Hội đồng Dân tộc: Tích cực, trách nhiệm, đoàn kết, sáng tạo, đạt kết quả toàn diện
Trước thềm Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, Cổng Thông tin điện tử Quốc hội đã có cuộc trao đổi với Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm xoay quanh những kết quả nổi bật trong hoạt động của Hội đồng Dân tộc năm 2024 và phương hướng, nhiệm vụ tập trung triển khai thực hiện trong năm 2025.
Phóng viên: Thưa Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, có thể nói, dấu ấn nổi bật trong hoạt động của Hội đồng Dân tộc năm 2024 chính là công tác chủ trì xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân. Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV vừa qua, các đại biểu đánh giá cao công tác chuẩn bị của Cơ quan soạn thảo và đã thảo luận sôi nổi với nhiều ý kiến góp ý về dự án Luật này. Xin Chủ tịch Hội đồng Dân tộc chia sẻ, phân tích rõ hơn về nội dung này?
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm: Thực hiện nhiệm vụ được Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao, Hội đồng Dân tộc của Quốc hội đã khẩn trương tổ chức thực hiện; chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan lập hồ sơ đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (HĐND). Sau khi hoàn thành việc lập Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật, Hội đồng Dân tộc tiếp tục được giao chủ trì soạn thảo dự án Luật, Hồ sơ dự án Luật đã được UBTVQH cho ý kiến và đánh giá cao tại Phiên họp thứ 38 của UBTVQH và đã trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Tại Kỳ họp thứ 8, dự án Luật đã được các đại biểu Quốc hội quan tâm thảo luận tại Tổ, tại Hội trường và đều thống nhất về sự cần thiết sửa đổi Luật nhằm hoàn thiện pháp luật và tăng cường hiệu quả thi hành pháp luật về hoạt động giám sát của Quốc hội, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, đồng thời nhiều đại biểu nhất trí cao với nhiều nội dung của dự thảo Luật.
Trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ, Hội đồng Dân tộc đã có nhiều thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Trước hết, về thuận lợi:
Một là, Đảng, Nhà nước ta đã có chủ trương, quan điểm rõ ràng, mạnh mẽ về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát của Quốc hội và HĐND; có sự chỉ đạo rõ ràng về định hướng đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật. Cụ thể như về quan điểm, chủ trương của Đảng trong đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát của Quốc hội và HĐND thể hiện tại Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 Hội nghị lần thứ sáu Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới.
Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh định hướng đổi mới mạnh mẽ tư duy xây dựng pháp luật tại Phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV
Hai là, chúng ta có cơ sở lý luận và thực tiễn phong phú, vững chắc cho việc thực hiện sửa đổi Luật. Trong đó, về cơ sở lý luận, Quốc hội đã có các đề án, công trình khoa học nghiên cứu kỹ lưỡng về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát của Quốc hội và HĐND. Về cơ sở thực tiễn, trong quá trình soạn thảo dự án Luật, Hội đồng Dân tộc đã phối hợp với các cơ quan khác của Quốc hội, các Bộ, ngành ở Trung ương, Hội đồng nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổng kết toàn diện, đánh giá sâu sắc thực tiễn hơn 7 năm thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015. Đây là cơ sở thực tiễn quan trọng, xác định những nội dung còn phù hợp cũng như những quy định không còn phù hợp, gây khó khăn, vướng mắc, ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả của hoạt động giám sát để sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện.
Ba là, việc soạn thảo dự án Luật được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các đồng chí lãnh đạo Quốc hội, các đồng chí trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội; sự quan tâm, vào cuộc của các cơ quan của Quốc hội, nhất là Ủy ban Pháp luật với vai trò là Cơ quan chủ trì thẩm tra dự án Luật đã luôn đồng hành và chia sẻ kinh nghiệm xây dựng luật, thảo luận và làm rõ các nội dung còn có ý kiến khác nhau để tiếp tục hoàn thiện Hồ sơ dự án Luật theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và đảm bảo tiến độ đề ra; sự phối hợp tích cực, có hiệu quả của Hội đồng nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Chính phủ, các Bộ, ngành ở Trung ương và địa phương.
