Doanh nghiệp phải có vốn chủ sở hữu chiếm 20% tổng vốn đầu tư dự án
Nghị quyết số 52/2017 của Quốc hội đã Quyết định chủ trương đầu tư Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 – 2020. Tổng mức đầu tư của Dự án là 118.716 tỷ đồng, bao gồm: 55.000 tỷ đồng vốn ngân sách nhà nước, còn lại là nguồn vốn huy động ngoài ngân sách. Tổng tuyến đường đầu tư khoảng 654 km, chia thành 11 dự án thành phần, trong đó có 3 dự án đầu tư công và 8 dự án theo hình thức đối tác công tư (PPP).
Có thể khẳng định, việc Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư đường cao tốc Bắc – Nam là cần thiết nhằm hoàn thiện hệ thống hạ tầng giao thông, đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước hiện nay. Tuy nhiên, cử tri và nhân dân lo lắng về việc chọn nhà thầu, nhà đầu tư cao tốc Bắc – Nam như thế nào để không để xảy ra trường hợp đáng tiếc như một số công trình giao thông lớn thời gian vừa qua.
Chia sẻ về nội dung này, cử tri Lưu Hồng Sâm, phường Láng Hạ, quận Đống Đa, Tp.Hà Nội cho rằng, việc lựa chọn nhà thầu là vô cùng quan trọng, mong rằng lần này nhà nước sẽ thận trọng, tổ chức lựa chọn nhà thầu đủ năng lực, đảm bảo chất lượng công trình, tiến độ thi công tránh tình trạng chậm tiến độ, đội vốn như các dự án lớn vừa qua.
Khẳng định, đường cao tốc Bắc – Nam là vấn đề được dư luận đặc biệt quan tâm, cử tri Nguyễn Quang Phúc, phường Láng Hạ, quận Đống Đa, Tp.Hà Nội cũng cho rằng, nguyện vọng của người dân là làm sao chọn được nhà thầu có thực lực, thực chất, đảm bảo được tiến độ công việc và chất lượng công trình.
Cử tri Nguyễn Quang Phúc, phường Láng Hạ, quận Đống Đa, Tp.Hà Nội
Triển khai Nghị quyết của Quốc hội, vừa qua Chính phủ và Bộ Giao thông vận tải đang triển khai các công đoạn như: lập, thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi; Lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế kỹ thuật, dự toán; giải phóng mặt bằng; lựa chọn nhà thầu (đối với dự án đầu tư công), nhà đầu tư (đối với dự án theo hình thức đối tác công tư PPP). Theo Bộ Giao thông Vận tải, yêu cầu và điều kiện để lựa chọn nhà thầu đối với 8 dự án theo hình thức đối tác công tư được thực hiện đúng quy định, với nhiều yêu cầu khắt khe hơn, đó là vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư bằng 20% tổng vốn đầu tư dự án. Quy định này cao hơn quy định tại Nghị định số 63/2018 của Chính phủ về đầu tư theo hình thức đối tác công tư. Đặc biệt, nhà đầu tư muốn tham gia đấu thầu cao tốc Bắc - Nam phải chứng minh đã có toàn bộ số vốn này tại thời điểm chấm thầu mà không được xét đến lộ trình tăng vốn. Hồ sơ mời thầu sơ tuyển các dự án BOT cao tốc Bắc - Nam cũng yêu cầu phải có văn bản cam kết cung cấp tài chính từ ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng. Với những yêu cầu này cũng sẽ là khe cửa hẹp với các nhà đầu tư trong nước có thể tham gia dự thầu.
