Trước một số ý kiến băn khoăn đề nghị làm rõ lý do về việc ban hành cơ chế, chính sách đặc thù cho một số địa phương, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, thể chế nước ta là khuôn khổ thống nhất trong toàn quốc nhưng có thí điểm một số cơ chế, chính sách mới. Trên cơ sở kết quả thí điểm, qua tổng kết, đánh giá có thể nhân rộng trong toàn quốc. Thí điểm là cơ sở để xem xét nâng chuẩn quy định của pháp luật lên mức cao hơn và sau đó lại tiếp tục thí điểm để lên chuẩn mới cao hơn nữa.
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, đây là quá trình liên tục để đáp ứng yêu cầu phát triển. Thí điểm ở một số địa phương cũng vì mục tiêu chung cho quản trị của quốc gia. Quá trình thí điểm tốt, hiệu quả sẽ tổng kết, đánh giá và trở thành quy định có tính phổ quát chung và trên cơ sở nền tảng chung đó, ở giai đoạn phát triển cao hơn tiếp tục sẽ có những thể chế, chính sách khác.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu tại phiên họp Tổ
Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, chủ trương chung, nhất quán của Đảng và Nhà nước ta là “nâng trên và đỡ dưới”, tức là với những địa phương có điều kiện, tiềm năng, phát triển trở thành đầu tàu, động lực thì có cơ chế, chính sách đột phá, mạnh mẽ hơn để tạo điều kiện cho địa phương phát triển, tạo tác động lan tỏa cho các địa phương khác, cho vùng, cho cả nước. Đối với những địa phương còn khó khăn hơn thì sẽ có cơ chế chính sách đặc thù để hỗ trợ các địa phương vươn lên, rút ngắn khoảng cách phát triển với các địa phương khác.
Đi theo chủ trương chung này, 4 địa phương gồm Tp.Hải Phòng, tỉnh Nghệ An, tỉnh Thanh Hóa và tỉnh Thừa Thiên – Huế được Quốc hội xem xét, quyết định thí điểm cơ chế chính sách đặc thù tại kỳ họp lần này đều là những địa phương đã có ý kiến của Bộ Chính trị, và quyết sách lần này của Quốc hội nhằm thể chế hóa chủ trương lớn trong các Nghị quyết của Trung ương và Văn kiện Đại hội các khóa trên cơ sở cân nhắc rất kỹ lưỡng các điều kiện, tiềm năng, thế mạnh, đặc thù, yêu cầu phát triển.
Lý giải rõ thêm về việc tại sao trong thời điểm hiện nay lại đưa qua quyết sách đối với gồm Tp.Hải Phòng, tỉnh Nghệ An, tỉnh Thanh Hóa và tỉnh Thừa Thiên – Huế, Chủ tịch Quốc hội cho biết, Hải Phòng là địa phương nằm trong tam giác phát triển của phía Bắc, một trong những cực tăng trưởng của phía Bắc. Thời gian qua, Hải Phòng đã có những bứt phá mạnh mẽ về tăng trưởng kinh tế, thu ngân sách, kết cấu hạ tầng, xây dựng nông thôn mới…Trong 9 tháng đầu năm, trong điều kiện khó khăn của dịch bệnh, trung bình cả nước đạt mức thấp nhưng Hải Phòng vẫn tăng trưởng 12,28%. Cả nước đang phấn đấu đến năm 2030 đạt mức thu nhập bình quân đầu người từ 5.000 - 7.000 USD/người/năm thì Hải Phòng đặt ra mục tiêu vượt 16.000 USD/người/năm. Tầm nhìn của Hải Phòng đến năm 2045 không chỉ là cực tăng trưởng mà trở thành động lực tăng trưởng của khu vực và cả nước; phấn đấu là một trong những địa phương hoàn thành sớm nhất mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và trở thành thành phố có vị trí tầm cỡ trong khu vực.
Nhấn mạnh nhu cầu phát triển của Hải Phòng là rất lớn, Chủ tịch Quốc hội cho biết, từ năm 2019, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết riêng về phát triển Tp.Hải Phòng với sự chuẩn bị hết sức công phu.
