Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí trình bày báo cáo tại Hội trường Ảnh: Đình Nam
Công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự có những chuyển biến tích cực
Trình bày Báo cáo công tác năm 2017, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí cho biết, năm 2017, Ngành Kiểm sát tiếp tục tổ chức triển khai đồng bộ nhiều giải pháp thực hiện nghiêm các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Quốc hội, nỗ lực phấn đấu và hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao, trong đó, Viện kiểm sát nhân dân tập trung thực hiện nhiều biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử các vụ án hình sự và hoạt động điều tra tội phạm thuộc thẩm quyền. Năm 2017, Ngành Kiểm sát đã hoàn thành vượt các chỉ tiêu, nhiệm vụ trong Nghị quyết số: 37, 63, 96 và 111 của Quốc hội, góp phần quan trọng vào công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân theo quy định của Hiến pháp và pháp luật; chủ động kiểm sát chặt chẽ hơn việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn, các hoạt động điều tra.
Ngành Kiểm sát cũng đã tập trung chỉ đạo phối hợp xử lý kịp thời, nghiêm minh các vụ việc, vụ án về tham nhũng. Ngành Kiểm sát đã thực hiện nghiêm chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng; Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao với tư cách là thành viên Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng đã trực tiếp chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ của Viện kiểm sát nhân dân thực hiện nhiều giải pháp nâng cao tỷ lệ phát hiện, xử lý các vụ án về tham nhũng và tập trung thu hồi tiền, tài sản Nhà nước bị chiếm đoạt; tăng cường chỉ đạo phát hiện, điều tra tội phạm tham nhũng xảy ra trong hoạt động tư pháp thuộc thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao, thực hiện tốt hơn vai trò, trách nhiệm trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga trình bày báo cáo thẩm tra
Theo báo cáo thẩm tra về công tác năm 2017 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao do Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga trình bày, về công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp trong lĩnh vực hình sự, Ủy ban Tư pháp cơ bản tán thành với đánh giá của Viện kiểm sát nhân dân tối cao về những kết quả đạt được và nhận thấy, năm 2017, công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân tiếp tục có những chuyển biến tích cực. Số lượng tố giác, tin báo về tội phạm được kiểm sát tăng, công tác xét phê chuẩn việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn cơ bản đúng pháp luật, tỷ lệ truy tố đúng thời hạn và đúng tội danh vượt chỉ tiêu theo yêu cầu của Nghị quyết số 37.
Tuy nhiên, một số Viện kiểm sát nhân dân chưa kiểm sát chặt chẽ, kịp thời việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, nhất là đối với các tố giác, tin báo về tham nhũng. Số trường hợp bắt, tạm giữ hình sự phải trả tự do hoặc chuyển xử lý hành chính tăng, vẫn còn để xảy ra nhiều trường hợp quá hạn tạm giữ, tạm giam. Việc xét phê chuẩn áp dụng các biện pháp ngăn chặn trong một số trường hợp chưa bảo đảm căn cứ pháp luật.
Về công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử các vụ án hình sự, năm 2017, Viện kiểm sát nhân dân các cấp đã thực hiện nhiều biện pháp để nâng cao chất lượng công tác này. Số bị cáo bị Viện kiểm sát nhân dân truy tố nhưng Tòa án cấp sơ thẩm tuyên không phạm tội giảm 14,2%, chất lượng kháng nghị phúc thẩm có chuyển biến, việc giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm tiếp tục được tăng cường.
Tuy nhiên, vẫn còn những trường hợp Viện kiểm sát nhân dân truy tố thiếu căn cứ, sai tội danh, sai khung hình phạt. Trách nhiệm kháng nghị phúc thẩm của Viện kiểm sát nhân dân cấp sơ thẩm chưa được đề cao dẫn đến số kháng nghị phúc thẩm của Viện kiểm sát nhân dân cấp trên trực tiếp còn chiếm tới 38,2% tổng số kháng nghị phúc thẩm của Viện kiểm sát nhân dân; nhiều kháng nghị thiếu căn cứ bị Viện kiểm sát nhân dân cấp trên rút kháng nghị. Tỷ lệ kháng nghị phúc thẩm được Tòa án chấp nhận vẫn chưa đạt yêu cầu của Nghị quyết số 37. Số kháng nghị giám đốc thẩm, tái thấm vẫn còn thấp hơn rất nhiều so với số lượng bản án bị Tòa án cấp giám đốc thẩm, tái thẩm hủy, sửa.
