Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thúy Anh báo cáo một số nội dung
Báo cáo về một số nội dung lớn còn có ý kiến khác nhau của dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thúy Anh nêu rõ, tại kỳ họp thứ 7 (tháng 5/2019), đã có 170 ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội phát biểu ý kiến thảo luận ở Tổ và 26 ý kiến của đại biểu Quốc hội phát biểu tại phiên thảo luận hội trường về dự án Bộ luật Lao động (sửa đổi).
Ngay sau kỳ họp thứ 7, Ủy ban Về các vấn đề xã hội tiếp tục nhận được 11 văn bản góp ý kiến về dự án Bộ luật của các vị đại biểu Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, các Hiệp hội doanh nghiệp và một số cử tri. Thực hiện sự chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Về các vấn đề xã hội đã xây dựng Kế hoạch tiếp thu, chỉnh lý và chủ trì, phối hợp với Cơ quan soạn thảo tổ chức các hoạt động tham vấn, lấy ý kiến góp ý dự án Bộ luật tại một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Ủy ban đã phối hợp tích cực, chặt chẽ với Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Bộ Tư pháp, Cơ quan soạn thảo và các cơ quan có liên quan tổ chức các phiên họp tiếp thu, giải trình, chỉnh lý một bước dự thảo Bộ luật. Ngày 06/8/2019, tại Phiên họp toàn thể lần thứ 14, Ủy ban đã thảo luận, cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Bộ luật. Trên cơ sở đó, Ủy ban Về các vấn đề xã hội báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội một số vấn đề lớn còn có ý kiến khác nhau của dự thảo Bộ luật. Cụ thể:
Về phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng, nhất quán với quan điểm đã được nêu trong Báo cáo thẩm tra tại kỳ họp thứ 7, đồng thời nhằm cụ thể hóa quy định của Hiến pháp: “Công dân có quyền làm việc, lựa chọn nghề nghiệp, việc làm và nơi làm việc” , Ủy ban dự kiến tiếp thu, chỉnh lý theo hướng quy định mở rộng đối tượng áp dụng tại Chương XVII về Điều khoản thi hành của dự thảo Bộ luật đối với nhóm lao động không có quan hệ lao động về một số quy định liên quan đến tiêu chuẩn, điều kiện lao động như: an toàn, vệ sinh lao động; tiền lương; bảo hiểm xã hội (BHXH) ... nhằm bảo đảm tốt hơn đối với người lao động, đồng bộ với quy định của các luật chuyên ngành đã được tách ra từ Bộ luật Lao động và phù hợp với khuyến nghị của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO). Đây là vấn đề khó và đến nay đã được các cơ quan đồng thuận, tuy nhiên đây là vấn đề lớn nên Ủy ban báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến.
Về mở rộng khung thỏa thuận thời giờ làm thêm tối đa, Ủy ban cho rằng, cần cân nhắc kỹ lưỡng và tiếp tục đề nghị quan tâm đến ý kiến của Ủy ban khi thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Lao động (năm 2002) và thẩm tra dự án Bộ luật Lao động (năm 2012). Mặc dù, trên thực tế, nhu cầu làm thêm giờ là có thật; từ phía người lao động bản chất là do tiền lương và thu nhập chưa bảo đảm trang trải cuộc sống; từ phía người sử dụng lao động là do nhu cầu sản xuất, kinh doanh và tùy theo từng thời điểm. Bộ luật hiện hành đã quy định nguyên tắc thỏa thuận khi làm thêm giờ, nhưng việc thực hiện rất khó khăn, hạn chế, tình trạng vi phạm về thời giờ làm thêm khá phổ biến. Ủy ban đề nghị vấn đề này cần phải được Cơ quan soạn thảo tiếp tục làm rõ thêm và việc quy định thời gian phải làm thêm giờ phải theo hướng đảm bảo chặt chẽ, giới hạn trong một số trường hợp đối với một số ngành, nghề, công việc nhất định và phải bảo đảm các nguyên. Bên cạnh đó, Ủy ban đề nghị Cơ quan soạn thảo rà soát kỹ để bảo đảm tính đầy đủ của Danh mục và có dự thảo văn bản hướng dẫn thi hành cụ thể, chặt chẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội. Vấn đề này hiện nay còn có ý kiến khác nhau từ phía Công đoàn, người lao động, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, các Hiệp hội doanh nghiệp, vì vậy Ủy ban trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến chỉ đạo.
Về tuổi nghỉ hưu, Ủy ban nhấn mạnh, việc quy định về tuổi nghỉ hưu cần phải được khẳng định là tuổi nghỉ hưu chung của quốc gia đối với người lao động; Việc quy định quyền được nghỉ hưu sớm hơn 05 năm chưa thực sự phù hợp với thực tiễn, cần phải được cân nhắc để điều chỉnh nghỉ hưu sớm hơn 10 năm đối với một số công việc đặc biệt như làm việc khai thác than trong hầm lò, người bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn, rủi ro nghề nghiệp; Việc quy định quyền được nghỉ hưu cao hơn không quá 05 năm so với tuổi nghỉ hưu chung cũng phải được hướng dẫn cụ thể hơn đối với một số ngành, lĩnh vực đang kéo dài tuổi nghỉ hưu cao hơn cả mức 05 năm (giáo dục, y tế…). Đến nay, Chính phủ vẫn chưa bổ sung tài liệu làm rõ những kiến nghị của Ủy ban đã nêu trong Báo cáo thẩm tra số 2032/BC-UBVĐXH14 như “bổ sung dự thảo Danh mục các công việc, ngành nghề, vị trí việc làm thuộc trường hợp đặc biệt mà người lao động có thể được nghỉ hưu ở độ tuổi thấp hơn hoặc cao hơn 05 năm theo quy định”, chưa đưa ra được cơ sở, bằng chứng khoa học để quy định về khoảng cách tuổi nghỉ hưu (02 tuổi) giữa lao động nam và lao động nữ. Đề nghị Chính phủ bổ sung các thông tin cần thiết trên để làm cơ sở, căn cứ để quy định độ tuổi nghỉ hưu cụ thể theo lộ trình hợp lý.
