Bộ Thông tin và Truyền thông đang lấy ý kiến góp ý Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 72/2013/NĐ-CP (Nghị định 72) về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin trên mạng với nhiều điểm mới.
Đáng chú ý là quy định yêu cầu mạng xã hội trong nước và ngoài nước cung cấp xuyên biên giới phải xác thực tài khoản người dùng qua số điện thoại di động tại Việt Nam khi đăng ký thiết lập tài khoản mạng xã hội. Cổng Thông tin điện tử Quốc hội đã có buổi trao đổi với PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội về nội dung này.
Lợi ích cho người dùng và nhà quản lý
Phóng viên: Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 72/2013 về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng mà Bộ Thông tin và Truyền thông đang xây dựng có điểm mới là quy định mạng xã hội trong nước và ngoài nước cung cấp xuyên biên giới phải xác thực tài khoản người dùng qua số điện thoại di động tại Việt Nam khi đăng ký thiết lập tài khoản mạng xã hội. Quy định "định danh" này có lợi ích gì cho người sử dụng cũng như cơ quan quản lý, thưa ông?
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội: Theo tôi, quy định "định danh" trong dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 72/2013 (Nghị định 72) về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng đòi hỏi mạng xã hội trong nước và ngoài nước cung cấp xuyên biên giới phải xác thực tài khoản người dùng qua số điện thoại di động tại Việt Nam khi đăng ký thiết lập tài khoản mạng xã hội rất quan trọng trong bối cảnh hiện nay, nhằm đảm bảo tính xác thực của thông tin người dùng và tăng cường quản lý trên mạng xã hội, mang lại lợi ích cho người sử dụng và cơ quan quản lý.
Tôi cho rằng, quy định mới này cũng mạng lại nhiều lợi ích cho người sử dụng. Thứ nhất là bảo mật thông tin cá nhân. Yêu cầu xác thực qua số điện thoại di động giúp tăng cường bảo mật thông tin cá nhân người nhân, giúp tránh các trường hợp giả mạo, lừa đảo, hoặc xâm phạm quyền riêng tư của người sử dụng trên mạng xã hội.
Thứ hai là tăng cường an ninh mạng. Định danh người dùng qua số điện thoại di động giúp giảm thiểu các tài khoản giả mạo hoặc các hoạt động gây hại trên mạng xã hội, giúp hạn chế thông tin sai lệch, thông tin giả mạo và thông tin không chính xác trên mạng xã hội.
Thứ ba là tạo sự tin cậy trong giao tiếp. Xác thực tài khoản qua số điện thoại giúp người dùng có thể xác định đối tác giao tiếp là người thật, từ đó tạo sự tin cậy và tránh những trường hợp lừa đảo, gian lận trên mạng xã hội.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội
Đối với lợi ích cho cơ quan quản lý, tôi cho rằng, quy định này cũng giúp cho việc quản lý dễ dàng hơn. Quy định định danh qua số điện thoại di động giúp cơ quan quản lý mạng xã hội có cơ sở dữ liệu xác thực tài khoản người dùng, từ đó tăng cường khả năng kiểm soát, giám sát và quản lý hoạt động trên các nền tảng mạng xã hội. Bên cạnh đó còn giúp phòng ngừa hoạt động trái phép, vi phạm pháp luật. Việc yêu cầu xác thực thông tin người dùng giúp cơ quan quản lý đối phó hiệu quả hơn với các hoạt động trái phép trên mạng xã hội, bao gồm phát tán thông tin sai lệch, tuyên truyền cực đoan, và các hành vi vi phạm pháp luật khác.
Cuối cùng, đó là hỗ trợ trong điều tra hành vi vi phạm pháp luật. Việc có cơ sở dữ liệu xác thực tài khoản người dùng qua số điện thoại di động cũng hỗ trợ cho các hoạt động điều tra hành vi vi phạm, các tội phạm trên mạng xã hội, nếu cần thiết.
Tuy nhiên, để thực hiện quy định này, cần đảm bảo việc thu thập, lưu trữ và sử dụng thông tin cá nhân của người dùng phải tuân thủ đúng quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân để đảm bảo quyền riêng tư và an toàn thông tin cho người sử dụng.
Hạn chế tài khoản ảo, tăng tính xác thực thông tin
Phóng viên: Hiện nay, nhiều tài khoản mạng xã hội khuyết danh hay còn gọi là nick ảo cũng gây ra nhiều tác động xấu như các hoạt động lừa đảo, bôi nhọ, đưa tin sai sự thật... Theo ông, việc xác thực tài khoản bằng số điện thoại có hạn chế được tình trạng này?
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội: Tôi đồng ý rằng, việc xác thực tài khoản bằng số điện thoại di động có thể giúp hạn chế một số tác động xấu từ các tài khoản khuyết danh hay còn gọi là nick ảo trên mạng xã hội.
Đầu tiên đó là giảm số lượng tài khoản giả mạo. Yêu cầu xác thực qua số điện thoại di động đảm bảo rằng mỗi tài khoản phải có một số điện thoại di động riêng, từ đó giảm thiểu khả năng tạo ra các tài khoản giả mạo hoặc nick ảo. Người dùng không thể đăng ký nhiều tài khoản dưới một số điện thoại duy nhất, điều này giúp ngăn chặn một số hoạt động gian lận trên mạng xã hội.
Thứ hai, tăng cường tính xác thực thông tin cá nhân. Việc yêu cầu xác thực qua số điện thoại di động hạn chế khả năng sử dụng thông tin cá nhân giả mạo hoặc không chính xác để đăng ký tài khoản. Điều này giúp tạo ra môi trường trực tuyến đáng tin cậy hơn và giảm thiểu thông tin sai lệch và bôi nhọ.
