Tôi có một phân vân là phần trách nhiệm và yêu cầu của hải quan mình nói rất rành mạch, rõ ràng, rất cương quyết, nhưng phần chính sách đảm bảo và quyền hạn của anh em tôi đọc ra có một cảm giác còn rụt rè.
Đi vào cụ thể tôi xin tham mấy ý như sau:
Thứ nhất, về địa bàn hải quan, địa bàn hoạt động của hải quan trong luật nói như thế là rất chặt chẽ, vừa cứng, vừa mềm, vừa đóng, vừa mở, có tính linh hoạt. Cứng tức là đóng khung những địa danh cụ thể. Các vị đại biểu Quốc hội biết là hiện nay mình có trên 400 cửa khẩu, trong đó gần 200 cửa khẩu quốc gia và trên 50 cửa khẩu quốc tế, phải nói rằng hoạt động phối hợp của các lực lượng là tốt. Nhưng mấy năm gần đây trên đường bộ mình mở ra mấy chục lối mở này buộc lòng anh em hải quan, biên phòng phải vươn ra, trong khi đó biên chế không tăng, đó là mấy vấn đề rất linh hoạt, vì tạo điều kiện hàng hóa xuất nhập khẩu của phát triển kinh tế biên mậu cũng như là kinh tế cho đất nước, tôi cho đó là việc rất cần. Bây giờ mình đang còn phát triển kinh tế biển, hội nhập quốc tế, sau này phát triển mở rộng lên thì luật sẽ phù hợp. Cho nên theo tôi có một ý thứ ba là Chính phủ quy định địa bàn chi tiết, vừa linh hoạt, sáng tạo cho hoạt động của địa bàn hải quan.
Thứ hai, về hệ thống tổ chức của hải quan thực chất là 3 cấp: Cấp trung ương, cấp tỉnh và cấp trạm cơ sở ở dưới thì rất phù hợp với tính chất hoạt động của hải quan. Vừa qua chúng ta xét thấy điều kiện cụ thể là có những cục hải quan ở liên tỉnh vì do phát triển giao thông xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu chưa phát triển, cho nên có thể một cục hải quan đảm nhiệm 2-3 tỉnh. Nhưng khi tỉnh phát triển mạnh thì mình tách ra, nó rất linh hoạt. Tôi cho rằng vấn đề này là khung luật để tạo cho anh em hoạt động tốt và nghị định của Chính phủ thuận hơn.
Tôi có một suy nghĩ là tính chất, nhiệm vụ của anh em hải quan rất quan trọng, tổ chức trực thuộc Bộ Tài chính. Nhưng theo suy nghĩ của tôi là những đóng góp tính chất của ngành hải quan có thể đề nghị với Chủ tịch Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghiên cứu Khóa XIV nên cơ cấu anh em lãnh đạo hải quan vào đại biểu Quốc hội để anh em có vị thế và tạo tiếng nói trong lĩnh vực an ninh, y tế.
Thứ ba, vấn đề kiểm tra hàng hóa, tất cả hệ thống cửa khẩu của chúng ta hiện nay quá tải, hàng hóa về không thể tải nổi trong khu vực cửa khẩu, buộc lòng có những hàng hóa phải chuyển ra ngoài khu vực cửa khẩu để giám sát, kiểm tra và làm thủ tục thông quan. Việc này anh em hải quan cũng không muốn thế này, rất vất vả, tăng cường lực lượng để kiểm tra, giám sát, nhiều thủ tục còn làm trong cửa khẩu cho xong, cho gọn thì rất đơn giản, nhưng bây giờ sinh ra việc này thì vấn đề này là một thực tế, cho nên tôi nghĩ rằng phải ủng hộ vấn đề này, vấn đề này nó sẽ phát triển nhiều hơn nữa, địa bàn ra khỏi cửa khẩu để làm thủ tục đang còn có xu hướng phát triển.
Thứ tư, vấn đề truy đuổi của hoạt động hải quan, đây là một thực tế, anh em biên phòng chúng tôi gắn với hải quan rất nhiều năm, nếu như không có trao quyền truy đuổi cho anh em trên biển, trên biên giới thì bỏ lọt tội phạm là không nên, mà nên trao quyền cho anh em. Tôi nghĩ việc trang bị vũ khí, công cụ hỗ trợ như anh Hùng, đoàn Tiền Giang có nói chỉ có lực lượng phòng, chống tội phạm, phòng, chống buôn lậu nhưng bây giờ phòng, chống tội phạm ngay tại cửa khẩu nếu không cho phép anh em hải quan trang bị những công cụ tương ứng thì rất khó hoàn thành nhiệm vụ. Phải mạnh dạn giao cho anh em, còn quy trình xử lý có luật pháp quy định, không sợ anh em sử dụng quá quyền hạn, phải trao quyền để anh em có đủ sức hoàn thành nhiệm vụ.
Vấn đề thứ năm là xử lý tội phạm, cũng có nhiều ý kiến nói rằng không nên bắt xử lý, kiểm tra, kiểm soát, theo Luật tố tụng thì các cơ quan như cảnh sát biển, bộ đội biên phòng, hải quan, kiểm lâm thu hẹp điều tra, tôi đề nghị khi sửa Luật tố tụng hình sự thì không nên, mà quan điểm của tôi nên tăng, vì trên biển, vùng sâu, vùng xa hoạt động tội phạm rất phức tạp, nếu không trao quyền tương ứng thì không hoàn thành nhiệm vụ. Tôi nghĩ trao cho lực lượng này thì chỉ có lợi cho đất nước, Đảng và nhân dân. Phải đảm bảo cho anh em có quyền bắt, khám xét, tạm giữ và sử dụng các phương tiện để phục vụ hoàn thành nhiệm vụ. Tiếp thu những ý kiến của các đại biểu Quốc hội góp ý thì luật thông qua đủ sức cho anh em hải quan thực hiện tốt nhiệm vụ.
Còn cơ chế phối hợp trên biển thì quân đội có 3 lực lượng: biên phòng, cảnh sát biển, hải quân đã có phân công nhiệm vụ của Bộ Quốc phòng và Bộ đội biên phòng cùng với cảnh sát biển đã có quy chế phối hợp với hải quan để anh em hoạt động tốt thì tôi nghĩ ta yên tâm.