Về tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở, tiếp thu ý kiến đại biểu, Ủy ban dự kiến chỉnh lý tên gọi của tổ chức đại diện người lao động theo đúng tinh thần Nghị quyết số 06-NQ/TW và bổ sung 01 điều quy định về công đoàn cơ sở thuộc tổ chức công đoàn Việt Nam (Điều 173). Ủy ban sẽ tham vấn thêm ILO về vấn đề này trong thời gian tới nhằm bảo đảm tính tương thích với các Công ước của ILO. Tuy nhiên, nhiều nội dung có liên quan đến tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp cần được làm rõ như: các nguyên tắc về quản lý tài chính, thu phí thành viên, xử lý mối quan hệ về kinh phí công đoàn theo quy định của Luật Công đoàn với trách nhiệm của các bên tại doanh nghiệp khi có thêm tổ chức đại diện của người lao động tại doanh nghiệp, việc người lao động được quyền tham gia một hay nhiều tổ chức đại diện cho mình và giải quyết tranh chấp về quyền đại diện thương lượng tập thể tại doanh nghiệp, Ban hợp tác hai bên... Các nội dung này chưa được dự án Bộ luật cũng như các dự thảo văn bản hướng dẫn thi hành đề cập, đề nghị Cơ quan soạn thảo cần giải trình rõ hơn.
Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ phát biểu tại Phiên họp
Thảo luận tại buổi làm việc, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao sự nỗ lực, nghiêm túc, tinh thần tập trung cao độ của cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra đối với dự thảo Bộ luật lao động (sửa đổi). Tuy nhiên, còn nhiều vấn đề có ý kiến khác nhau đề nghị cần tiếp tục nghiên cứu, cân nhắc một cách kỹ lưỡng.
Cho ý kiến tại Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cùng đưa ra quan điểm về nội dung mở rộng khung thỏa thuận thời giờ làm thêm tối đa. Phó Chủ tịch Quốc hội phân tích, trong khi thế giới và xu hướng toàn cầu đang tiến tới tăng tiền lương, giảm giờ làm, thì Việt Nam lại tăng thêm thời gian làm việc. Việc kéo dài thời giờ làm thêm là đi ngược lại với xu hướng tiến bộ, khi trình độ công nghệ ngày càng phát triển, trình độ quản trị doanh nghiệp hiệu quả hơn, tay nghề người lao động được nâng lên thì năng suất lao động, giá trị sản phẩm tăng lên, thời giờ làm việc sẽ giảm xuống để bảo đảm sức khỏe và cải thiện đời sống của người lao động. Do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cân nhắc kỹ vấn đề này để phù hợp với điều kiện làm việc, sức khỏe và thời giờ làm việc của người lao động Việt Nam.
Quan tâm đến vấn đề giải quyết tranh chấp lao động, Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải đề nghị cơ quan soạn thảo cần quy định cụ thể và làm rõ tính khả thi các nội dung như chủ thể có thẩm quyền giải quyết là Hội đồng trọng tài lao động; quy định thủ tục hòa giải vẫn là một thủ tục bắt buộc trước khi yêu cầu Toà án nhân dân hoặc Hội đồng trọng tài lao động giải quyết…
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho ý kiến tại Phiên họp
Cho ý kiến tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu rõ, bản thân Bộ luật Lao động đã là một bộ luật lớn, quan trọng, phức tạp có sức ảnh hưởng và tác động lớn đến tình hình kinh tế, xã hội của đất nước trước mắt và lâu dài. Ngoài việc sửa đổi để đáp ứng các hiệp định mà Việt Nam tham gia, thì lần sửa đổi này cần tính đến các nhu cầu, chiến lược phát triển của đất nước. Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị công tác lấy ý kiến nhân dân cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá; đẩy mạnh việc tuyên truyền rộng rãi về tinh thần của Bộ luật sửa đổi tới các đối tượng, tầng lớp nhân dân để hiểu đúng và rõ về việc sửa đổi Luật.
Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao sự nỗ lực, quyết tâm cao của cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra, các Ủy ban của Quốc hội và các cơ quan hữu quan. Phó Chủ tịch Thường trực đề nghị, trên cơ sở các thảo luận tại Phiên họp 36 này, đề nghị các cơ quan nghiêm túc tiếp thu đầy đủ các ý kiến; hoàn thiện các báo cáo đánh giá tác động; đẩy nhanh tiến độ thời gian hoàn thiện Bộ luật; lấy ý kiến tác động toàn dân; tăng cường truyền thông để tạo sự đồng thuận trong xã hội./.