TỔNG THUẬT TRỰC TIẾP SÁNG 09/11: THẢO LUẬN Ở HỘI TRƯỜNG VỀ VIỆC ĐIỀU CHỈNH MỘT SỐ NỘI DUNG CỦA NGHỊ QUYẾT 53/2017/QH14 NGÀY 24/11/2017 CỦA QUỐC HỘI
THẢO LUẬN TỔ 8: TĂNG VỐN NHÀ NƯỚC TẠI DỰ ÁN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ CẦN ĐI ĐÔI VỚI CƠ CHẾ THU TẠO NIỀM TIN CHO NHÀ ĐẦU TƯ
Cần xác định tiêu chí thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù áp dụng cơ chế PPP
Thảo luận về dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ, đa số đại biểu tán thành với sự cần thiết ban hành Nghị quyết nhằm bảo đảm thực hiện thành công chủ trương của Đảng về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đường bộ hiện đại, đổi mới mạnh mẽ phân cấp, phân quyền, ủy quyền và nâng cao hiệu quả phối hợp, thu hút tối đa nguồn lực đầu tư, đa dạng hóa các hình thức huy động nguồn lực, nhất là các nguồn lực ngoài nhà nước.
Tuy nhiên, tại dự thảo Nghị quyết, Chính phủ đề xuất 4 nguyên tắc xây dựng danh mục thí điểm, gồm: có đề xuất bằng văn bản của Bộ Giao thông Vận tải và/hoặc UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; đã xác định hoặc dự kiến được nguồn vốn đầu tư để có thể triển khai thực hiện dự án, trường hợp sử dụng vốn ngân sách địa phương phải có cam kết bố trí vốn của HĐND cấp tỉnh trước khi cấp có thẩm quyền quyết định danh mục dự án được áp dụng chính sách thí điểm; có địa điểm, thời gian thực hiện rõ ràng, cụ thể; các dự án đề xuất phải thuộc một trong các nhóm chính sách đang đề xuất thí điểm của Nghị quyết này.
Đại biểu Nguyễn Danh Tú, đại biểu Quốc hội tỉnh Kiên Giang
Theo đại biểu Nguyễn Danh Tú, đại biểu Quốc hội tỉnh Kiên Giang, việc xác định các nguyên tắc, tiêu chí lựa chọn dự án thí điểm rất quan trọng, là cơ sở để xem xét, quyết định một dự án có thuộc diện được áp dụng thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù trong dự thảo Nghị quyết hay không. Do vậy, cần xác định rõ đây là thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù mà các dự án nào đáp ứng đủ tiêu chí thì được áp dụng hay đây là quy định về một số dự án được hưởng cơ chế, chính sách đặc thù, thí điểm, cơ chế, chính sách đặc thù khác với việc quy định một số dự án được hưởng cơ chế, chính sách đặc thù.
Theo đại biểu Nguyễn Danh Tú, nếu trường hợp là thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù thì cần quy định cụ thể các tiêu chí để các cơ quan có thẩm quyền căn cứ vào đó xác định dự án nào đáp ứng đủ tiêu chí để được áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù và sau thời gian thí điểm sẽ tiến hành tổng kết, nếu phù hợp thì xem xét sửa đổi, hoàn thiện pháp luật có liên quan. Còn trường hợp quy định một số dự án được hưởng cơ chế, chính sách đặc thù thì cần quy định cụ thể các dự án nào được hưởng cơ chế đặc thù đó, lý giải tại sao các dự án đó được áp dụng cơ chế đặc thù. Từ những phân tích này, đại biểu Nguyễn Danh Tú đề nghị tiếp tục rà soát các nguyên tắc, tiêu chí quy định tại Điều 3 dự thảo Luật.
Đại biểu Lại Văn Hoàn, đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình
Tăng tỷ lệ vốn tham gia của nhà nước để dự án PPP là cần thiết để hấp dẫn nhà đầu tư
Quy định về tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) cũng nhận được sự quan tâm của đại biểu và đa số đại biểu đông tình với đề xuất của Chính phủ, tăng tỷ lệ vốn tham gia của nhà nước vào dự án PPP từ không quá 50% lên không quá 70%, nhằm tạo động lực hơn nữa trong việc thu hút, huy động vốn đầu tư tư nhân, bảo đảm hiệu quả tài chính dự án.
Theo đại biểu Lại Văn Hoàn, đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình, thực tế hiện nay có 3 trường hợp cần Nhà nước phải giữ vai trò là nhà đầu tư chính. Thứ nhất, đối với các dự án hạ tầng giao thông chiến lược, tổng mức đầu tư rất lớn, gồm nhiều hợp phần khác nhau, đòi hỏi nhà nước phải đầu tư cơ bản về hạ tầng, đồng thời kêu gọi đầu tư vận hành khai thác theo hình thức PPP. Vì vậy nguồn lực nhà nước phải chiếm tỷ trọng cao trong tổng mức đầu tư.
