Phát biểu kết luận tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao báo cáo của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế, thống nhất hồ sơ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đủ điều kiện để trình Quốc hội.
Quy hoạch sử dụng đất có kết quả tích cực nhưng chất lượng chưa cao
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng thống nhất việc thực hiện quy hoạch sử dụng đất giai đoạn 2011-2020 và kế hoạch sử dụng đất 2016-2020 đã có kết quả tích cực, đạt khá so với các chỉ tiêu Quốc hội quyết định, bình quân đạt 85,35%.
Quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất đã tạo cơ sở pháp lý, trở thành công cụ quan trọng để Nhà nước thống nhất quản lý đất đai, khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên đất đai, phân bổ nguồn lực đất đai, đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tạo việc làm mới, tăng thu nhập, cải thiện đời sống cho nhân dân, đảm bảo an ninh, quốc phòng, an ninh lương thực, diện tích đất trồng lúa được bảo vệ, độ che phủ của rừng được nâng lên.
Tuy nhiên việc quản lý thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất còn bất cập, hạn chế, chất lượng quy hoạch chưa cao, thiếu đồng bộ, thiếu tầm nhìn dài hạn. Việc phân bổ một số chỉ tiêu sử dụng đất theo vùng chưa hợp lý làm ảnh hưởng đến việc khai thác các tiềm năng, lợi thế của từng vùng, từng địa phương.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, việc lập kế hoạch sử dụng đất 2016-2020 là rất chậm. Quản lý quy hoạch chưa tốt, điều chỉnh quy hoạch nhiều lần, có nơi, có lúc còn tùy tiện, vẫn còn tình trạng quy hoạch treo, dự án treo, ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân, gây lãng phí nguồn lực.
Bên cạnh đó, việc ứng dụng khoa học, công nghệ để lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, hệ thống thông tin dữ liệu về đất đai còn bất cập. Đất công nghiệp tăng nhanh nhưng dàn trải, thiếu sự đồng bộ với quy hoạch đô thị, khu dân cư, đất cho giao thông, đất cho công viên cây xanh đô thị, đất xây dựng cơ sở văn hóa, đất bãi thải, đất xử lý chất thải còn thấp. Diện tích đất rừng có tăng nhưng rừng tự nhiên suy giảm cả về số lượng và chất lượng.
Đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của UBTVQH và Ủy ban thẩm tra
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất với quan điểm, mục tiêu, chỉ tiêu của quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất của Chính phủ trình.
Để tiếp tục hoàn thiện hồ sơ về quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và kế hoạch sử dụng đất 05 năm (2021-2025) cấp quốc gia, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến thẩm tra của ý kiến góp ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội, Ủy ban Kinh tế và lưu ý một số vấn đề. Cụ thể:
Thứ nhất, quy hoạch sử dụng đất là quy hoạch của tài nguyên, đặc biệt đất đai phải đi trước một bước làm cơ sở cho quy hoạch ngành, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh. Do đó, vừa phải cụ thể thực hiện nhưng phải bao quát, có tầm nhìn để tạo không gian phát triển. Đồng thời, phải rà soát, trao đổi thông tin, thống nhất với các bộ, ngành, địa phương để hạn chế tối đa mâu thuẫn, chồng chéo với quy hoạch ngành, vùng, các quy hoạch có liên quan và phù hợp với yêu cầu phát triển của từng vùng, từng ngành, từng địa phương, gắn kết quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất với phát triển kinh tế từ nguồn lực đất, tài chính đất đai để khai thác có hiệu quả, phòng, chống thất thoát, lãng phí, tiêu cực và lợi ích nhóm trong sử dụng đất.
Thứ hai, quy hoạch tổng thể quốc gia là cơ sở để lập quy hoạch sử dụng đất quốc gia. Nhưng hiện nay, quy hoạch tổng thể quốc gia chưa được phê duyệt, do đó, quá trình hoàn thiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cần rà soát, đối chiếu, điều chỉnh, trao đổi để hạn chế chồng chéo, mâu thuẫn với quy hoạch tổng thể quốc gia.
Thứ ba, cụ thể hơn trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất về vấn đề liên kết vùng, liên kết tỉnh, nhất là việc kết nối giao thông đô thị, công nghiệp, dịch vụ các tỉnh ven biển trong quy hoạch sử dụng đất. Đối với vấn đề lấn biển, cần đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội, lợi ích và chi phí, tác động môi trường. Quy định tiêu chí và xác định vị trí cụ thể để thực hiện cụ thể các căn cứ lập và thực hiện kế hoạch sử dụng đất cấp huyện, cấp xã.
Thứ tư, đảm bảo số lượng, chất lượng của các chỉ tiêu trồng lúa, nhằm đảm bảo thực hiện kết luận của Bộ Chính trị về an ninh lương thực, quản lý chặt chẽ diện tích đất trồng lúa chuyển đổi sang sử dụng cho các mục đích đất nông nghiệp khác để không hủy hoại các đặc trưng cơ bản nhất của đất lúa, khi cần thiết có thể quay lại trồng lúa. Hạn chế tối đa việc chuyển đất lúa tại các vùng có tiềm năng trồng lúa sang các mục đích phi nông nghiệp. Đảm bảo quy hoạch và phát triển rừng hiệu quả, gắn trồng rừng, phát triển kinh tế rừng và bảo vệ môi trường. Rà soát lại các chỉ tiêu đất, các khu, cụm công nghiệp gắn với nhu cầu và khả năng phát triển để khắc phục, hạn chế tỷ lệ lấp đầy thấp. Rà soát, cân đối đất văn hóa, tín ngưỡng, tôn giáo phù hợp và tách bạch khỏi đất thương mại, dịch vụ. Chú ý đến quy hoạch đô thị gắn với quy hoạch xây dựng nông thôn mới, quy hoạch không gian ngầm và không gian trên cao.
Thứ năm, đề nghị Chính phủ khẩn trương tiếp thu ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội để hoàn thiện quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm 2021-2025, gửi Quốc hội và các cơ quan thẩm tra, Ủy ban Kinh tế thẩm tra chính thức trình Quốc hội xem xét quyết định tại kỳ họp thứ 2 của Quốc hội khóa XV./.