QUỐC HỘI THẢO LUẬN VỀ DỰ ÁN LUẬT ĐẤU THẦU (SỬA ĐỔI)
Bổ sung nội dung chỉ định thầu các gói thầu tư vấn xây lắp, giải phóng mặt bằng
Tham gia ý kiến về dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, đại biểu Đoàn Thị Lê An bày tỏ sự đồng tình và nhất trí cao với sự cần thiết ban hành Luật Đấu thầu (sửa đổi) cũng như ý kiến thẩm tra của Ủy ban Tài chính, Ngân sách. Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) gồm 10 chương, 98 điều đã được cơ quan soạn thảo tiếp thu, chỉnh lý cơ bản hợp lý.
Qua nghiên cứu dự thảo luật, đại biểu cho rằng cần tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung một số nội dung cụ thể như sau:
Đại biểu Đoàn Thị Lê An – Đoàn ĐBQH tỉnh Cao Bằng tham gia thảo luận
Tại Điều 21 dự thảo luật quy định về chỉ định thầu. Khoản 1 đã đề cập 7 trường hợp về tư vấn các gói thầu, như xây lắp, mua sắm, trang thiết bị được thực hiện chỉ định thầu. Qua thực tế thực hiện ở địa phương và các bộ, ngành, đại biểu cho rằng cần bổ sung một nội dung chỉ định thầu các gói thầu tư vấn xây lắp, các gói thầu tư vấn giải phóng mặt bằng, như gói thầu đo đạc, kiểm đếm, gói thầu kiểm lâm, gói thầu hạ tầng di chuyển điện, gói thầu hạ tầng tái định cư, gói thầu tư vấn chương trình mục tiêu quốc gia, vì thực tế để thực hiện theo trình tự các gói thầu này thì mất rất nhiều thời gian.
Đại biểu lấy ví dụ, đối với dự án nhóm A, các gói thầu tư vấn phải thực hiện qua 3 giai đoạn, từ tư vấn dự án tiền khả thi, tư vấn dự án khả thi, tư vấn thiết kế kỹ thuật và dự toán thi công. Trên thực tế, đơn vị thực hiện tư vấn dự án tiền khả thi cũng thực hiện tư vấn thiết kế dự án khả thi, tư vấn thiết kế kỹ thuật, dự toán thi công. Thời gian thực hiện của 3 giai đoạn này nếu không vướng mắc và thực hiện kịp thời theo quy định thì phải mất 270 ngày, cộng với thời gian mời thầu, thời gian đấu thầu 270 ngày nữa, như vậy là đã gần hết 2 năm cho một dự án nhóm A. Hơn nữa, khi đấu thầu lựa chọn tư vấn trong các bước 2, bước 3 thì ít có tư vấn khác tham gia hoặc tham gia chỉ là hình thức, vì bước 1 đơn vị trúng thầu đã phải khảo sát, đo đạc, thiết kế kiến trúc, thiết kế kết cấu, thiết kế các hạng mục công trình phụ trợ theo các tiêu chuẩn quy định và lập dự toán thi công theo thời điểm. Hơn nữa, giá trị về tư vấn là rất nhỏ, chỉ chiếm từ 1 đến 2% so với giá trị dự án, trong khi thực hiện đấu thầu mất rất nhiều thời gian, làm ảnh hưởng đến giải ngân vốn đầu tư và có thể mang tính hình thức tại bước 2, bước 3, đồng thời sẽ dẫn đến tiêu cực.
Do vậy, đại biểu đề nghị tại Điều 21 nên bổ sung cho chỉ định thầu cho tất cả các gói thầu về tư vấn. Ngoài ra, để hạn chế tiêu cực, trong Thông tư 108 đã quy định tỷ lệ chiết giảm các hình thức chỉ định thầu, như là với tư vấn chỉ định thầu là 5%, với gói thầu xây lắp là 2%. Đại biểu đề nghị tỷ lệ chiết giảm gói đầu tư vấn là 8%.
Tổ chức thẩm định phải chịu trách nhiệm chính khi có sai phạm
Bên cạnh đó, Điều 79, về trách nhiệm của tổ chức thẩm định, tại khoản 2 dự thảo luật đã đưa ra 5 điểm quy định về trách nhiệm của tổ chức thẩm định nhưng không có nội dung phải chịu trách nhiệm tính đúng đắn của dự án, như kiến trúc, kết cấu, khối lượng công việc, đơn giá, v.v.. Trong khi đó, khi cơ quan thanh tra, kiểm toán kết luận sai phạm thì không có nội dung nào chịu trách nhiệm trước pháp luật và bồi thường thiệt hại. Thực tế, cơ quan thẩm định là cơ quan cuối cùng trước khi trình thủ trưởng các cấp phê duyệt dự án hoặc phê duyệt thiết kế kỹ thuật, bản vẽ thi công.
Các đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4
Đại biểu đề nghị bổ sung thêm trách nhiệm của tổ chức thẩm định trong dự án luật, nội dung bổ sung cụ thể như sau: "Tổ chức thẩm định phải chịu trách nhiệm chính về tính đúng đắn của dự án, đồ án, kiến trúc, kết cấu, khối lượng, đơn giá và phải chịu trách nhiệm chính trước cơ quan thanh tra, kiểm toán khi có kết luận sai phạm, chịu trách nhiệm trước pháp luật và phải chịu bồi thường thiệt hại”.
Tại Điều 89, các hình thức xử lý vi phạm trong đấu thầu. Đại biểu đề nghị bổ sung thêm khoản 3 quy định về trách nhiệm của cơ quan thẩm định cũng như nội dung ý kiến vừa phát biểu trên. Về trách nhiệm của đơn vị tư vấn giám sát khi thực hiện tư vấn giúp cho chủ đầu tư và cho các dự án, đại biểu đề nghị khi bị thanh tra, kiểm toán phát hiện chất lượng công trình không đảm bảo, sai sót về khối lượng, đơn giá thì đơn vị tư vấn giám sát phải chịu trách nhiệm chính trước pháp luật và đền bù thiệt hại.
Qua nghiên cứu, tham khảo về quy trình thực hiện các dự án của các nước phát triển, đai biểu cho rằng việc sửa đổi Luật lần này nếu làm đúng cách sẽ tránh được các hiện tượng tiêu cực, bảo đảm chất lượng, giảm thời gian thực hiện cũng như quy rõ trách nhiệm đối với các cơ quan, đơn vị thực hiện đối với một dự án.