Tham dự tọa đàm có Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định; Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng; nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý; nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tại Liên bang Nga Ngô Đức Mạnh, các chuyên gia, nhà khoa học, giảng viên các viện trường, đại diện các bộ, ngành, cùng các thành viên Ban Chỉ đạo, Tiểu ban, Tổ biên tập xây dựng chuyên đề.
Tọa đàm chuyên gia một số nội dung phục vụ việc xây dựng chuyên đề hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật đến năm 2030, định hướng đến năm 2045
Phát biểu tại tọa đàm, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, Ban Chỉ đạo Trung ương về triển khai xây dựng Đề án “Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045” đã giao Đảng đoàn Quốc hội chủ trì, phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan nghiên cứu xây dựng 4 chuyên đề.
Đó là các chuyên đề về: Chiến lược lược xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật đến năm 2030, định hướng đến năm 2045, đáp ứng yêu cầu hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam; Hoàn thiện cơ chế phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quyền tư pháp và giữa các cơ quan, tổ chức trong hoạt động tư pháp, đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN; Đổi mới tổ chức, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội, đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN; Hoàn thiện cơ chế bảo vệ Hiến pháp, đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.
Đến nay, tiến độ thực hiện các chuyên đề của Đảng đoàn Quốc hội rất tích cực. Đảng đoàn Quốc hội đã hoàn thiện và gửi tới Ban chỉ đạo Trung ương chuyên đề “Hoàn thiện cơ chế phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quyền tư pháp và giữa các cơ quan, tổ chức trong hoạt động tư pháp, đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN”. Chuyên đề “Hoàn thiện cơ chế bảo vệ Hiến pháp, đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam” đã được hoàn thiện, sẽ được Đảng đoàn Quốc hội nghiệm thu vào ngày 3/11.
Hai chuyên đề còn lại, trong đó có chuyên đề “Chiến lược xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật đến năm 2030, định hướng đến năm 2045 đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam” đang được tích cực triển khai để nghiệm thu trong thời gian tới.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại tọa đàm
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, đây là lĩnh vực khó, rất phức tạp. Đảng đoàn Quốc hội đã ban hành Chiến lược định hướng xây dựng pháp luật trong 5 năm và trình Bộ Chính trị ban hành Kết luận về Chiến lược định hướng xây dựng pháp luật trong 5 năm. Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật hiện chỉ quy định về chương trình xây dựng pháp luật hằng năm. Chiến lược đã xác định 137 nhiệm vụ xây dựng pháp luật trong giai đoạn 5 năm tới. Nêu rõ, đây là định hướng lớn, làm căn cứ triển khai chương trình xây dựng pháp luật hằng năm mang tính chủ động, bao quát hơn, khắc phục tình trạng “đun nước sôi chờ gạo”, cái cần thì chưa có, cái có lại chưa cần thiết, Chủ tịch Quốc hội cho biết vào sáng ngày 3/11 tới, Đảng đoàn Quốc hội sẽ tổ chức hội nghị trực tuyến toàn quốc để triển khai nội dung này.
Chủ tịch Quốc hội cho biết, “Chiến lược xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật đến năm 2030, định hướng đến năm 2045 đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam” mang tính dài hơi hơn Chiến lược mà Đảng đoàn Quốc hội đã ban hành. Chủ tịch Quốc hội đề nghị các chuyên gia cho ý kiến vào 3 vấn đề: Về định hướng thống nhất nội hàm một số khái niệm; nguyên tắc yêu cầu với việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thực thi pháp luật; mục tiêu, phương hướng, giải pháp xây dựng hệ thống pháp luật và tổ chức thực thi pháp luật đến năm 2030, định hướng đến năm 2045 đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.
Tại Tọa đàm, các đại biểu các đại biểu đã đóng góp ý kiến về nội hàm một số khái niệm, nguyên tắc trong xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thực thi pháp luật. Mục tiêu, giải pháp xây dựng và tổ chức thực thi pháp luật đến năm 2030, định hướng đến năm 2045, đáp ứng yêu cầu xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Các đại biểu cho rằng việc xây dựng chuyên đề lần này cần có tính kế thừa và phát triển chủ trương định hướng, văn bản trước đây nhất là Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 25/5/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020. Các đại biểu cho rằng việc đánh giá Nghị quyết số 48 mới chỉ vấn đề mà chưa chỉ ra được thành công những điểm còn hạn chế. Do đó cần phải chỉ được những điểm chưa đạt được từ đó mới có thể có giải pháp hiệu quả.