Đối với Thừa Thiên - Huế, Chủ tịch Quốc hội cho biết trước đây đã có Nghị quyết đặt mục tiêu đưa Thừa Thiên - Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương. Cả Trung ương và địa phương chung tay vì sự phát triển của Thừa Thiên – Huế, đến nay tỉnh đã có tốc độ phát triển tương đối tốt. Tuy nhiên với đặc thù của tỉnh nhất là khu vực nông thôn có hạ tầng, xuất phát điểm còn nhiều khó khăn như huyện A Lưới vẫn còn là huyện đặc biệt khó khăn. Do đó khó có thể đạt mục tiêu là thành phố trực thuộc Trung ương. Trên cơ sở tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị, đã có đề xuất và Bộ Chính trị đã có quyết sách mới về xây dựng Thừa Thiên – Huế trở thành Thành phố Di sản trực thuộc Trung ương với cốt lõi là Cố đô Huế. Khi đó các tiêu chí của Thành phố Di sản như về diện tích, dân số, thu nhập bình quân… không nhất thiết phải giống tiêu chí của Thành phố trực thuộc Trung ương và cần có cơ chế chính sách đặc thù để hỗ trợ Thừa Thiên Huế đạt được mục tiêu này. Đây cũng là lý do vì sao dự thảo Nghị quyết lần này, Chính phủ đề xuất có Quỹ phát triển di sản cho Thừa Thiên - Huế.
Đối với Thanh Hóa, dẫn lời của Bác Hồ nhiều lần vào thăm Thanh Hóa từng nói “Thanh Hóa đất rộng, người đông, của cải nhiều chỉ thiếu sự sắp đặt và thu xếp”, Chủ tịch Quốc hội cho biết, Bộ Chính trị đã có Nghị quyết đối với Thanh Hóa trong đó phấn đấu trở thành một cực trong tứ giác phát triển ở khu vực phía Bắc bao gồm Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh - Thanh Hóa. Bên cạnh đó, khu vực miền Tây Thanh Hóa còn rất khó khăn như huyện Mường Lát.
Nghệ An cũng tương tự như vậy. Diện tích lớn nhất, dân số đứng thứ tư cả nước, có nhiều tiềm năng phát triển nhưng cũng còn nhiều khó khăn, nhất là các huyện miền tây Nghệ An. Vì vậy trong Dự thảo Nghị quyết có quy định về việc phân bổ định mức chi thường xuyên cho các địa phương này lớn hơn so với quy định hiện hành.
Thanh Hóa và Nghệ An cũng là hai địa phương có tiêu chí xây dựng nông thôn mới cấp thôn bản xuất phát từ đặc thù ở 2 tỉnh này do còn những khu vực đặc biệt khó khăn cần được ưu tiên tập trung đầu tư. Từ kinh nghiệm của 2 địa phương này mà hiện nay đã có quy định về tiêu chí, tiêu chuẩn, công nhận nông thôn mới cấp thôn, bản để triển khai trong cả nước.
Do đó, để tạo điều kiện cho địa phương có nguồn lực để phát triển cần thiết có cơ chế, chính sách đặc thù và tùy đặc trưng địa phương để có chính sách phù hợp. Chủ tịch Quốc hội cũng tán thành với ý kiến đề xuất nên có những chính sách đặc thù về đầu tư, tổ chức bộ máy và biên chế và cho biết, khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận cũng đã có gợi ý về vấn đề này. Qua rà soát cho thấy trong luật đã có quy định về những đặc thù nhất định. Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã có quy định để tính đến đăc thù các địa phương như Hà Nội, Hồ Chí Minh, Thanh Hóa, Nghệ An…
.jpg)
Thảo luận tại Tổ 03 gồm các đại biểu Quốc hội chuyên trách, đại biểu Quốc hội ở trung ương thuộc Đoàn đại biểu Quốc hội Tp.Hải Phòng và các tỉnh Sơn La, Bắc Kạn, Thanh Hóa, Đắk Nông, Sóc Trăng, Kiên Giang
Liên quan đến nội dung phân cấp trong các dự thảo Nghị quyết, Chủ tịch Quốc hội cho biết, quan điểm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội là tăng cường phân cấp nhưng chỉ phân phân cấp xuống một cấp và có điều kiện với trình tự, thủ tục rất chặt chẽ. Theo đó, một số nội dung thuộc thẩm quyền quyết định của Thủ tướng Chính phủ có thể phân cấp giao cho tỉnh quyết định; thẩm quyền của Chính phủ có thể phân cấp cho Thủ tướng; thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội có thể phân cấp cho Chính phủ và thẩm quyền của Quốc hội có thể phân cấp cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Cùng với đó, trình tự, thủ tục phân cấp, ủy quyền, điều kiện phải rất chặt chẽ, bảo đảm công khai, minh bạch để quản lý.
Chủ tịch Quốc hội cũng ghi nhận các dự thảo Nghị quyết này đã được chuẩn bị công phu, các địa phương, các cơ quan của Chính phủ chuẩn bị kỹ lưỡng, các cơ quan của Quốc hội đã thẩm tra, rà soát, cơ bản đạt được sự đồng thuận khá cao. Nếu được Quốc hội đồng ý thông qua theo thể thức rút gọn tại Kỳ họp này, sẽ là một trong những động lực cho sự phát triển của các địa phương, góp phần hỗ trợ công tác phòng, chống dịch và phục hồi phát triển kinh tế trong thời gian tới./.