Đề xuất giải pháp đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội đồng Dân tộc
Góp ý vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, điều chỉnh chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022, tại Kỳ họp thứ 3, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa – Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn khẳng định: Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách về công tác dân tộc. Ngày 18/11/2019, Quốc hội đã thông qua Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2012-2030. Đây là sự kiện mang tính lịch sử cho sự phát triển của vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Lần đầu tiên đồng bào có được văn bản do Quốc hội ban hành, tích hợp đầy đủ nhất các chính sách đầu tư phát triển cho đồng bào. Nghị quyết số 88 cũng yêu cầu Chính phủ tổ chức rà soát các văn bản pháp luật liên quan đến chính sách dân tộc, kịp thời đề xuất sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ các văn bản không còn phù hợp.
Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa – Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn.
Ngay từ năm 2005, Nghị quyết số 48 của Bộ Chính trị về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 đã xác định "Xây dựng và hoàn thiện pháp luật về dân tộc theo hướng tăng cường đoàn kết đồng bào các dân tộc trên cơ sở đại đoàn kết toàn dân tộc". Kết luận số 65 ngày 30/10/2019 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 24 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về công tác dân tộc trong tình hình mới cũng yêu cầu "Hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật liên quan đến đồng bào dân tộc thiểu số".
Quan điểm về chính sách dân tộc luôn được đổi mới, hoàn thiện qua các bản Hiến pháp. Nếu như Hiến pháp 1992 quy định "Nhà nước thực hiện chính sách phát triển về mọi mặt, từng bước nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số" để nhấn mạnh việc trợ giúp đồng bào thì Điều 5 Hiến pháp 2013 đã thể hiện tinh thần rất mới. Đó là, bên cạnh việc thực hiện chính sách hỗ trợ cho đồng bào để phát triển toàn diện, Hiến pháp xác định nhà nước phải tạo điều kiện để các dân tộc thiểu số phát huy nội lực, cùng phát triển với đất nước. Quan điểm và tinh thần mới này của Hiến Pháp cần được thể chế hóa để đi vào cuộc sống.
Theo đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, hiện nay, theo rà soát của Ủy ban Dân tộc, hệ thống quy phạm pháp luật về công tác dân tộc nằm rải rác ở hơn 300 văn bản, chủ yếu là văn bản ở cấp Chính phủ, cấp bộ với 52 nghị định, 11 nghị quyết của Chính phủ, 118 quyết định của Thủ tướng Chính phủ và hơn 50 thông tư của các Bộ trưởng.
Điểm e khoản 1 Điều 15 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định Quốc hội ban hành luật để quy định chính sách dân tộc. Vì vậy, cần có quy phạm pháp luật ở tầm luật điều chỉnh thống nhất các chính sách dân tộc, làm công cụ pháp lý để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về lĩnh vực dân tộc. Đạo luật này cần thể hiện rõ phạm vi, đối tượng điều chỉnh có tính chiến lược và tầm nhìn dài hạn, có tính ổn định và tính khả thi cao. Việc Quốc hội ban hành luật về lĩnh vực dân tộc cũng là kinh nghiệm lập pháp ở các quốc gia có nhiều dân tộc sinh sống như Philippines, Ba Lan, Czech, Hungary và Croatia.
Ở nước ta, dự án Luật Dân tộc đã được soạn thảo từ năm 1993 theo Quyết định số 18 ngày 4/2/1993 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đến nay đã gần 30 năm, đã qua nhiều lần dự thảo, nhiều lần xin ý kiến nhưng vẫn chưa được trình Quốc hội. Trong đề án định hướng chương trình xây dựng luật, pháp lệnh nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV mới chỉ có nhiệm vụ nghiên cứu, xây dựng dự thảo nghị quyết của Quốc hội, quy định danh mục, thành phần, tên gọi các dân tộc Việt Nam mà chưa có dự án luật về công tác dân tộc.
Với các căn cứ chính trị, pháp lý và thực tiễn nêu trên và với mong muốn tha thiết của cử tri, đồng bào các dân tộc thiểu số về một văn bản luật có giá trị pháp lý cao, điều chỉnh tổng thể và toàn diện về dân tộc thiểu số, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa đề nghị Chính phủ sớm tổng kết việc thực hiện Nghị định số 05 năm 2011 về công tác dân tộc và các quy định có liên quan để lập hồ sơ đề nghị xây dựng dự án luật về công tác dân tộc. Đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét đưa dự án này vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 hoặc chậm nhất là năm 2024 để xem xét, thông qua trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV./.