Thứ hai, một số dự án đầu tư ở vùng kinh tế - xã hội chưa phát triển, địa bàn trọng điểm về an ninh quốc phòng như vùng Tây Bắc, vùng Tây Nguyên đòi hỏi vốn đầu tư rất lớn, trong khi nhu cầu vận tải chưa cao, vận hành khai thác… nên cũng cần quan tâm bố trí tỷ lệ nguồn lực nhà nước cao hơn.
Thứ ba, đối với dự án hạ tầng kết nối liên vùng được đầu tư theo hình thức PPP và được phê duyệt triển khai trước khi Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư ban hành năm 2020 có hiệu lực, trong đó nguồn lực nhà nước chiếm tỷ trọng cao theo quy định của Luật Đầu tư theo phương thức PPP vẫn được tiếp tục triển khai thực hiện và cần được phân bổ đủ nguồn vốn.
Đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh, đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Long
Nhất trí với đề xuất của Chính phủ, đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh, đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Long cho rằng, điều này sẽ tạo thêm sức hấp dẫn cho các dự án PPP khi phương án tài chính khả thi hơn, rút ngắn thời gian hoàn vốn, tạo động lực thu hút, huy động vốn đầu tư tư nhân trong việc xây dựng các dự án đường bộ, tiết kiệm nguồn lực và bộ máy quản lý nhà nước do chi phí vận hành, bảo trì, khai thác trong vòng đời dự án do nhà đầu tư thực hiện. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh cũng đề nghị, cần xây dựng tiêu chí cho phép các dự án đường bộ được áp dụng mức trần vốn nhà nước lên trên 50% và không vượt quá 70% tổng vốn đầu tư. Đồng thời, Chính phủ, các bộ, ngành có liên quan cần thẩm định tính khả thi của dự án trước khi kêu gọi nhà đầu tư tư nhân tham gia nhằm loại trừ những rủi ro không mong muốn trong quá trình thực hiện.
Đại biểu Phan Đức Hiếu, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình
Tuy nhiên, đại biểu Phan Đức Hiếu, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình, dù cũng đồng tình với đề xuất của Chính phủ là tăng tỷ lệ vốn Nhà nước cao hơn so với tỷ lệ quy định trong Luật PPP là 70%, nhưng không nhất thiết lấy đúng tỷ lệ này như theo cơ chế dành cho TP.HCM. Vì bối cảnh các công trình, dự án của TP.HCM rất khác, bài toán về hiệu quả kinh tế, bài toán về các nhà đầu tư cũng khác, tham chiếu nhưng không nhất thiết áp dụng tỷ lệ vốn góp 70%. Do vậy, theo đại biểu Phan Đức Hiếu có thể tính toán nâng cao tỷ lệ này lên 80% vì đây là tỷ lệ tối đa phần vốn Nhà nước có thể tham gia, dư địa để các địa phương đàm phán các nhà đầu tư. Mỗi địa phương tùy từng hoàn cảnh có những phương án riêng và tỷ lệ tham gia góp vốn của Nhà nước có thể dưới tỷ lệ tối đa cho phép.
Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết về cơ bản các đại biểu ủng hộ đề xuất của Chính phủ với các chính sách như dự thảo Nghị quyết, đồng thời nêu nhiều vấn đề cần rà soát hoàn thiện. Bộ trưởng cho biết sẽ nghiêm túc tiếp thu ý kiến đại biểu để hoàn thiện dự thảo. Về tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia vào dự án PPP là vấn đề khó và nhạy cảm, trước đây không quy định tỷ lệ, sau này có Luật PPP đưa ra tỷ lệ 50%, dù thời điểm đó đưa ra tỷ lệ này đều có căn cứ rõ ràng nhưng đến nay nhận thấy quy định không còn phù hợp. Cụ thể, như các dự án đi qua các địa phương có lưu lượng xe thấp nhu cầu vận tải không cao thì nhà đầu tư không quan tâm, hay các dự án đi qua các đô thị thì chi phí giải phóng mặt bằng là rất lớn… Do đó, sự cần thiết nâng tỷ lệ vốn Nhà nước với yêu cầu là bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người dân và bảo đảm tính khả thi. Bởi nếu tỷ lệ thấp thì không thu hút nhà đầu tư, nhưng nếu nâng cao quá thì không còn ý nghĩa của dự án PPP nữa.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nêu rõ, nâng tỷ lệ vốn Nhà nước lên là vấn đề cần cân nhắc. Qua tính toán cho thấy mức 70 - 75% là hợp lý, tuy nhiên, một số dự án có thể cao hơn song từng dự án cụ thể, tùy khả năng cân đối vốn của Nhà nước để quyết định tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng cho biết sẽ tiếp thu các ý kiến đại biểu Quốc hội để trong thời gian tới rà soát nghiên cứu sửa đổi Luật PPP.