Việc xác thực tài khoản bằng số điện thoại di động có thể giúp hạn chế một số tác động xấu từ các tài khoản khuyết danh, tăng tính xác thực thông tin
Thứ ba là giảm tình trạng đăng tin sai sự thật vì xác thực tài khoản qua số điện thoại di động giúp gắn liền người dùng với tài khoản của họ. Điều này có thể làm giảm khả năng phát tán thông tin giả mạo, tin tức sai lệch và thông tin không đáng tin cậy trên mạng xã hội. Bởi vì mỗi tài khoản đều được gán với một số điện thoại riêng, người dùng có thể dễ dàng được xác định và chịu trách nhiệm về những thông tin mà họ đăng tải.
Mặc dù vậy, tôi nghĩ, chúng ta vẫn cần lưu ý rằng việc xác thực qua số điện thoại di động cũng không hoàn toàn ngăn chặn các hoạt động tiêu cực trên mạng xã hội, vì vẫn có thể có những hành động lừa đảo và bôi nhọ từ các tài khoản đã xác thực. Để giải quyết một cách toàn diện vấn đề này, cần kết hợp nhiều biện pháp khác nhau như quản lý chặt chẽ các nền tảng mạng xã hội, nâng cao ý thức của người dùng và tăng cường công tác kiểm tra và giám sát từ cơ quan chức năng.
Cần tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền tự do ngôn luận
Phóng viên: Kinh nghiệm của các nước phát triển về vấn đề này ra sao, thưa ông?
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội: Một số quốc gia trên thế giới đã thực hiện các biện pháp và kinh nghiệm trong việc quản lý mạng xã hội và xác thực tài khoản người dùng để giảm thiểu các hoạt động tiêu cực như tạo tài khoản giả mạo, lừa đảo, phát tán tin tức sai lệch.
Trung Quốc đã thực hiện nhiều biện pháp để kiểm soát mạng xã hội và thông tin trực tuyến. Họ áp dụng hệ thống "Great Firewall" để kiểm soát và giới hạn truy cập vào các trang web và mạng xã hội từ nước ngoài. Đồng thời, các nền tảng mạng xã hội trong nước cũng phải tuân thủ các quy định chặt chẽ về quản lý người dùng và thông tin trên mạng.
Hàn Quốc có một chương trình gọi là "Real-name Verification System" (Hệ thống xác thực tên thật) dành cho các trang web và nền tảng mạng xã hội. Người dùng phải xác thực danh tính của họ thông qua số điện thoại di động hoặc các tài khoản ngân hàng để đăng ký và sử dụng dịch vụ trực tuyến.
Nga cũng đã áp dụng chính sách yêu cầu các nền tảng mạng xã hội lớn như Facebook và Twitter phải lưu trữ dữ liệu người dùng của họ tại Nga để giúp cơ quan chức năng có khả năng kiểm soát và giám sát hoạt động trên các nền tảng mạng xã hội, từ đó hạn chế các tác động xấu…
Tuy nhiên, chúng ta cần nhớ rằng việc quản lý mạng xã hội và xác thực tài khoản người dùng cần phải cân nhắc kỹ càng để đảm bảo sự cân bằng giữa việc bảo vệ quyền riêng tư và tự do ngôn luận của người dùng với nhu cầu kiểm soát và đảm bảo an ninh trên mạng. Quy định quản lý mạng xã hội phải tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền tự do ngôn luận để đảm bảo tính công bằng và hợp pháp trong việc thực hiện.
Đảm bảo tính bảo mật cho người dùng
Phóng viên: Việc bắt buộc dùng số điện thoại để định danh tài khoản mạng xã hội có làm cho người sử dụng lo ngại bị kiểm duyệt nội dung hay bảo mật thông tin không, thưa ông?
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội: Tôi nghĩ những lo ngại này có thật. Vì khi số điện thoại của người dùng được liên kết với tài khoản mạng xã hội, có thể tạo ra lo ngại rằng cơ quan chức năng hoặc nhà cung cấp dịch vụ có thể kiểm duyệt nội dung của người dùng, có thể dẫn đến việc hạn chế tự do ngôn luận và sự riêng tư trên mạng.
Người dùng cũng có thể lo ngại rằng việc cung cấp số điện thoại di động cho các nền tảng mạng xã hội có thể dẫn đến việc lộ thông tin cá nhân, nếu nhà cung cấp dịch vụ không bảo vệ đúng cách thông tin này. Điều này có thể khiến người dùng lo lắng về việc bị sử dụng thông tin cá nhân sai mục đích hoặc bị theo dõi.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội cho rằng, quy định này mạng lại nhiều lợi ích cho người dùng cũng như cơ quan quản lý, tuy nhiên cần có những quy tắc đảm bảo bảo mật cho người dùng
Chúng ta đã thấy hiện tượng này qua việc hàng ngày phải nghe nhiều cuộc gọi quảng cáo bán hàng, mời mua bất động sản, chứng khoán... là một ví dụ như vậy. Ngoài ra, cũng có một số người dùng sử dụng các tài khoản khuyết danh hay nick ảo để bảo vệ quyền riêng tư và tránh bị theo dõi trên mạng. Yêu cầu xác thực qua số điện thoại có thể hạn chế quyền lựa chọn này và tạo ra lo ngại về việc mất quyền riêng tư.
Tuy nhiên, tôi nghĩ rằng, lợi ích của việc xác thực tài khoản qua số điện thoại lớn hơn nhiều so với tác hại của nó, vì vậy, cách thực hiện của chúng ta là tìm cách giải quyết một cách cân bằng vấn đề này trên cơ sở xác định chính sách, khung khổ pháp luật, các biện pháp và quy định phù hợp để vừa đảm bảo tính xác thực thông tin và vừa bảo vệ quyền riêng tư của người dùng trên mạng.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!