Dự hội nghị có Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc – Trưởng ban Soạn thảo dự án Luật; Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng; nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Cựu Đại biểu Quốc hội Vũ Mão; cùng các đồng chí trong Câu lạc bộ Cựu Đại biểu Quốc hội, đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội…
Hội nghị lấy ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội
Phát biểu tại hội nghị, Chủ nhiệm Ủy ban pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội và quyết định lùi thời điểm thông qua Luật sang Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV để có thời gian tiếp tục nghiên cứu rà soát tổng kết các quy định liên quan đến tổ chức hoạt động của Quốc hội.
Tổng hợp ý kiến của các ĐBQH, Đoàn ĐBQH và thảo luận tại phiên họp thứ 42 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết một số nội dung của dự thảo luật vẫn còn có ý kiến khác nhau. Cụ thể :
Về tỷ lệ đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, bên cạnh nhiều ý kiến tán thành quy định tỷ lệ ít nhất là 35% tổng số ĐBQH như hiện nay thì cũng có không ít ý kiến đề nghị nâng tỷ lệ này lên 37 tới 40% tổng số ĐBQH hoặc cao hơn nữa. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục nêu hai phương án để thảo luận, xin ý kiến:
Phương án 1: Quy định tỷ lệ đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ít nhất là 40% tổng số đại biểu Quốc hội, trong đó nghiên cứu cơ chế dành tỷ lệ nhất định (khoảng 5%) cho các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý gần đến tuổi nghỉ hưu hoặc đã nghỉ hưu nhưng đủ điều kiện về sức khỏe, có kinh nghiệm, năng lực công tác, trí tuệ và uy tín có thể tham gia làm đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách mà không giữ chức vụ lãnh đạo trong các cơ quan của Quốc hội.
Phương án 2: Giữ quy định tỷ lệ đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ít nhất là 35% tổng số đại biểu Quốc hội như trong Luật Tổ chức Quốc hội hiện hành.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng phát biểu tại hội nghị
Về tiêu chuẩn đại biểu Quốc hội, một số ý kiến đề nghị cần quy định cụ thể hơn về tiêu chuẩn đối với ĐBQH. Cụ thể thư cần có tiêu chuẩn đối với người ứng cử ĐBQH, người tái cử làm ĐBQH để xem xét khi giới thiệu ứng cử, bầu cử; tiêu chuẩn đối với ĐBQH, ĐBQH hoạt động chuyên trách để phục vụ công tác bố trí cán bộ và theo dõi, đánh giá trong quá trình làm nhiệm vụ ĐBQH.
Về Đoàn đại biểu Quốc hội: Nhiều ý kiến ĐBQH, nhất là các ĐBQH hoạt động chuyên trách tại các địa phương, đề nghị làm rõ địa vị pháp lý, vai trò của Đoàn ĐBQH trong hệ thống chính trị ở địa phương. Nếu xác định Đoàn ĐBQH là của địa phương thì rất khó thực hiện chức năng giám sát, kiểm soát quyền lực tại địa phương.
Về cơ cấu tổ chức của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban Quốc hội, nhiều ý kiến nhất trí với việc cần đơn giản hóa, giảm tầng nấc, không nên phân biệt thành quá nhiều loại chức danh trong Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội vì nguyên tắc làm việc của Hội đồng, Ủy ban là hoạt động theo nguyên tắc tập thể, mỗi thành viên đều có tiếng nói và quyền biểu quyết như nhau. Về cơ cấu của Thường trực Hội đồng Dân tộc, Thường trực Ủy ban, nhiều ý kiến đề nghị giữ lại chức danh Ủy viên Thường trực để thể hiện tốt hơn vai trò, vị thế của đại biểu, thuận tiện trong quá trình công tác. Một số ý kiến đề nghị mở rông thành phần của Thường trực Hội đồng, Ủy ban theo hướng bổ sung cho danh Ủy viên Chuyên trách trong cơ cấu của Thường trực nhưng xác định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn, cơ chế hoạt động và chế độ chính sách đố no loại chức danh.
Về việc chuyển các Ban thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội thành cơ quan chuyên môn thuộc Quốc hội: Đây là nội dung rất quan trọng, còn có ý kiến khác nhau. Nhiều ý kiến phát biểu tán thành việc chuyển Ban Công tác đại biểu và Ban Dân nguyện thành cơ quan chuyên môn thuộc Quốc hội; có ý kiến còn băn khoăn về cơ sở lý luận và thực tiễn của việc chuyển Ban Công tác đại biểu và Ban Dân nguyện thành các cơ quan chuyên môn thuộc Quốc hội. Vì vậy, đề nghị tiếp tục nghiên cứu kỹ hơn để bảo đảm phù hợp với chủ trương của Đảng và quy định của Hiến pháp, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội.