Là một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, ông Phạm Văn Khôi, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần BOT Pháp Vân – Cầu Giẽ, chia sẻ “ Nếu phải đảm bảo 20% vốn chủ sở hữu và đặc biệt là các ngân hàng siết chặt tín dụng đối với các dự án BOT, nếu bộ GTVT vẫn giữ tiêu chí này thì sẽ rất khó cho chúng tôi tham gia vào 8 dự án PPP của cao tốc Bắc Nam sẽ mời thầu”
Ông Phạm Văn Khôi, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần BOT Pháp Vân – Cầu Giẽ
Nới lỏng “điều kiện”
Với 8 dự án đầu tư theo hình thức PPP, ngày 15/5/2019, Bộ Giao thông vận tải đã phát hành hồ sơ mời sơ tuyển. Sau 2 tháng, 60 nhà đầu tư đã nộp hồ sơ dự sơ tuyển, trong đó có 19 hồ sơ của nhà đầu tư Trung Quốc, 11 hồ sơ của nhà đầu tư Trung Quốc - Việt Nam, 15 hồ sơ của nhà đầu tư Việt Nam, 3 hồ sơ của nhà đầu tư Việt Nam - Pháp và 10 hồ sơ của nhà đầu tư Hàn Quốc... Tuy nhiên, do hệ thống pháp luật về hình thức PPP của Việt Nam chưa hoàn thiện, cộng với điều kiện thực tiễn trong nước và khu vực, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải đã quyết định hủy sơ tuyển theo hình thức đấu thầu quốc tế và chuyển sang đấu thầu rộng rãi trong nước. Quyết định này đã tạo cơ hội nhiều hơn cho các doanh nghiệp trong nước.
Trong hồ sơ mời sơ tuyển trong nước lựa chọn nhà đầu tư thực hiện một số đoạn BOT cao tốc Bắc – Nam phía Đông, giai đoạn 2017 – 2020 đã “nới lỏng” một số tiêu chí, điều kiện cho các nhà đầu tư nội. Cụ thể: về năng lực kinh nghiệm, thay vì mức 30% như hồ sơ mời sơ tuyển quốc tế trước đó, nhà đầu tư sẽ đủ điều kiện khi từng tham gia 1 gói thầu xây lắp có giá trị vốn tối thiểu bằng 20% giá trị xây lắp của dự án tham gia đấu thầu. Về liên danh nhà đầu tư, vẫn giữ quy định nhà đầu tư đứng đầu liên danh phải chiếm ít nhất 30% vốn góp trong liên danh, mỗi liên danh không quá 5 nhà đầu tư. Tuy nhiên, bỏ quy định các nhà đầu tư khác tham gia trong liên danh phải chiếm tối thiểu 15% vốn góp. Như vậy, các nhà đầu tư tham gia liên danh (trừ nhà đầu tư đứng đầu) chỉ cần 5-10%, thậm chí thấp hơn đều được. Nhưng vẫn giữ quy định mỗi liên danh không quá 5 nhà đầu tư để tránh bị chia nhỏ, quá nhiều nhà đầu tư sẽ gây phức tạp cho việc quản lý.
Ngoài ra, nhà đầu tư có phần vốn nước ngoài vẫn được tham gia đầu tư (hoặc tham gia các liên danh nhà đầu tư), với điều kiện phần vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài không vượt quá 51% (tức nhà đầu tư nước ngoài không nắm cổ phần chi phối). Đây được coi là một điểm mới quan trọng trong hồ sơ mời sơ tuyển trong nước lựa chọn nhà đầu tư thực hiện một số đoạn BOT cao tốc Bắc – Nam phía Đông, giai đoạn 2017 – 2020. Bên cạnh đó, Bộ Giao thông vận tải vẫn giữ nguyên những quy định “cứng” trước đó như yêu cầu vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư (liên danh nhà đầu tư) phải bằng ít nhất 20% giá trị dự án tham gia đấu thầu; phải có cam kết tài trợ vốn từ tổ chức tín dụng; nhà nước không bảo lãnh tỷ giá, doanh thu tối thiểu… Trong trường hợp không tìm được nhà đầu tư, Bộ Giao thông vận tải sẽ báo cáo Chính phủ để báo cáo Quốc hội chuyển sang đầu tư công.
Dự án đường cao tốc Bắc – Nam là một trong những công trình giao thông đặc biệt quan trọng. Vì vậy, để tham gia công trình này nói riêng và các công trình, dự án lớn về giao thông nói chung đòi hỏi các doanh nghiệp xây dựng trong nước phải có đủ năng lực, kinh nghiệm, uy tín, nguồn vốn chủ sở hữu. Cơ hội sẽ đến nếu các doanh nghiệp trong nước liên doanh 3-4 doanh nghiệp, chứng minh được năng lực, đáp ứng các tiêu chí gói thầu đưa ra. Để thực hiện được điều này, sự nỗ lực vươn lên của doanh nghiệp nội là nhân tố quyết định.
Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể trả lời chất vấn
Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể
Trả lời câu hỏi chất vấn của đại biểu Nguyễn Ngọc Phương, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể nêu rõ: Đường cao tốc Bắc – Nam phía đông hiện nay là dự án lớn, mỗi dự án có thể tới 20.000 tỷ và chúng ta có 08 dự án PPP. Ngân sách hiện nay đang khó khăn, nguồn lực trong nước cũng khó khăn, nhiều doanh nghiệp đã đầu tư các dự án BOT giai đoạn trước, nguồn lực rất hạn chế, tín dụng ngân hàng đầu tư nhiều cho các dự án BOT nên đối với doanh nghiệp trong nước hiện nay cũng có khó khăn về nguồn vốn, tín dụng. Tuy nhiên, đây là dự án lớn, trọng điểm, cần thực hiện đúng theo quy định của pháp luật và thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, Nghị định của Chính phủ về đấu thầu. Bộ Giao thông vận tải đang đấu thầu quốc tế, thuê 02 tư vấn nước ngoài cùng với chúng ta lập hồ sơ mời thầu. Các bộ có liên quan đã cho ý kiến về hồ sơ mời thầu để chúng ta cố gắng thực hiện công tác đấu thầu, thu hút được nguồn vốn nước ngoài.
Bộ trưởng cũng nhấn mạnh, để tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong nước, Bộ khuyến cáo các doanh nghiệp trong nước có thể liên doanh 3-4 doanh nghiệp thành một đơn vị để đảm bảo tài chính doanh nghiệp 20% theo đúng Nghị quyết của Quốc hội hoặc thu xếp nguồn vốn tín dụng thuận lợi hơn hoặc doanh nghiệp trong nước liên doanh với doanh nghiệp nước ngoài.
Liên kết các doanh nghiệp trong nước
Đối với 8 dự án đầu tư theo hình thức PPP, ngày 14/9/2019 Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải đã quyết định hủy sơ tuyển theo hình thức đấu thầu quốc tế và chuyển sang đấu thầu rộng rãi trong nước để lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án. Quyết định này là tin vui đối với các doanh nghiệp trong nước, tuy nhiên yêu cầu vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư phải bằng ít nhất 20% giá trị dự án tham gia đấu thầu vẫn là điều kiện khó khăn. Phóng viên Cổng thông tin điện tử Quốc hội đã có cuộc trao đổi với đại biểu Nguyễn Ngọc Phương, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình về những giải pháp Bộ Giao thông vận tải nêu lên nhằm tạo cơ hội cho doanh nghiệp trong nước được tham gia vào các dự án lớn.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình
Phóng viên:Thưa đại biểu Nguyễn Ngọc Phương, được biết tại kỳ họp thứ 7, Quốc hội khoá XIV, đại biểu đã có chất vấn đối với Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải. Vậy cụ thể nội dung đại biểu đã chất vấn là gì?
Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình: Chất vấn lần này là từ nguyện vọng của người dân, tôi đưa ra ý kiến đề nghị Bộ Giao thông vận tải trong thực hiện BOT cao tốc Bắc – Nam thì có giải pháp gì để tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội tham gia. Một mặt vừa là để phát huy được vai trò của doanh nghiệp trong nước, phát huy nội lực. Mặt khác, những doanh nghiệp trong nước là những doanh nghiệp chúng ta chủ động trong việc kiểm soát, quản lý; xác định được doanh nghiệp nào làm tốt doanh nghiệp nào làm chưa tốt để sớm có định hướng nhằm đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình.
Phóng viên: Xuất phát từ thực trạng nào đại biểu lại chất vấn Bộ trưởng về vấn đề nêu trên?
Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình: Phải nói rằng, thời gian qua doanh nghiệp trong nước cũng có hạn chế về khả năng ngân sách, trình độ kỹ thuật chính vì thế Chính phủ mới có chủ trương là thu hút các doanh nghiệp nước ngoài vào để tăng cường tính cạnh tranh. Đây là chủ trương rất là đúng đắn, kịp thời. Tuy nhiên, khi thu hút nhà đầu tư nước ngoài thì cũng có một số bất cập: cũng có những nhà đầu tư nước ngoài khi vào Việt Nam thực hiện yếu kém, nhiều sai sót về mặt kỹ thuật; không thực hiện đúng tiến độ công trình như cam kết ban đầu, gây mất niềm tin đối với người dân; ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội chung của nước ta. Vì vậy, làm sao để nâng cao năng lực cho doanh nghiệp trong nước, tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong nước có nhiều cơ hội hơn trong việc tham gia xây dựng các dự án giao thông lớn của đất nước cũng là điều cần thiết.
Phóng viên: Sau khi đại biểu chất vấn, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải đã có phần trả lời trước nghị trường Quốc hội, vậy đại biểu có đồng tình với nội dung trả lời của Bộ trưởng?
Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình: Với nội dung trả lời của Bộ trưởng, tôi cơ bản đồng tình. Bộ trưởng đã đưa ra giải pháp liên kết các doanh nghiệp để tạo cho doanh nghiệp đủ năng lực; đủ trình độ đáp ứng các tiêu chí gói thầu. Tuy nhiên, một điều khiến bản thân tôi còn băn khoăn là Bộ trưởng có thực hiện được yêu cầu: lựa chọn được doanh nghiệp có đủ năng lực, có uy tín hay không?
Phóng viên: Đại biểu có đánh giá như thế nào về giải pháp do Bộ trưởng đưa ra?
Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình: Sau khi tôi chất vấn thì Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cũng đưa ra lời hứa là có giải pháp: nếu 1 doanh nghiệp khó thì sẽ liên kết 3 – 4 doanh nghiệp để tạo cơ hội cho doanh nghiệp có cơ hội, có đủ sức mạnh để tham gia đấu thầu lần này. Thực tế, sau khi tổ chức thực hiện Bộ trưởng cũng đã trình Chính phủ có giải pháp ưu tiên doanh nghiệp trong nước thực hiện. Cũng phải nhấn mạnh thêm, thực tế doanh nghiệp trong nước thì cũng không phải doanh nghiệp nào cũng đủ năng lực nhưng cũng có doanh nghiệp có năng lực. Vì vậy, hướng sắp tới phải làm sao vừa huy động được sức mạnh của doanh nghiệp nội, hạn chế các doanh nghiệp nước ngoài không đủ năng lực. Bộ cần lựa chọn được các doanh nghiệp có uy tín, đủ năng lực; đảm bảo niềm tin của người dân.
Phóng viên: Bên cạnh những cơ chế, chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp trong nước thì bản thân các doanh nghiệp cần đổi mới, nỗ lực như thế nào để có thể tham gia và trúng thầu các dự án giao thông lớn?
Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình: Bên cạnh những cơ chế, chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp trong nước có cơ hội tham gia thực hiện các dự án lớn thì các doanh nghiệp cũng cần phải nỗ lực, đổi mới để vươn lên. Thứ nhất, để tạo được niềm tin, uy tín đối với người dân, với Chính phủ và các Bộ, ngành bằng năng lực thực sự của doanh nghiệp. Trước mắt, thì doanh nghiệp phải liên kết vói nhau để có đủ sức mạnh về tài chính; kỹ thuật đáp ứng các tiêu chí tham gia dự thầu. Thứ hai, trong quá trình lập hồ sơ, dự toán, thiết kế thi công phải sát đúng, để khi thi công đảm bảo được chất lượng, tiến độ, không phát sinh dự toán.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Đại biểu!
Cơ bản đồng tình với nội dung trả lời chất vấn của Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, đại biểu Nguyễn Ngọc Phương ghi nhận và đánh giá cao giải pháp do Bộ đưa ra nhằm tạo cơ hội cho các doanh nghiệp trong nước được tham gia vào các dự án, công trình giao thông lớn. Đại biểu kỳ vọng trong thời gian tới, các doanh nghiệp trong nước sẽ nỗ lực vươn lên, khẳng định vị trí, vai trò và chứng minh được năng lực để xứng đáng và đủ điều kiện tham gia cũng như có khả năng trúng thầu các dự án giao thông lớn của quốc gia./.