Đại biểu Đỗ Thị Lan, Đoàn ĐBQH Thành phố Hà Nội phát biểu từ điểm cầu trực tuyến
Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Lan, Đoàn ĐBQH Thành phố Hà Nội cơ bản đồng tình với nhiều ý kiến tiếp thu, giải trình của cơ quan soạn thảo đồng thời đánh giá rất cao sự công phu, nghiêm túc chuẩn bị cũng như tinh thần cầu thị tiếp thu các ý kiến của Bộ Công an, cơ quan soạn thảo luật, để đưa ra được dự thảo luật lần này.
Đại biểu Nguyễn Thị Lan nhận định dự thảo luật có nhiều nội dung đổi mới, vừa là để hoàn thiện hệ thống pháp luật về cư trú, đảm bảo phù hợp chủ trương cải cách hành chính hội nhập và giao lưu quốc tế, thực hiện chủ trương hiện đại hóa và đơn giản các thủ tục hành chính, giấy tờ công dân có liên quan đến công tác quản lý dân cư, đảm bảo công khai, minh bạch và tạo điều kiện thuận lợi cho công dân, tăng cường hiệu lực quản lý của nhà nước, đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh trật tự và an toàn xã hội.
Theo đại biểu, Dự thảo luật lần này đã thay thế việc quản lý cư trú từ phương thức thủ công bằng sổ giấy sang phương thức quản lý hiện đại và có ứng dụng công nghệ thông tin. Cụ thể là đã áp dụng mã số định danh cá nhân để truy cập, điều chỉnh cơ sở dữ liệu quốc gia và chạy trên mạng internet. Đại biểu đánh giá cao việc đổi mới phương thức quản lý này vì nó sẽ mang lại những lợi ích, sự tiện lợi cho người dân, giúp người dân giảm được các thủ tục hành chính cũng như sau khi chứng thực giấy tờ, việc phải lưu giữ rất nhiều các giấy tờ, tài liệu dễ dẫn đến chuyện thất lạc, bất tiện cho người dân.
Dự thảo Luật Cư trú lần này đã giảm được nhiều thủ tục hành chính về quy trình, trình tự, thủ tục đăng ký cư trú, đã bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ 13 nhóm thủ tục hành chính liên quan đến đăng ký quản lý thường trú, tạm trú của công dân và rút ngắn được thời gian giải quyết đăng ký, vì chỉ có tối đa là 7 ngày, trước đây phải là 15 ngày. Đại biểu Nguyễn Thị Lan đánh giá rằng đây cũng là một cuộc cách mạng nhỏ trong việc đổi mới quản lý về cư trú, tạo thuận lợi đáng kể cho người dân và cũng phù hợp với xu thế chuyển đổi số, thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0. Dự thảo luật lần này có nhiều điểm mới, nhiều nội dung mới đã được sửa đổi, bổ sung và để phục vụ cho thực tiễn được tốt hơn. Tuy nhiên, để hoàn thiện thêm, đại biểu góp ý về 2 vấn đề như sau.
Thứ nhất, điểm b khoản 3 Điều 20 về điều kiện đăng ký thường trú. Đại biểu bày tỏ tán thành với Báo cáo giải trình của Chính phủ, theo phương án 1 với quy định cụ thể là bảo đảm điều kiện về diện tích nhà ở tối thiểu do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quy định, nhưng không thấp hơn 8m2 sàn/người. Theo đó, đại biểu cho rằng một trong các điều kiện để đăng ký thường trú tại chỗ ở do thuê, mượn, ở nhờ là phải đảm bảo diện tích nhà ở tối thiểu do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quy định như trên với 2 lý do.
Lý do thứ nhất là diện tích nhà ở tối thiểu là 8m2 sàn/người. Đây cũng là chỉ tiêu được xác định là cần hoàn thành trong năm 2020 đã được nêu trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 với mức tối thiểu là 8m2 sàn/người và cũng nhằm đảm bảo được điều kiện sống và phù hợp với điều kiện của đa số các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Lý do thứ hai là với cách tiếp cận phân cấp, phân quyền quản lý nhà nước thì việc Quốc hội trao quyền cho Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cơ quan quyền lực cao nhất của địa phương để quy định về điều kiện và diện tích nhà ở tối thiểu trong đăng ký thường trú cho phù hợp với điều kiện của từng địa phương, điều này cũng hợp lý.
Về quy định tại khoản 3 Điều 38 về điều khoản thi hành, trong dự thảo luật có đưa ra 2 phương án. Phương án thứ nhất là quy định sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã được cấp vẫn có giá trị và được sử dụng cho đến hết ngày 31/12/2020 và phương án 2 quy định sổ hộ khẩu, sổ tạm trú không có giá trị sử dụng trong các giao dịch kể từ khi luật có hiệu lực thi hành, tức là ngày 01/7/2021. Về việc lựa chọn giữa hai phương án này, đại biểu bày tỏ nhiều nỗi băn khoăn.
Theo đại biểu, nếu theo phương án 1 thì đến tận ngày 31/12/2020 mới áp dụng đổi mới toàn bộ phương thức quản lý mới, đại biểu cho rằng như vậy là quá muộn và sẽ không theo kịp được sự hội nhập quốc tế, sự chuyển đổi số, sự nhập cuộc với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và cũng không theo kịp được sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước cũng như các chủ trương, nghị quyết, chiến lược phát triển của của Đảng, của Chính phủ, của Quốc hội.
Về phương án 2, đại biểu đánh giá cao sự quyết tâm của Bộ Công an, của Chính phủ về đổi mới trong phương thức quản lý cư trú. Theo đại biểu, nếu chúng ta làm được điều này theo thời điểm như thế này thì rất tốt và coi đây là một sự đột phá, là một bước tiến mới trong quản lý cư trú và cũng phù hợp với xu thế phát triển kinh tế - xã hội, nhưng thách thức đặt ra thì rất lớn đối với Bộ Công an, đối với Chính phủ, đối với các địa phương và đối với tất cả công dân của chúng ta. Đó là khối lượng công việc rất lớn, cần phải hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cần phải chuẩn bị cơ sở hạ tầng kỹ thuật rất tốt để có thể chuyển đổi phương thức quản lý về cư trú như thế này.
Vì vậy, đại biểu đề nghị Chính phủ, Bộ Công an rà soát lại về nguồn nhân lực, vật lực của quốc gia để chúng ta xác định thời điểm áp dụng cho phù hợp, đảm bảo tính khả thi cao nhất của luật. Đại biểu cho rằng chúng ta cũng cần phải nỗ lực và quyết tâm cao để có thể đổi mới, tạo đột phá và sớm áp dụng phương thức quản lý cư trú mới để theo kịp được sự phát triển kinh tế - xã hội cũng như sự phát triển của công nghệ, sự hội nhập quốc tế và để đáp ứng bối cảnh mới, thách thức mới, đòi hỏi mới của thực tiễn trong công tác quản lý, đảm bảo an ninh, trật tự, đảm bảo các quyền của con người, quyền của công dân và cũng là để đơn giản các thủ tục hành chính./.
