Đại biểu Trịnh Ngọc Phương cho ý kiến
Theo đại biểu Trịnh Ngọc Phương, trong thời gian qua Luật Xây dựng năm 2014 cùng với Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu v.v... đã góp phần nâng cao vai trò quản lý nhà nước trong hoạt động xây dựng, tuy nhiên vẫn còn những bất cập, vấn đề đội vốn, thiếu vốn, kéo dài thời gian thi công.
Cụ thể ở giai đoạn chuẩn bị dự án việc xác định, thẩm định tổng mức đầu tư dự án thường căn cứ theo quy định suất vốn đầu tư xây dựng công trình được Bộ Xây dựng công bố, do đó sẽ bị khống chế bởi tổng mức đầu tư được phê duyệt. Quy định về điều chỉnh tổng mức đầu tư còn một số nội dung thiếu chặt chẽ, dễ gây thất thoát, lãng phí, thiếu linh hoạt từ đó ảnh hưởng đến công tác hoàn thiện, lựa chọn chất lượng chủng loại vật tư hoàn thiện công trình, thỏa mãn nhu cầu chất lượng cao cần thiết cho nhu cầu thực tế sử dụng. Ở giai đoạn thực hiện dự án tổng mức đầu tư lập thiếu chính xác, chưa tính đúng, tính đủ, tổng dự toán độc lập còn thiếu cơ sở, nếu ngoại trừ nguyên nhân tổng mức đầu tư tỉnh lập chưa đúng. Trong công tác thiết kế việc áp dụng các tiêu chuẩn, quy chuẩn còn mang tính tùy nghi, tính chủ quan của người thiết kế như về độ an toàn, về công năng, về giải pháp, giải pháp mỹ thuật, kỹ thuật. Phương án được chọn chưa xác định được yếu tố về giải pháp kỹ thuật, về giá, về sự tiết kiệm đối với công năng sử dụng so với các phương án bị loại. Bên cạnh đó, định mức chưa theo kịp phát triển khoa học, kỹ thuật, đơn giá không phù hợp với cơ chế thị trường. Quy định về giá vật liệu thị trường khó kiểm soát dẫn tới khả năng loạn giá, công trình trên cùng địa bàn, khu vực có thể có dự toán khác nhau. Chưa có chế tài về trách nhiệm của chủ đầu tư trong việc xác định giá vật liệu sử dụng, năng lực của tổ chức tư vấn khảo sát còn yếu. Việc xác định chi phí vận chuyển tới hiện trường chưa đảm bảo tính cạnh tranh. Gói thầu được xác định căn cứ trên hồ sơ thiết kế kỹ thuật dự toán đã được thẩm tra, thẩm định, phê duyệt, một khi hồ sơ thiết kế kỹ thuật thiếu hay dư thừa thì dự toán được xác định sẽ không chính xác và dẫn tới gói thầu không phù hợp. Thiếu sự đồng nhất về một số cơ sở xác định giá dự thầu của nhà thầu và dự toán dùng để làm giá gói thầu, trong khi dự toán dùng làm giá gói thầu thì chỉ căn cứ vào bản vẽ thiết kế kỹ thuật, hệ thống đơn giá xây dựng tỉnh, thành phố và các quy định về lợi nhuận định mức và chi phí chung cứng nhắc thì nhà thầu lập giá dự thầu ngoài yêu cầu thiết kế còn phải đáp ứng yêu cầu chỉ dẫn trong hồ sơ mời thầu, giá xây dựng phù hợp với thời điểm thị trường và điều kiện cụ thể của công trình.
Từ những phân tích trên, dưới góc độ thiết kế, qua nghiên cứu Điều 78 sửa đổi quy định chung về thiết kế xây dựng, đại biểu đề xuất ở giai đoạn thực hiện dự án việc đấu thầu nên bắt đầu từ thiết kế cơ sở đã được phê duyệt và kiến nghị sửa đổi một số điều như sau:
Một là, bỏ khoản 3, khoản 43 Điều 3, sửa đổi khoản 41 và 42 Điều 3 của luật hiện hành như sau. Khoản 41 về thiết kế cơ sở là "thiết kế kỹ thuật tổng hợp được lập trong báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng trên cơ sở phương án thiết kế được lựa chọn thể hiện được các thông số kỹ thuật phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật được áp dụng là căn cứ để triển khai đấu thầu". Nghĩa là khi đấu thầu các đơn vị tham gia đấu thầu từ khâu thiết kế kỹ thuật cho đến khâu lập dự toán và mọi vấn đề về vốn, thời gian thi công và các vấn đề liên quan tới công trình, đơn vị dự thầu tham gia phải chịu trách nhiệm. Khoản 42 thiết kế bản vẽ kỹ thuật thi công là thiết kế cụ thể hóa thiết kế cơ sở sau khi đấu thầu, thể hiện đầy đủ các giải pháp thông số kỹ thuật, vật liệu xây dựng và chi tiết cấu tạo phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, vật dụng, bảo đảm đủ điều kiện để triển khai thi công xây dựng.
Hai là, sửa đổi bổ sung Điều 52 luật hiện hành về dự án đầu tư xây dựng như sau. Khoản 1 khi đầu tư xây dựng, chủ đầu tư phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng. Nội dung báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng phải phù hợp với yêu cầu từng loại dự án. Việc lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng phải tuân theo quy định của luật này và các luật khác của pháp luật có liên quan. Khoản 2 đối với dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A. Trước khi lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng, chủ đầu tư phải lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đầu tư xây dựng, những dự án khác trong trường hợp cần phải lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đầu tư xây dựng do người quyết định đầu tư xem xét và quyết định.
Ba là, công trình sử dụng cho mục đích tôn giáo riêng lẻ, chủ đầu tư không phải lập dự án đầu tư xây dựng, ở khoản 4 Chính phủ đã quy định chi tiết điều này.
Ngoài ra, để hoàn thiện thêm một số nội dung của dự luật, đại biểu cũng đề nghị Bộ Xây dựng xem xét lại vấn đề lập định mức. Định mức không còn phù hợp với thực tế hiện nay, nhất là những định mức có liên quan tới những vấn đề về áp dụng công nghệ mới, vật liệu mới hoàn toàn không có trong định mức, không xác định được rõ giá và giá hiện nay cũng không sát thị trường./.