Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách Nguyễn Đức Hải - Trưởng Đoàn giám sát chủ trì buổi làm việc
Tham dự buổi làm việc còn có Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề Xã hội Nguyễn Thúy Anh – Phó Trường Đoàn giám sát; Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính- Ngân sách Nguyễn Hữu Toàn – Phó Trưởng Đoàn giám sát; đại diện các nhà tài trợ gồm Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Cơ quan phát triển Pháp (AFD), Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) và Ngân hàng Xuất nhập khẩu Hàn Quốc; đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội cùng các thành viên Đoàn giám sát, các chuyên gia trong lĩnh vực pháp luật, kinh tế, tài chính- ngân hàng.
Phát biểu tại buổi làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính- Ngân sách Nguyễn Đức Hải cho biết, thời gian qua nguồn vốn vay nước ngoài đóng vai trò quan trọng giúp cho Việt Nam có những bước tiến phát triển vượt bậc về kinh tế- xã hội. Tuy nhiên trong điều kiện mới, khi Việt Nam trở thành nước có thu nhập trung bình thì cũng cần phải định hướng lại việc sử dụng các nguồn tài trợ. Theo đó, vẫn tiếp tục xác định đây là nguồn vốn quan trọng cùng với nguồn vốn trong nước, cần ưu tiên sử dụng vốn cho những dự án quan trọng, đáp ứng yêu cầu sử dụng hiệu quả, tập trung có trọng tâm, trọng điểm phục vụ mục tiêu phát triển đất nước.
Cùng với đó, các tổ chức tài chính thế giới cũng đã tích cực hỗ trợ phía Việt Nam theo hướng này và qua giám sát Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị, các nhà tài trợ tập trung đánh giá vào những vướng mắc, hạn chế trong triển khai các dự án, đề xuất giải pháp khắc phục, giúp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay nước ngoài.
Đoàn giám sát đã nghe đại diện các nhà tài trợ báo cáo đánh giá tổng quan về công tác thực hiện các dự án vốn ODA trong giai đoạn 2011 - 2016; những kết quả đạt được, hạn chế, vướng mắc, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm. Các nhà tài trợ cũng đưa ra những kiến nghị đối với chính sách, pháp luật liên quan, cũng như cách thức triển khai dự án ODA.
Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội làm việc với các nhà tài trợ
Đại diện Ngân hàng thế giới tại Việt Nam cho biết, trong giai đoạn giám sát, cam kết ròng và tỷ lệ giải ngân các dự án ở nước ta đều ở mức cao. Qua quá trình rà soát nội bộ, đại diện Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam khẳng định, khoảng 84% dự án thỏa mãn yêu cầu, và là một kết quả rất tốt so với nhiều quốc gia nhận vốn vay của mình. Thành công trong triển khai các dự án sử dụng vốn vay của Ngân hàng thế giới đạt được do rút ngắn thời gian triển khai thực hiện, chỉ còn khoảng 3 - 4 tháng kể từ khi được nhà tài trợ phê chuẩn, thậm chí là một khác biệt khá lớn so với trước. Ngoài ra, bên cạnh việc nguồn vốn vay được phân bổ đúng thời hạn, theo đại diện Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, việc Chính phủ chủ động trong loại bỏ dự án không hiệu quả đã giúp nguồn vốn vay được sử dụng hiệu quả hơn.
Ngoài ra, Ngân hàng Phát triển châu Á cũng như Tổ chức Hợp tác quốc tế Nhật Bản cũng đánh giá cao các dự án triển khai tại Việt Nam. Đại diện Tổ chức Hợp tác quốc tế Nhật Bản JICA cho biết 95% dự án vốn ODA Nhật Bản tại Việt Nam được đánh giá đã thực hiện tốt, hoàn thành mục tiêu đề ra.
Đại diện các nhà tài trợ cũng chỉ ra một số vướng mắc hạn chế trong quá trình triển khai các dự án ODA tại Việt Nam. Theo đó quy trình đưa ra quyết định phức tạp; thiếu sự sẵn sàng từ các bộ, ngành, địa phương được thụ hưởng vốn vay; chậm hoặc thiếu cung cấp vốn đối ứng…Một số thủ tục trong thiết kế (phê duyệt dự án), điều chỉnh dự án và quản lý ngân sách chặt chẽ của Chính phủ đã tạo thêm nhiều thủ tục phức tạp và các bước thủ tục không cần thiết cần được đơn giản hóa và cắt giảm.
Để nâng cao hiệu quả thực hiện các dự án ODA, đại diện Ngân hàng Thế giới kiến nghị, Chính phủ cần sớm nghiên cứu trình Quốc hội bổ sung 11 dự án vừa được Ngân hàng Thế giới phê duyệt vào danh mục các dự án đầu tư trung hạn; bổ sung ngân sách cho các dự án đang triển khai, tránh kéo dài thời gian thực hiện khiến chi phí đầu tư tăng lên; bảo đảm vai trò điều phối mạnh mẽ hơn trong xác định các dự án sẽ chuẩn bị; cho phép chuẩn bị sớm về thiết kế dự án, các quy trình phê duyệt của Chính phủ với những dự án cơ sở hạ tầng lớn; tiếp tục tinh giảm các khâu, thủ tục hành chính trong quá trình chuẩn bị và triển khai mỗi dự án. Riêng đối với Luật Đầu tư công, đại diện Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho rằng, nên nghiên cứu sửa đổi quy định tại luật này, để góp phần hài hòa hóa quy trình cho các dự án ODA. Trong luật sửa đổi, Quốc hội nên cho phép Chính phủ sử dụng các nguồn vốn vay nước ngoài uyển chuyển hơn, nhất là linh hoạt trong tái phân bổ vốn giữa các dự án trong nội bộ và giữa các bộ, ngành, địa phương với nhau.
Một số thành viên Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại buổi làm việc
Phát biểu kết luận buổi làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Đức Hải – Trưởng Đoàn giám sát đánh giá cao những nội dung báo cáo và trao đổi chi tiết tại buổi làm việc, góp phần làm rõ nhiều nội dung Đoàn giám sát quan tâm. Ghi nhận nhiều khuyến nghị cụ thể của các bên liên quan quan, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính- Ngân sách Nguyễn Đức Hải cho biết các nội dung này sẽ được Đoàn giám sát tổng hợp đưa vào báo cáo kết quả giám sát để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội; các kiến nghị cụ thể sẽ được tổng hợp phân loại và chuyển đến các cơ quan có thẩm quyền.
Qua báo cáo và trao đổi có thể khẳng định vai trò quan trọng của các dự án ODA đối với sự phát triển của Việt Nam góp phần thực hiện nhiệm vụ tăng trưởng bền vững, xóa đói giảm nghèo, ứng phó với biến đổi khí hậu….Trong quá trình thực hiện mục tiêu đóí phải sử dụng nguồn vốn vay hiệu quả hơn tránh dàn trải , tập trung cho các mục tiêu dài hạn quốc gia như thích ứng với biến đổi khí hậu phòng chống thiên tại tại đồng bằng sông cửu long, giao thông, thủy lợi, phát triển đô thị, y tế, giáo dục và nhấn mạnh rằng, đã đến lúc quan tâm hơn, ưu tiên cao hơn cho sự phát triển liên vùng và quốc gia. Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính- Ngân sách bày tỏ mong muốn các cơ quan tài trợ tiếp tục hỗ trợ, phối hợp với các cơ quan của Việt Nam để triển khai hiệu quả các dự án ODA trong thời gian tới.