Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển điều khiển phiên họp Ảnh: Đình Nam
Chưa thực hiện nghiêm trong phân bổ, sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ
Theo Báo cáo của Chính phủ, Dự án Hồ Tả Trạch, tỉnh Thừa Thiên Huế được phê duyệt gồm Hợp phần công trình (Dự án Hồ Tả Trạch) và Hợp phần đền bù, giải phóng mặt bằng, di dân tái định cư (Hợp phần đền bù). Hợp phần đền bù được Thủ tướng Chính phủ cho phép UBND tỉnh Thừa Thiên Huế chủ trì phê duyệt và tổ chức thực hiện.
Theo phương án đền bù của UBND tỉnh Thừa Thiên Huế, tổng số vốn của dự án sử dụng để đền bù đất ở, đất nông nghiệp và tài sản trên đất, đối với đất lâm nghiệp, Tỉnh có chủ trương “đất đổi đất”. Tuy nhiên, đến nay Tỉnh mới cấp được 324,4ha/1342,8ha, chủ trương không thực hiện được là do Quỹ đất lâm nghiệp ở các Lâm trường, tổ chức có hạn. Vì vậy, nhân dân trong vùng tái định cư đời sống gặp nhiều khó khăn, nhiều bức xúc, khiếu kiện đông người kéo dài.
Tại Nghị quyết số 916/NQ-UBTVQH13 ngày 05/5/2015 về phân bổ vốn trái phiếu Chính phủ dự phòng giai đoạn 2012- 2015, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bổ sung 150 tỷ đồng cho dự án Hồ Tả Trạch. Theo đó, Chính phủ trình Ủy ban thường vụ Quốc hội cho phép bổ sung hạng mục đền bù, giải phóng mặt bằng, tái định cư (phần đền bù đất lâm nghiệp do địa phương quản lý) vào dự án Hồ Tả Trạch do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý; sử dụng 77 tỷ đồng trong 150 tỷ đồng dự phòng trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012- 2015 được Ủy ban thường vụ Quốc hội cho bổ sung để đầu tư cho Hợp phần đền bù đất lâm nghiệp.
Thay mặt Ủy ban Tài chính- Ngân sách trình bày Báo cáo thẩm tra Tờ trình của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Đức Hải nêu rõ, về nguyên tắc, việc Chính phủ đề xuất sử dụng một phần nguồn vốn trái phiếu Chính phủ dự phòng giai đoạn 2012- 2015 cho Dự án Hồ Tả Trạch để thực hiện Hợp phần đền bù là chưa thực sự phù hợp vì: Thứ nhất, Hợp phần đền bù của Dự án đã được bố trí đủ từ nguồn vồn Ngân sách Trung ương hỗ trợ có mục tiêu cho địa phương theo tổng mức đầu tư được phê duyệt. Thứ hai, Hạng mục đền bù của Dự án không phải là nhiệm vụ của Hợp phần công trình nên không nằm trong danh mục sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012- 2015 đã được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê duyệt.
Việc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành Quyết định số 1818/QĐ-BNN-XD ngày 18/5/2016 cho phép bổ sung hạng mục đền bù là 77,575 tỷ đồng vào Dự án Hồ Tả Trạch khi chưa có ý kiến chấp thuận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc cho phép bổ sung hạng mục này vào Hợp phần công trình sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ là chưa thực hiện nghiêm các nguyên tắc, tiêu chí trong phân bổ, sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ.
Phó Chủ tịch Quôc hội Uông Chu Lưu phát biểu tại phiên họp
Thu hồi 77 tỷ đồng ở Hợp phần công trình để bổ sung cho Hợp phần đền bù
Tuy nhiên, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính- Ngân sách cũng cho rằng, xuất phát từ thực tế, do công trình Hồ Tả Trạch đã được đưa vào sử dụng, bước đầu đã phát huy được hiệu quả, việc không triển khai thực hiện được chủ trương “đất đổi đất”, kéo dài thời gian thực hiện Hợp phần đền bù trong khi việc huy động các nguồn vốn khác để xử lý dứt điểm tồn tại này đã được địa phương tính đến song tỉnh Thừa Thiên Huế là địa phương chưa cân đối được ngân sách và các nguồn vốn hợp pháp khác của Ngân sách Trung ương chưa thể bố trí ngay được, khiến cho đời sống người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số bị thu hồi đất nông nghiệp 10 năm nay gặp nhiều khó khăn, gây khiếu kiện kéo dài, bức xúc trong nhân dân.
