PGS.TS Đặng Văn Thanh, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Ngân sách Quốc hội khóa XI
PGS.TS Đặng Văn Thanh cho biết, kinh tế tập thể (KTTT) hình thành và phát triển ở hầu khắp các quốc gia trên thế giới. Ở Việt Nam, hợp tác xã (HTX) là thành phần kinh tế tập thể. Luật Hợp tác xã năm 2012 đã thực hiện hơn 10 năm. Chủ trương sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định pháp luật về kinh tế tập thể, sửa đổi, bổ sung Luật Hợp tác xã năm 2012 là cần thiết để phù hợp với tình hình và điều kiện phát triển mới.
Trên cơ sở những tồn tại, hạn chế đã được nhận dạng, PGS.TS Đặng Văn Thanh đồng tình với nhiều nội dung của dự thảo, nhưng có một số nội dung đề nghị, cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi, hoàn thiện một cách đầy đủ hơn để phù hợp hơn với thực tiễn.
Về tên luật, PGS.TS Đặng Văn Thanh cho rằng, thuật ngữ HTX đã quá quen thuộc với người Việt Nam từ những năm 50, 60 của thế kỷ trước. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có diễn ca về HTX. HTX là hình thức tổ chức điển hình của kinh tế tập thể.
PGS.TS Đặng Văn Thanh lưu ý, cần cân nhắc kỹ lưỡng đề xuất thay đổi tên luật. Bản thân thuật ngữ TCKTHT trong Luật này cũng không bao hàm hết các quan hệ hợp tác kinh tế mà tên gọi là hợp tác kinh tế hay kinh tế hợp tác ngay trong nước chứ không kể các tổ chức kinh tế hợp tác ngoài nước.
“Giữ nguyên tên gọi Luật Hợp tác xã vẫn đảm bảo tất cả sự phù hợp như lý giải của Ban soạn thảo. Chắc chắn dù tên nào, nhân dân vẫn gọi gọn và thông dụng là Luật HTX, cũng giống như Luật doanh nghiệp đã bao lần gọi là Công ty, Tổng Công ty, tổ chức kinh tế, Tập đoàn kinh tế... đến bây giờ thuật ngữ doanh nghiệp và doanh nhân vẫn được dùng phổ biến....”, PGS.TS Đặng Văn Thanh nêu quan điểm.
Về thành viên, cơ cấu tổ chức của HTX, PGS.TS Đặng Văn Thanh tán thành quy định giảm số lượng thành viên tối thiểu thành lập từ 07 xuống 05 thành viên để tạo điều kiện HTX dễ dàng thành lập, bổ sung HTX, thành lập HTX và cho phép là thành viên của liên minh HTX ngay sau khi thành lập.
Quy định thành viên chính thức và thành viên liên kết của HTX là cá nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác, tổ chức không có tư cách pháp nhân khác, pháp nhân trong đó cá nhân từ 15 tuổi trở lên. Tuy nhiên, cần quy định độ tuổi của những người tham gia thành lập và tham gia Ban quản lý HTX.
Tán thành có 3 loại thành viên HTX (Thành viên chính thức, thành viên liên kết có góp vốn và thành viên liên kết không góp vốn. Trong đó quy định rõ quyền và nghĩa vụ của từng loại thành viên), PGS.TS Đặng Văn Thanh cho rằng, dự thảo Luật không nên quy định thời gian tối thiểu sử dụng sản phẩm dịch vụ mà để quy định này trong Điều lệ HTX. Đồng thời, việc chấm dứt tư cách thành viên do Hội đồng quản trị quyết định.
Về cơ cấu tổ chức HTX theo phân loại HTX: PGS.TS Đặng Văn Thanh kiến nghị nên quy định những HTX nhỏ với số lượng thành viên không quá 20 người thì sẽ không cần có một ban giám sát và thành viên của Hội đồng quản trị hay ban lãnh đạo có thể chỉ gồm có 1 người. Các thành viên HTX, như là nông dân hay hộ kinh doanh nhỏ sẽ tự quản lý công việc kinh doanh của mình. Nhiệm vụ của HTX là để khuyến khích các thành viên của mình thực hiện các hoạt động kinh doanh.
Về huy động vốn: Dự thảo cần làm rõ quy định HTX được phép hoạt động tín dụng nội bộ; hình thức và phương thức huy động vốn vay từ cá nhân, tổ chức bên ngoài; hỗ trợ của Nhà nước theo quy định được tính vào quỹ chung không chia hoặc tài sản chung không chia.
Đặc biệt quan tâm tới quy định về kiểm toán HTX, PGS. TS Đặng Văn Thanh nhấn mạnh, Kiểm toán HTX là rất cần thiết nhằm tạo sự minh bạch và phản ánh sức khỏe của HTX cho các thành viên và các đối tác của HTX, giúp Hội đồng quản trị và Ban giám đốc quản lý, điều hành hiệu quả, tạo điều kiện để HTX huy động vốn từ các tổ chức tín dụng bên ngoài và là cơ sở để Nhà nước hỗ trợ cho HTX.
Theo PGS.TS Đặng Văn Thanh, Luật HTX cần quy định hoạt động kiểm toán được thực hiện để đánh giá, xác nhận mức độ tin cậy của các báo cáo tài chính, báo cáo về hoạt động của HTX, đánh giá tình hình tài chính HTX, đánh giá và xác định các rủi ro, các sai phạm và các sai sót trọng yếu. Về tần suất kiểm toán nên xác định mỗi năm một lần hoặc 2 năm một lần.
Ngoài ra, cần quy định, Báo cáo tài chính của các HTX nhỏ không cần phải được kiểm toán tài chính. Kiểm toán hay không là yêu cầu và lợi ích không chỉ của các thành viên HTX mà của cả của Hội đồng quản trị, ban giám đốc HTX và Liên minh HTX; quy định ngưỡng phải kiểm toán liên quan được tổng tài sản từ 10 tỷ đồng VN trở lên và doanh thu từ 20 tỷ đến 30 tỷ đồng. Một quy trình kiểm toán HTX đã được đơn giản hóa được áp dụng cho các HTX siêu nhỏ. Những HTX siêu nhỏ tổng tài sản trên Bảng cân đối kế toán không vượt quá 5 tỷ đồng hoặc doanh thu không vượt quá 10 tỷ hoặc số lao động không hơn mức trung bình là 10 nhân sự. Khoảng một nửa số HTX sẽ được kiểm toán bởi hình thức kiểm toán đơn giản hóa này. Kiểm toán đơn giản hóa sẽ được tiến hành từ xa và HTX phải nộp tất cả các thông tin về tài chính cho đoàn kiểm toán HTX. Cứ 4 năm thì các kiểm toán viên mới đến kiểm toán tại chỗ một lần ở các HTX siêu nhỏ này;…
Về những quy định khác của dự thảo luật, PGS.TS Đặng Văn Thanh thể hiện quan điểm đồng tình về tổ chức Liên đoàn HTX, nhưng cần làm rõ tính chất là vừa là tổ chức kinh tế, vừa đại diện cho các thành viên hoạt động trong cùng lĩnh vực, ngành nghề trên phạm vi quốc gia; cần quy định rõ hơn nội dung, phương thức hỗ trợ đối với liên đoàn hợp tác xã;…/.
