Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai phát biểu
Theo đại biểu phân tích, việc quyết định danh mục thể hiện quyền của đại biểu Quốc hội, đó cũng là trách nhiệm của đại biểu Quốc hội trước nhân dân. Trách nhiệm hiến định được quy định tại Điều 69, Điều 70 của Hiến pháp.
Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai cho rằng, quyết định danh mục là vấn đề rất lớn, được minh họa như sau: trong giai đoạn 2016 - 2020 tổng chi ngân sách nhà nước là 8.025.000 tỷ. Riêng đầu tư phát triển chiếm 2.000.000 tỷ chiếm 25%. Việc quyết định danh mục cũng đồng nghĩa với việc quyết định phân bổ 2.000.000 tỷ. Trong tương lai, con số này có thể lớn hơn. Đây là tiền thuế của nhân dân là một khoản vốn rất lớn.
Bên cạnh đó, việc Quốc hội quyết định danh mục thể hiện tính thống nhất, tính hợp hiến hợp pháp. Tại Điều 70 Hiến pháp đã quy định rất rõ quyết định dự toán ngân sách và Điều 19 của Luật Ngân sách cũng quy định tương tự. Xét về bản chất, kế hoạch đầu tư công trung hạn và danh mục kèm theo chính là dự toán cho cả giai đoạn trung hạn, dự toán chi đầu tư phát triển. Nếu giao Chính phủ quyết định danh mục đầu tư công trung hạn đồng nghĩa với việc giao Chính phủ quyết định dự toán trung hạn. Điều này không phù hợp với Hiến pháp, ngược về quy trình, ngược về thẩm quyền, dẫn đến một nghịch lý đó là Quốc hội sẽ phải căn cứ vào danh mục mà Chính phủ đã quyết để ban hành dự toán hàng năm.
Xét về tính công khai, minh bạch thì công khai, minh bạch là yêu cầu căn bản, cũng là nguyên tắc đầu tiên trong phân bổ ngân sách. Chỉ có công khai, minh bạch mới khắc phục được cơ chế xin - cho; giảm được gánh nặng cho các địa phương trong đề xuất dự án. Việc trình Quốc hội chính là bảo đảm tính công khai, dân chủ, công bằng cho 63 tỉnh, thành phố; và các đại biểu Quốc hội ngồi đây có thể trực tiếp tham gia ý kiến và phương án phân bổ cho chính địa phương mình. Đó là quyền của đại biểu Quốc hội và cần trân trọng điều này.
Đại biểu chỉ rõ, nếu Quốc hội không quyết định danh mục thì đó sẽ là một bước lùi trong phân bổ ngân sách. Trong lịch sử Quốc hội những năm gần đây, việc phân bổ kế hoạch đầu tư công, giao vốn cho các dự án, về cơ bản được thực hiện bởi Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Điều này thể hiện bằng các Nghị quyết 881, 726, 736, 26, 71 và bây giờ chúng ta cũng không nên tạo ra một tiền lệ khác. Quốc hội sẽ không thể thông qua tổng mức đầu tư nếu như không biết rằng nguồn tiền rất lớn đó được phân bổ cho mục tiêu nào, cho dự án cụ thể nào. Chính vì vậy, việc trình danh mục là căn cứ để Quốc hội xem xét quyết định tổng mức đầu tư.
Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai chỉ rõ, để trả lời cho câu hỏi Quốc hội quyết định danh mục có làm giảm đi tính linh hoạt trong điều hành hay không? Cần hiểu rằng, danh mục kế hoạch đầu tư công trung hạn không phải danh mục cứng mà hoàn toàn có thể điều chỉnh trong trường hợp cần thiết. Điều 75 Luật Đầu tư công hiện hành có quy định rất rõ các trường hợp được điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn và đã phân cấp cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ trong những trường hợp cần thiết. Trên thực tế, 4 năm qua Chính phủ nhiều lần trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn. Như vậy, không có việc chúng ta không có căn cứ để điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn. 4 năm qua kể từ khi thực hiện Luật Đầu tư công, các cơ quan của Quốc hội đã nhiều lần phải gửi văn bản đôn đốc các cơ quan của Chính phủ để đẩy nhanh tiến độ. Riêng Ủy ban Tài chính - Ngân sách đã không dưới 7 lần gửi văn bản tới các cơ quan của Chính phủ để đẩy nhanh tiến độ.
Đại biểu nêu rõ, qua nghiên cứu rất kỹ kinh nghiệm quốc tế và đối với những quốc gia có kế hoạch trung hạn, về căn bản là Quốc hội xem xét quyết định danh mục. Xem xét quyết định kế hoạch đầu tư công trung hạn là vấn đề quan trọng, thể hiện quyền và trách nhiệm của Quốc hội, của đại biểu Quốc hội. Một Quốc hội hoạt động thực chất phải quyết định những vấn đề thiết thực, gắn liền với ngân sách nhà nước./.