Các đại biểu nhấn mạnh mối quan hệ giữa xây dựng pháp luật và thi hành pháp luật. Do đó, đề nghị trọng Chuyên đề này bên cạnh việc phân tích cần đưa ra được định hướng, giải pháp nhằm khắc phục tình trạng cắt khúc giữa xây dựng và thi hành pháp luật như thiếu sự kiểm soát khi ủy quyền lập pháp dẫn đến tình trạng văn bản hướng dẫn chi tiết thi hành luật lại có những nội dung khác luật, vượt quá phạm vi luật cho phép hướng dẫn chi tiết, quy định cụ thể, thậm chí trái luật, cùng với đó là việc chậm trễ về tiến độ ban hành dẫn đến luật chậm đi vào cuộc sống; nhiều văn bản thiếu sự thống nhất. Hay như việc xây dựng luật không dự tính được đầy đủ điều kiện bảo đảm thực thi luật, báo cáo đánh giá tác động còn hình thức, chưa trở thành căn cứ khoa học thực tiễn cho ban hành luật. Các đại biểu cũng nhấn mạnh, trong xây dựng và thi hành luật thì nhận thức của các chủ thể là điều quan trọng, nhận thức trong quá trình xây dựng luật, trong thực thi và tuân thủ, do đó vai trò của thông tin và truyền thông là vô cùng quan trọng.
Cùng với đó, cần có sự thống nhất trong các quá trình thực hiện cải cách lập pháp, cải cách thủ tục hành chính và cải cách tư pháp bởi trong các quá trình này đều có điểm chung cùng hoàn thiện thể chế xây pháp luật; cải cách các thủ tục; cải cách tổ chức bộ máy; nâng cao chất lượng nhân lực; các điều kiện đảm bảo.
Đại sứ Ngô Đức Mạnh cho rằng, định hướng hoàn thiện hệ thống pháp luật trong giai đoạn tới cần phải coi Hiến pháp là luật gốc, là nguồn của pháp luật không chỉ ở trong văn bản mà phải cả ở thực tiễn áp dụng.
Đại sứ Ngô Đức Mạnh bày tỏ nhất trí khi Tiểu ban và Tổ biên tập xây dựng chuyên đề xác định nội dung của chuyên đề đúng hướng, trong đó xác định hệ thống pháp luật gồm cả văn bản ở trung ương và địa phương và giải quyết mối quan hệ khăng khít giữa xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành. Song, Đại sứ Ngô Đức Mạnh cũng đề nghị quan tâm hơn đến vai trò chủ động của Quốc hội trong xây dựng pháp luật, khắc phục tình trạng phụ thuộc năng lực ban soạn thảo như hiện nay. Bên cạnh đó, Đại sứ cũng đề nghị bổ sung, làm rõ hơn nội dung liên quan đến pháp luật quốc tế, việc nội luật hóa các cam kết quốc tế cũng như việc công nhận hiệu lực, học tập kinh nghiệp pháp luật quốc tế…trong bối cảnh hội nhập sâu rộng như hiện nay, cách mạng công nghiệp, công nghệ thông tin chuyển đổi số, những thách thức toàn cầu về môi trường, biến đổi khí hậu, dịch bệnh thì việc học tập kinh nghiệm quốc tế là điều cần thiết.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ ghi nhận các ý kiến đóng góp sâu sắc tại Tọa đàm
Phát biểu kết thúc tọa đàm, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ ghi nhận và đánh giá cao các ý kiến phát biểu thẳng thắn, sâu sắc của các chuyên gia. Cho biết chuyên đề có nội dung khó, vì vậy, trong quá trình xây dựng, hoàn thiện chuyên đề sẽ tiếp tục tổ chức các hoạt động tọa đàm, hội nghị, hội thảo, xin ý kiến sâu rộng các vấn đề, nội dung cụ thể của chuyên đề, Chủ tịch Quốc hội bày tỏ mong muốn các chuyên gia tiếp tục đồng hành, đóng góp, phát huy kinh nghiệm trí tuệ để góp phần xây dựng thành công chuyên đề này, cũng như trong các hoạt động của Quốc hội nói chung./.