Thứ nhất, dù nhiệm kỳ khóa XIV của Chính phủ đã tập trung quan tâm, giải quyết tốt các vấn đề xã hội, an sinh xã hội và phúc lợi xã hội, được thể hiện qua mức đầu tư cho an sinh xã hội, chiếm đến 21% chi trong GDP, cao nhất trong các nước ASEAN, tuy nhiên theo đại biểu Bùi Sỹ Lợi, sự chênh lệch giàu nghèo chưa được thu hẹp mà lại có xu hướng giãn ra.
Đại biểu Bùi Sỹ Lợi – Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa phát biểu tại Kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa XIV.
Đại biểu phân tích, phân hóa giàu - nghèo tăng lên thể hiện qua mức chênh lệch về thu nhập giữa nhóm 20% giàu nhất và 20% nghèo nhất của dân số: vào năm 2014 là 9,7 lần, đến năm 2018 đã lên đến 10 lần. Hệ số thu nhập của Việt Nam giai đoạn 2014 - 2018 là 0,4. Đây là mức bất bình đẳng trung bình so với các nước trên thế giới.
Để thu hẹp khoảng cách giàu - nghèo và bảo đảm an sinh xã hội, công bằng xã hội, đại biểu Bùi Sỹ Lợi kiến nghị Chính phủ, Quốc hội nghiên cứu xây dựng một sàn an sinh xã hội để làm căn cứ xây dựng chính sách bảo vệ cho người dân không rơi vào hoàn cảnh khó khăn. Theo quan điểm của Đảng, tăng trưởng kinh tế phải gắn liền với tiến bộ và công bằng xã hội, mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội và “không để ai bị bỏ lại phía sau”.
Theo đại biểu Bùi Sỹ Lợi, với các căn cứ mức lương tối thiểu, chuẩn nghèo đa chiều hiện nay, không thể phân biệt được ai sẽ đứng dưới sàn an sinh xã hội và ai sẽ bị bỏ lại phía sau. Do đó, rất cần có một thước đo cơ bản xác định một mặt bằng ngang để thấy rằng ai đang cần nhà nước bảo hộ.
Vấn đề thứ hai đại biểu Bùi Sỹ Lợi nêu ra, là mong muốn “hồi sinh” điều 60 luật Bảo hiểm xã hội, quy định điều kiện hưởng bảo hiểm một lần, với mục tiêu hạn chế người lao động rút quỹ bảo hiểm hưu trí khi đang có khả năng tham gia bảo hiểm xã hội.
Đây là điều khoản mà Quốc hội khoá XIII đã phải ra một Nghị quyết bất thường cho tạm dừng hiệu lực ngay sau khi luật ban hành - “một tiền lệ chưa từng có trong lịch sử lập pháp”, vì bị công nhân nhiều nơi đình công, phản đối.
Theo đại biểu Bùi Sỹ Lợi, người lao động phản đối là do không hiểu rõ, dù đây là điều khoản rất nhân văn nhằm bảo vệ cho người lao động tham gia bảo hiểm đến khi về già được hưởng lương hưu, được hưởng bảo hiểm y tế và được hưởng trợ cấp tử tuất, nhằm bảo đảm an sinh xã hội.
Đại biểu Bùi Sỹ Lợi cho biết, sau khi Nghị quyết số 93 của Quốc hội (về tạm dừng hiệu lực điều 60) có hiệu lực, năm 2016 đã có hơn 600.000 người có quyết định hưởng bảo hiểm xã hội một lần, sau đó tiếp tục cứ tăng lên, năm 2018 là 880.000 người.
“Năm 2020, chúng ta chỉ có khoảng hơn 1 triệu người tham gia vào hệ thống; có nghĩa là số người vào hệ thống bảo hiểm xã hội và số người ra khỏi hệ thống là gần như bằng nhau. Điều này rất đáng suy nghĩ cho hệ thống an sinh xã hội lâu dài của đất nước và rõ ràng nó dẫn đến một hệ lụy là chúng ta sẽ không thực hiện được bảo hiểm xã hội toàn dân”, đại biểu phân tích, đồng thời cho biết thêm, ông đã nghe nhiều người hưởng bảo hiểm xã hội một lần kêu rằng cuộc sống rất khó khăn, không còn đường thoát, đề nghị Nhà nước có hướng xử lý.
Từ phân tích nêu trên, đại biểu Bùi Sỹ Lợi kiến nghị Chính phủ đánh giá thật đầy đủ tình hình thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội một lần theo tinh thần Nghị quyết số 93 của Quốc hội và đề nghị Quốc hội xem xét, sửa đổi Nghị quyết số 93, “để tiếp tục cho Điều 60 sống lại” theo đúng tinh thần của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014.
Kiến nghị cuối cùng của đại biểu Bùi Sỹ Lợi là cải cách chính sách tiền lương và bảo hiểm xã hội.
“Nghị quyết Trung ương số 27 đã khẳng định là chúng ta phải cải cách chính sách tiền lương, lẽ ra là trong nhiệm kỳ Quốc hội này, nhưng chúng ta chưa làm được, vì chúng ta chưa có ngân sách và cũng chưa cải tiến được bảo hiểm xã hội”, đại biểu Bùi Sỹ Lợi nêu vấn đề.
Đại biểu cho biết, những người về hưu trước năm 1993 lương rất thấp. Nếu cải cách được chính sách tiền lương thì sẽ giải quyết được cho cả những người đang làm việc và cả những người nghỉ hưu.
“Đây là một tinh thần rất đổi mới của Nghị quyết số 27 của Trung ương, nhưng rất tiếc, chúng ta đã 4 lần lỡ hẹn với công nhân, viên chức và người lao động, chưa cải cách được chính sách tiền lương”, đại biểu Bùi Sỹ Lợi nói.
Do vậy, đại biểu đề nghị Chính phủ, Quốc hội khóa XV tập trung nguồn lực để cải cách chính sách tiền lương, đảm bảo tiền lương là điều kiện để thúc đẩy tăng năng suất lao động, và tiền lương thể hiện giá trị của sức lao động, được thể hiện bằng giá cả trên thị trường lao động.