Bên cạnh thuận lợi, công tác soạn thảo dự án Luật cũng có một số khó khăn. Hiện nay Đảng và Nhà nước ta đang chủ trương thực hiện mạnh mẽ về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của cơ quan dân cử, tăng cường xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới, kiểm soát quyền lực nhà nước, nên việc soạn thảo Luật phải làm sao thể chế hóa được một cách chính xác và đầy đủ chủ trương, quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước trong vấn đề này. Đồng thời, các quy định của Luật phải bảo đảm tính khả thi, tính phù hợp, phải đi vào thực tiễn của đời sống xã hội, phải là nhân tố tích cực làm chuyển biến mạnh mẽ hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND nhưng vẫn phải bảo đảm bám sát định hướng đổi mới công tác xây dựng pháp luật.
Việc soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND đã nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các lãnh đạo Quốc hội, các thành viên trong Ủy ban Thường vụ Quốc hội
Cùng với sự đổi mới của đời sống chính trị, xã hội của đất nước, nhiều vấn đề mới đặt ra trong xây dựng dự án Luật đòi hỏi chúng ta phải giải quyết, trong đó có các vấn đề về giám sát của cơ quan dân cử cần được hoàn thiện như về phân cấp, phân quyền trong hoạt động giám sát; về các biện pháp, phương thức để nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân; về giám sát ở mô hình chính quyền đô thị nơi không tổ chức Hội đồng nhân dân...
Về phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật, bám sát định hướng đổi mới công tác xây dựng pháp luật, dự thảo Luật đã được nghiên cứu, xây dựng theo hướng ngắn gọn, quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội, không quy định những nội dung thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan khác; không luật hóa quy định của các văn bản dưới luật mà không thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Tuy nhiên, việc phân định rạch ròi các nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội hay của Ủy ban Thường vụ Quốc hội còn gặp khó khăn, nhất là những nội dung mới, chưa được quy định trong Hiến pháp hay Luật Tổ chức Quốc hội.
Ngoài ra, quá trình xây dựng dự án Luật, Hội đồng Dân tộc còn gặp phải những khó khăn do hạn chế về kinh nghiệm lần đầu tiên thực hiện nhiệm vụ chủ trì lập đề nghị xây dựng Luật và soạn thảo Luật, trong điều kiện thiếu về nhân lực, nguồn lực trong khi phải bố trí thời gian và nhân sự cho việc thực hiện đồng thời nhiều nhiệm vụ quan trọng khác.
Tuy nhiên, với sự quyết tâm khắc phục mọi khó khăn, Hội đồng Dân tộc đã nỗ lực cao, phát huy tối đa vai trò, trách nhiệm của mỗi cá nhân gắn với nhiệm vụ được giao, tích cực học hỏi, cầu thị, tổ chức tốt công tác phối hợp để hoàn thành tốt việc triển khai thực hiện nhiệm vụ được phân công về lập Hồ sơ đề nghị và soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, đáp ứng sự tin tưởng của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Phóng viên: Là Trưởng Ban soạn thảo dự án Luật, xin Chủ tịch Hội đồng Dân tộc cho biết, Cơ quan soạn thảo đã bám sát các quan điểm chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm và Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn về định hướng đổi mới tư duy xây dựng pháp luật như thế nào trong việc xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát lần này?
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm: Quán triệt ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm trong bài phát biểu tại Phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV và chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tại văn bản gửi các vị đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8, dự thảo Luật sẽ tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan để hoàn thiện theo định hướng đổi mới tư duy về công tác xây dựng pháp luật.
Đó là Luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc, những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội; bảo đảm dân chủ, công bằng, kịp thời, đầy đủ, đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, ổn định, khả thi, hiệu quả, dễ hiểu, dễ thực hiện, gọn nhẹ về nội dung; bám sát thực tiễn, không cầu toàn, không nóng vội; những vấn đề mới, đang trong quá trình biến động, chưa ổn định thì chỉ quy định khung, mang tính nguyên tắc và giao cho cơ quan chức năng quy định để bảo đảm linh hoạt, phù hợp với thực tiễn, mở không gian đổi mới sáng tạo, phát triển bền vững. Đồng thời tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, cá nhân, nâng cao năng lực thực thi Luật; bắt kịp xu hướng mới, tận dụng thành tựu của khoa học, công nghệ, chuyển đổi số trong hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, góp phần thực hiện đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của cơ quan dân cử trong thời gian tới.