Về công tác điều tra của Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Ủy ban Tư pháp nhận thấy, năm 2017, công tác điều tra của Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao cơ bản bảo đảm tuân thủ đúng pháp luật, tiến độ, chất lượng giải quyết vụ án tăng lên; số vụ án được giải quyết đạt 81,4% (tăng 15,6%). Tuy nhiên, số vụ việc được phát hiện, khởi tố, điều tra chỉ có 28 vụ là chưa phản ánh đúng tình hình tiêu cực trong hoạt động tư pháp. Ủy ban Tư pháp đề nghị Viện kiểm sát nhân dân tối cao có những biện pháp cụ thể để nâng cao chất lượng công tác này.
Việc tạm đình chỉ vụ án dẫn đến khả năng bỏ lọt tội phạm
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Chiến – Tp. Hà Nội phát biểu tại Hội trường
Thảo luận tại phiên họp, đại biểu Quốc hội Trần Hồng Hà- tỉnh Vĩnh Phúc cơ bản nhất trí với các nội dung được nêu trong báo cáo về công tác năm 2017 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Đại biểu cho rằng, các mặt công tác đều được thể hiện đầy đủ và đều được phân tích, đánh giá một cách toàn diện và sâu sắc. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được trong năm 2017, công tác của ngành kiểm sát nhân dân vẫn còn có những tồn tại, hạn chế như việc giải quyết tố giác tin báo tội phạm còn chưa có sự phối hợp chặt chẽ. Các trường hợp phê chuẩn việc bắt, gia hạn tạm giam, bắt giữ về hình sự sau đó phải trả thực sự gia tăng. Việc điều tra truy tố một số vụ án về tham nhũng còn kéo dài. Một số vụ án phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung còn chiếm tỷ lệ cao. Nhiều vụ án bị hủy để điều tra lại, thu hồi tài sản do phạm tội mà có chiếm tỷ lệ thấp. Đồng thời, vẫn còn có trường hợp truy tố không đúng người, đúng tội hoặc bỏ lọt tội phạm và người phạm tội, còn để xảy ra một số bản án bị hủy, bị sửa có trách nhiệm của kiểm sát viên. Đại biểu đề nghị Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao cần chỉ rõ trong báo cáo những đơn vị, cá nhân cụ thể nào có các khuyết điểm tồn tại nêu trên và chưa đưa ra được phương hướng xử lý pháp luật đối với những trường hợp này.
Cho ý kiến về khả năng bỏ lọt tội phạm qua việc tạm đình chỉ vụ án, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Hùng- tỉnh Thái Nguyên cho biết, trong số các vụ án tạm đình chỉ, có một số lượng đáng kể là đình chỉ do đã hết thời hạn điều tra mà chưa xác định được bị can. Tổng số các vụ tạm đình chỉ chưa phục hồi điều tra trên phạm vi cả nước qua nhiều năm cho đến thời điểm hiện nay là rất lớn, nếu không tích cực điều tra để phục hồi điều tra sẽ dẫn đến hết thời hiệu xử lý hình sự vì án này chưa khởi tố được bị can và khả năng bỏ lọt một số lượng lớn tội phạm không bị xử lý. Do đó, đại biểu đồng tình với kiến nghị của Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, đề nghị Bộ Công an, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao kiểm tra, thống kê tổng số vụ án, bị can đang bị đình chỉ điều tra từ trước cho đến thời điểm báo cáo, phân tích các trường hợp tạm đình chỉ, các trường hợp sắp hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, kịp thời làm rõ các vụ án có căn cứ để khôi phục điều tra, tránh bỏ lọt tội phạm.
Cũng quan tâm về vấn đề này, đại biểu Quốc hội Nguyễn Chiến- Tp. Hà Nội cho biết, công tác điều tra, xử lý tội phạm thời gian qua đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, có nhiều vụ án đưa ra xét xử nhưng không đủ căn cứ kết tội, cần phải tuyên bị cáo không phạm tội theo tinh thần cải cách tư pháp nhưng hồ sơ lại được điều tra bổ sung. Khi thời hạn điều tra bổ sung hết không chứng minh được tội phạm lẽ ra phải đình chỉ điều tra vụ án thì lại tạm đình chỉ điều tra bị can. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, của người dân được pháp luật bảo vệ.
Theo đại biểu, việc ban hành những quyết định không đúng về giải quyết các vụ án hình sự đang là hiện tượng tiêu cực của đời sống tư pháp. Vấn đề này cần phải sớm loại bỏ để hiến pháp được thực thi, quyền con người được bảo đảm. Việc tạm đình chỉ kéo dài không thể là lý do bảo đảm chống oan sai và chống bỏ lọt tội phạm như Báo cáo của cơ quan Viện kiểm sát tối cao đã nêu.