không gian mạng. Các cơ quan truyền thông tăng cường thông tin các tấm gương tốt việc làm tốt, hạn chế đăng tải các thông tin giật gân, gây sốc ảnh hưởng tới nhận thức không tốt của giới trẻ về xã hội, và cộng đồng xung quanh. Các đơn vị chuyên môn thường xuyên tổ chức các diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm, chương trình đào tạo, giới thiệu đội ngũ chuyên gia tư vấn hỗ trợ nhà trường xây dựng các chương trình giáo dục văn hóa ứng xử trong học đường.
Trường Đại học Bách khoa Hà Nội phấn đấu trở thành một Đại học nghiên cứu hàng đầu khu vực với nòng cốt là kỹ thuật và công nghệ, tác động quan trọng vào phát triển nền kinh tế tri thức và góp phần gìn giữ an ninh, hòa bình đất nước, tiên phong trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam; luôn coi việc phát triển môi trường giáo dục văn hóa, duy trì thương hiệu là một địa chỉ uy tín trong việc đào tạo ra các kỹ sư giỏi chuyên môn, nhân cách tốt, chuẩn mực, văn minh trong ứng xử, khả năng hội nhập tốt./.