Các đại biểu thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV
Để tiếp tục thực hiện tốt vai trò Cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật, Hội đồng Dân tộc tiếp tục nghiên cứu, thể chế việc thực hiện Nghị quyết của Trung ương lần thứ 10 khóa XIII, khẩn trương đưa chủ trương của Đảng vào thực tiễn cuộc sống, đặc biệt là những nhiệm vụ liên quan đến đổi mới thực chất hiệu quả hoạt động của Quốc hội, ngày càng phát huy vai trò là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất với ba chức năng quan trọng, trong đó có hoạt động giám sát. Theo đó, “cần sớm nghiên cứu xác định rõ phương pháp, hình thức giám sát tối cao của Quốc hội phù hợp thực tiễn, tránh trùng dẫm với hoạt động của các cơ quan Nhà nước khác gây lãng phí. Tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động chất vấn, giải trình, giám sát văn bản pháp luật; chú trọng theo dõi, xem xét, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát”.
Đồng thời, quán triệt bám sát và thực hiện theo chủ trương đổi mới của Nghị quyết số 27-NQ/TW để đổi mới tư duy xây dựng pháp luật đảm bảo tinh thần “chuyên nghiệp, khoa học, kịp thời, khả thi, hiệu quả”. Theo tinh thần đó, Luật chỉ quy định những vấn đề chung, đúng thẩm quyền của Quốc hội, đổi mới tư duy xây dựng luật nhanh, gọn, hiệu quả nhưng phải chặt chẽ, đúng nguyên tắc. Thực hiện nghiêm túc quy định đang được xây dựng và hoàn thiện của Đảng đoàn Quốc hội về trách nhiệm, quy trình các cơ quan có thẩm quyền của Đảng trong Quốc hội lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật, Quy định số 178-QĐ/TW ngày 27/6/2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật. Để đồng bộ với cuộc cách mạng về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, các nội dung liên quan đến quy trình, thủ tục, tên các cơ quan cụ thể, tên các văn bản quy phạm pháp luật cần được giám sát cũng sẽ được chỉnh lý theo hướng khái quát để thích ứng với sự thay đổi.
Phóng viên: Theo Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, dự kiến Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND tại Kỳ họp thứ 9 tới (tháng 5/2025). Vậy Cơ quan chủ trì soạn thảo cần làm những gì để hoàn thiện dự án Luật này đảm bảo chất lượng tốt nhất, đáp ứng yêu cầu thực tiễn nhằm đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan dân cử?
Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm: Tại Kỳ họp thứ 8 vừa qua, Quốc hội đã cho ý kiến lần đầu về dự án Luật này. Đây là dự án Luật nhận được sự quan tâm rất nhiều của các vị đại biểu Quốc hội với 113 lượt ý kiến ở Hội trường và ở Tổ, nội dung toàn diện, tâm huyết, trách nhiệm, tiếp cận trên nhiều khía cạnh, bình diện của vấn đề. Trách nhiệm của Cơ quan chủ trì soạn thảo và Cơ quan thẩm tra là nghiên cứu kỹ lưỡng, tiếp thu, giải trình thấu đáo tất cả các ý kiến đóng góp.
Để việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật bảo đảm hoạt động giám sát trở thành khâu trọng tâm, then chốt trong hoạt động của Quốc hội, chúng tôi tiếp tục quán triệt các mục đích và quan điểm xây dựng Luật đã được xác định trong quá trình soạn thảo dự án Luật, đó là:
Một là, tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng, hoàn thiện hệ thống pháp luật về hoạt động giám sát, cụ thể hóa chính sách của Nhà nước về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, nâng cao trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong thực hiện quy định của pháp luật; tăng cường hiệu quả hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát trong thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, nhất là Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết số 27-NQ/TW; bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, đúng thẩm quyền của Quốc hội.