Ngoài ra, cũng có ý kiến đề nghị cần nghiên cứu kỹ hơn để nâng thành Ủy ban Dân nguyện của Quốc hội với đầy đủ thẩm quyền thẩm tra, giám sát, kiến nghị như các Ủy ban khác hoặc thành lập cơ quan Thanh tra Quốc hội để có thể xử lý, giải quyết những vấn đề liên quan đến kiến nghị của công dân, qua đó hóp phần bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Tuy nhiên, như vậy thì cần nghiên cứu, đánh giá kỹ hơn, kiến nghị sửa đổi đồng bộ chức năng, nhiệm vụ của các quan khác của Quốc hội hoặc trong bộ máy nhà nước.
Nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội Đặng Quân Thụy phát biểu tại hội thảo
Tại hội nghị, các đại biểu đánh giá cao sự thận trọng, cầu thị của Ban soạn thảo, Ủy ban Thẩm tra và chất lượng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội. Đi vào chi tiết các điều khoản của dự án Luật, các đại biểu thống nhất bổ sung quy định về tiêu chuẩn đối với ĐBQH, trong đó, ĐBQH chỉ có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam; cần luật hóa vấn đề đánh giá, phân loại đối với ĐBQH chuyên trách ở địa phương; nghiên cứu đổi tên Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng, Ủy ban Về các vấn đề xã hội sao cho gắn gọn, phù hợp nhưng vẫn phải đảm bảo phạm vi hoạt động của Ủy ban phụ trách.
Các đại biểu cũng đề nghị nghiên cứu đánh giá thực tiễn hoạt động của Quốc hội trong các nhiệm kỳ vừa qua để sửa đổi, bổ sung những vấn đề căn bản, cốt lõi trong hoạt động của Quốc hội, tạo cơ sở pháp lý cho Quốc hội khoá XV hoạt động hiệu quả hơn. Theo đó, cần tập trung vào các vấn đề như: xác định vị trí đặc biệt quan trọng của Quốc hội trong bộ máy nhà nước; tránh xu hướng hành chính hoá tổ chức và hoạt động của Quốc hội bằng việc quy định nhiều tầng nấc trong tổ chức các cơ quan của Quốc hội và các đại biểu Quốc hội; coi đại biểu Quốc hội là hạt nhân trung tâm của Quốc hội để xác định đúng nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu và có cơ chế bảo đảm cho việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đó.
Bên cạnh đó, các đại biểu cũng nhấn mạnh Luật cần phải tiếp tục đề cao vị trí vai trò của đại biểu Quốc hội, các đại biểu Quốc hội là bình đẳng với nhau trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của người đại biểu; đồng thời đề nghị quy định các điều kiện bảo đảm cho đại biểu thực hiện quyền của mình.
Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu trân trọng cảm ơn những ý kiến đóng góp tâm huyết của các cựu Đại biểu Quốc hội
Kết luận hội nghị, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đánh giá cao những ý kiến đóng góp tâm huyết của các cựu Đại biểu Quốc hội, thể hiện tinh thần trách nhiệm, trí tuệ của Câu lạc bộ các cựu Đại biểu Quốc hội đối với hoạt động của Quốc hội nói chung và dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội nói riêng.
Tán thành với đa số ý kiến của các đại biểu tại hội nghị về việc tăng số lượng ĐBQH hoạt động chuyên trách, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nhấn mạnh, ĐBQH là trung tâm của Quốc hội. ĐBQH quyết định chất lượng của Quốc hội khóa đó. Do vậy, bên cạnh việc đảm bảo cơ cấu, chất lượng ĐBQH thì việc tăng số lượng ĐBQH hoạt động chuyên trách lên 40% theo đề xuất là có cơ sở thực hiện.
Về Đoàn ĐBQH tại các địa phương, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng không nên coi Đoàn ĐBQH là cơ quan của Quốc hội. Đây là tổ chức để tạo điều kiện cho ĐBQH ở địa phương hoạt động, kết nối giữa ĐBQH với các cơ quan của Quốc hội. Nếu coi là cơ quan Quốc hội thì 63 Đoàn ĐBQH sẽ thành 63 cơ quan. Và với quy định hiện hành, các Đoàn ĐBQH đã và đang phát huy được vai trò, đạt được nhiều kết quả đáng trân trọng. Do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị giữ nguyên như hiện tại.
Về các đề án chuyển Ban Công tác đại biểu và Ban Dân nguyện của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thành cơ quan chuyên môn thuộc Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cân nhắc, đánh giá một cách thận trọng để đảm bảo phù hợp với yêu cầu của Nghị quyết Trung ương về sắp xếp, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị để tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng, đây là vấn đề lớn, còn nhiều ý kiến khác nhau, do đó cần xin ý kiến Bộ Chính trí trước khi đưa ra Quốc hội quyết định./.