Trên cơ sở xem xét tình hình thực tế, Ủy ban Tài chính- Ngân sách cho rằng, để nhanh chóng hoàn thành Hợp phần đền bù, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai, hoàn thành toàn bộ Dự án, đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, chấp thuận với đề xuất của Chính phủ cho phép bổ sung hạng mục đền bù, giải phóng mặt bằng, tái định cư vào Dự án Hồ Tả Trạch do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý và được sử dụng 77 tỷ đồng trong số 150 tỷ đồng vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012- 2015 được Ủy ban Thường vụ Quốc hội bổ sung cho Dự án để sớm hoàn thành việc đền bù đất lâm nghiệp nhằm xử lý dứt điểm việc khiếu kiện kéo dài của người dân.
Cũng có ý kiến của Ủy ban Tài chính- Ngân sách đề nghị thu hồi phần vốn trái phiếu chính phủ đã bố trí cho Hợp phần công trình do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm chủ đầu tư nhưng chưa sử dụng đến vì theo quy định vốn trái phiếu chính phủ không sử dụng cho việc giải phóng mặt bằng của Dự án Hồ Tả Trạch; đề nghị chính phủ cân đối, bổ sung vốn cho hạng mục đền bù do UBND tỉnh Thừa Thiên Huế làm chủ đầu tư nhằm đảm bảo tính thống nhất về nội dung công việc trong các quyết định đầu tư ban đầu của Dự án, đồng thời xử lý dứt điểm các tồn tại, vướng mắc trong công tác đền bù, giải phóng mặt bằng.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính- Ngân sách Nguyễn Đức Hải phát biểu tại phiên họp
Cần tăng cường kỷ cương, kỷ luật tài chính
Sau khi xem xét Tờ trình của Chính phủ về đề xuất sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ dự phòng giai đoạn 2012- 2015 của dự án Hồ Tả Trạch cho Hợp phần bồi thường, di dân tái định cư và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính- Ngân sách, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí đồng tình phương án sử dụng hơn 77 tỷ đồng để nhanh chóng đền bù, trả nợ cho dân, nhất là đối với đồng bào dân tộc thiểu số bị thu hồi đất nông nghiệp 10 năm nay.
Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, Đỗ Bá Tỵ, Trưởng Ban Công tác đại biểu Trần Văn Túy, Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải cũng bày tỏ lưu ý rằng, cần có phương án sinh kế lâu dài, đảm bảo cuộc sống ổn định cho người dân, tránh tình trạng trả tiền cho dân, dân tiêu hết xong không biết “ở đâu, đi đâu, về đâu?”.
Bên cạnh đó, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng cho rằng, Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương liên quan nghiêm túc rút kinh nghiệm trong chuẩn bị đầu tư, xác định nội dung công việc của dự án, phương án đền bù, tái định cư, quá trình thực hiện các hợp phần dự án, việc rà soát, ban hành các quyết định điều chỉnh tổng mức đầu tư, bổ sung hạng mục của dự án. Đồng thời, phải có cam kết bằng văn bản với số vốn đã được bố trí phải hoàn thành dứt điểm hạng mục đền bù giải phóng mặt bằng, tái định cư và các hợp phần khác, sớm đưa Dự án vào hoạt động có hiệu quả, không để tình trạng khiếu kiện xảy ra. Đặc biệt là cần minh bạch, tăng cường kỷ cương, kỷ luật tài chính trong thời gian tới.
Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nêu rõ, sau khi được các thành viên biểu quyết thống nhất, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ ban hành Nghị quyết với hai nội dung: Thứ nhất là thu hồi 77,415 tỷ đồng từ 150 tỷ đồng vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012- 2015 được Ủy ban Thường vụ Quốc hội bổ sung cho Dự án Hồ Tả Trạch. Thứ hai là bổ sung 77,415 tỷ đồng cho hợp phần đền bù, giải phóng mặt bằng, di dân tái định cư nhằm góp phần ổn định đời sống nhân dân.
+ Tại nội dung thứ hai của phiên họp sáng nay, sau khi xem xét, cho ý kiến vào Tờ trình của Chính phủ về việc điều chỉnh kế hoạch vốn nước ngoài năm 2016, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy Tờ trình của Chính phủ chưa đủ căn cứ, điều kiện theo quy định của pháp luật. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ bổ sung, điều chỉnh, hoàn thiện lại để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại phiên họp sau.