Hai là, bảo đảm tính toàn diện, ổn định, thống nhất, đồng bộ, minh bạch, khả thi; sửa đổi các quy định làm phát sinh khó khăn, vướng mắc, bất cập, hạn chế của hoạt động giám sát; bổ sung các quy định mới, hoàn thiện các quy định đã có nhưng chưa đầy đủ, rõ ràng, cụ thể và luật hóa các quy định, hướng dẫn trong các văn bản dưới luật về hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND đã được tổ chức thi hành ổn định, được thực tiễn kiểm nghiệm, đánh giá là cần thiết, phù hợp, có hiệu quả.
Ba là, kế thừa và phát huy những quy định đã được thực tiễn kiểm nghiệm là hợp lý, đúng đắn và hiệu quả của Luật hiện hành và các văn bản pháp luật có liên quan. Chỉ xem xét sửa đổi, bổ sung những vấn đề cấp bách, đã chín, đã rõ, được thực tiễn chứng minh, có sự thống nhất cao nhằm cụ thể hóa các chỉ đạo, kết luận của Trung ương liên quan đến đổi mới hoạt động giám sát để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội và HĐND. Bảo đảm nội dung cụ thể, có hiệu lực trực tiếp, khắc phục tình trạng luật thiếu ổn định và tháo gỡ được các khó khăn, vướng mắc, tồn tại trong thực tiễn hoạt động giám sát; có tính khả thi, phù hợp với năng lực tổ chức thực hiện, điều kiện kinh tế - xã hội và yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động giám sát trong giai đoạn hiện nay.
Phóng viên: Từ những kết quả đạt được trong năm 2024, vậy phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm mà Hội đồng Dân tộc sẽ triển khai thực hiện trong năm 2025 là gì, thưa Chủ tịch Hội đồng Dân tộc?
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm: Năm 2025, Hội đồng Dân tộc có nhiều nhiệm vụ rất quan trọng, đã được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao. Ngoài việc tiếp tục chủ trì, phối hợp xây dựng, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các văn bản Luật có liên quan, Hội đồng Dân tộc chủ trì, phối hợp vói các cơ quan liên quan của Quốc hội, Chính phủ tổng kết 5 năm thực hiện Nghị quyết 88/2019/QH14 ngày 18/11/2019 của Quốc hội về phê duyệt đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 và Nghị quyết số120/2020/QH14 ngày 19/6/2020 phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 và các Nghị quyết có liên quan khác.
Xác định việc tổng kết việc thực hiện các Nghị quyết này có vai trò rất quan trọng, để trình Quốc hội quyết định nội dung cơ chế, chính sách, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, bất cập đối với việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021- 2030, do đó, ngay từ cuối năm 2024, Thường trực Hội đồng Dân tộc đã họp, phân công, chỉ đạo bộ phận giúp việc xây dựng kế hoạch chi tiết; phân công các Ủy viên Thường trực của Hội đồng Dân tộc tham gia các Đoàn công tác của Chính phủ để kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện ở các địa phương đối với Chương trình này.
Hội đồng Dân tộc tin tưởng rằng, kết quả giám sát chuyên đề của Quốc hội năm 2023 về “việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về các Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030” đã được Quốc hội thảo luận, cho ý kiến, với nhiều đánh giá, chỉ ra những khó khăn, vướng mắc, bất cập cùng với kêt quả tổng kết năm 2025 được chuẩn bị kỹ lưỡng, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được triển khai thực hiện trong giai đoạn 2026 - 2030 tới đây sẽ có nhiều thay đổi căn bản về nội dung và cơ chế thực hiện để đồng bào các dân tộc thiểu số sớm tiếp cận và thụ hưởng các chính sách của Chương trình.
Tập thể Hội đồng Dân tộc chụp ảnh với các Lãnh đạo Nhà nước, Quốc hội và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Chủ tịch Hội đồng Dân tộc! Nhân dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, kính chúc Chủ tịch Hội đồng Dân tộc năm mới dồi dào sức khỏe, an khang thịnh vượng, tiếp tục có nhiều đóng góp cho công tác dân tộc, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của Hội đồng Dân tộc nói riêng và hoạt động của Quốc hội nói chung.
