Trước đó, tại phiên họp thứ 45 (đợt 1), Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự thảo dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc ban hành các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021-2025. Theo đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất cần ban hành Nghị quyết quy định các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021-2025 thay thế Nghị quyết số 1023/NQ-UBTVQH13 ngày 28/8/2015 về ban hành các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2016-2020.
Đồng thời, Ủy ban Thường vụ Quốc hội lưu ý một số nội dung. Cụ thể: Các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công phải bám sát các Nghị quyết của Đảng và dự thảo văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, nhất là trong lĩnh vực kinh tế-xã hội. Chú ý ưu tiên vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn, đồng bộ với Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, các dự án phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, sạt lở bờ biển, an ninh nguồn nước và lĩnh vực thủy lợi. Bảo đảm thu gọn lĩnh vực đầu tư công và tăng cường công tác xã hội hóa, nhường dư địa cho các thành phần kinh tế khác đối với những lĩnh vực các thành phần kinh tế khác có thể đầu tư, phù hợp với tinh thần dự thảo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư.
Nguyên tắc phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước phải bảo đảm trật tự ưu tiên quy định tại Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước, các nghị quyết Quốc hội và phù hợp với thực tế. Tiêu chí, định mức phân bổ vốn đầu tư công cần cụ thể, rõ hơn, tránh chung chung. Nghiên cứu để quy định tiêu chí phân bổ phù hợp, như tiêu chí vùng miền, dân số, điều kiện địa lý...
Nghiên cứu quy định điều khoản chuyển tiếp để tránh khoảng trống pháp lý và bảo đảm thi hành khi Nghị quyết này có hiệu lực pháp luật.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra của Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết và báo cáo về tiếp thu, giải trình ý kiến tại phiên họp và giao Ủy ban Tài chính, Ngân sách chủ trì, phối hợp với Ủy ban Kinh tế, Ủy ban Pháp luật, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, cơ quan soạn thảo và các cơ quan liên quan báo cáo việc tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Nghị quyết để Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua tại đợt 3 của phiên họp thứ 45.
Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình của Chính phủ
Tại phiên họp của Ủy ban Tài chính – Ngân sách, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, trên cơ sở kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã có báo cáo tiếp thu, giải trình. Theo đó, Chính phủ đã tiếp thu, quy định rõ về phân loại theo 13 ngành, lĩnh vực để thống nhất với quy định của Luật NSNN. Đối với các dự án chuyển tiếp thuộc các Chương trình mục tiêu trong giai đoạn 2016-2020 được phân loại theo quy định tại Điều 3 chuyển vào Phụ lục kèm theo Dự thảo Nghị quyết để thống nhất với cách phân loại mới.
Về các nguyên tắc phân bổ vốn đầu tư công nguồn NSNN giai đoạn 2021-2025, dự thảo Nghị quyết bổ sung nguyên tắc ưu tiên vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn, đồng bộ với Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, các dự án phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, sạt lở bờ biển, an ninh nguồn nước và lĩnh vực thủy lợi.
Bổ sung nguyên tắc phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước phải bảo đảm trật tự ưu tiên quy định tại Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước, các nghị quyết Quốc hội và phù hợp với thực tế.
Về các tiêu chí phân bổ, dự thảo mới đã được bổ sung tiêu chí vùng bao gồm: các vùng chịu tác động lớn của thiên tai, biến đổi khí hậu (sạt lở bờ sông, bờ biển, xâm nhập mặn, nước biển dâng...) đe dọa trực tiếp đến đời sống của người dân, các vùng có tỷ lệ che phủ rừng lớn.
Về xác định vốn đầu tư công nguồn ngân sách địa phương năm 2021, trên cơ sở tiếp thu ý kiến thẩm tra của Ủy ban Tài chính – Ngân sách, dự thảo Nghị quyết đã có quy định “Kế hoạch vốn đầu tư công nguồn ngân sách địa phương năm 2021 được xây dựng phù hợp với quy định của pháp luật về Đầu tư công và Ngân sách Nhà nước, dự kiến nguồn thu ngân sách địa phương được hưởng theo phân cấp, số bổ sung cân đối từ ngân sách trung ương cho ngân sách địa phương (nếu có), phù hợp với định hướng mục tiêu kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025 và mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội cụ thể của năm 2021; kết quả thực hiện nhiệm vụ chi ngân sách của địa phương năm 2019, ước thực hiện năm 2020”.
Ủy ban Tài chính - Ngân sách họp tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc ban hành các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021-2025
Thảo luận tại phiên họp, các đại biểu cơ bản nhất trí với một số nội dung tiếp thu, giải trình của Chính phủ; đồng thời cũng đề nghị Chính phủ có thêm giải trình làm rõ về việc phân bổ vốn đầu tư công nguồn NSTW trong nước bổ sung có mục tiêu cho địa phương và việc phân bổ vốn đầu tư từ nguồn NSTW.
Về việc phân bổ vốn đầu tư công nguồn NSTW trong nước bổ sung có mục tiêu cho địa phương, dự thảo Nghị quyết quy định: phân bổ vốn đầu tư công nguồn NSTW trong nước bổ sung có mục tiêu cho địa phương được chia thành 2 phần. Một là chi tiêu cơ sở (là phần vốn kế hoạch đầu tư trung hạn còn thiếu của các dự án thuộc danh mục của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 chuyển tiếp sang giai đoạn 2011-2025; thu hồi vốn ứng trước); Hai là chi tiêu mới: (là phần vốn cho các dự án đầu tư công mới trong giai đoạn 2021-2025).
Số vốn chi tiêu cơ sở của các địa phương sẽ phụ thuộc vào phần vốn còn lại của các dự án chuyển tiếp từ giai đoạn 2016-2020 sang giai đoạn 20212025 và vốn ứng trước cần phải thu hồi; Số vốn chi tiêu mới được xác định trên cơ sở tính điểm của các tiêu chí theo quy định tại điểm c khoản 2 Điều 8.
Các đại biểu cho rằng đây là điểm mới trong cách xác định số vốn phân bổ cho các địa phương, với cách xác định nêu trên, việc bố trí số chỉ tiêu cơ sở nhằm bảo đảm đủ vốn còn thiếu của các dự án chuyển tiếp, bố trí đủ vốn để thu hồi ứng trước của các địa phương. Tuy nhiên, quy định tính điểm của các tiêu chí chỉ áp dụng để tính toán phân bổ đối với phần “chi tiêu mới” sẽ dẫn đến không bảo đảm tính công bằng giữa các địa phương. Các địa phương đầu tư dàn trải, khởi công mới nhiều dự án trong giai đoạn cũ, còn nhiều dự án dở dang chuyển tiếp sang giai đoạn mới, nợ ứng trước lớn... sẽ được bố trí chi tiêu cơ sở lớn hơn so với các địa phương chấp hành nghiêm quy định, đầu tư tập trung hoàn thành dứt điểm dự án trong giai đoạn trước, có số dự án, số vốn phải chuyển tiếp sang giai đoạn sau thấp.
Bên cạnh đó cũng có ý kiến đề nghị quy định: tính tổng số phân bổ vốn đầu tư công nguồn NSTW trong nước bổ sung có mục tiêu cho địa phương trên cơ sở tính điểm của các tiêu chí theo quy định tại điểm c khoản 2 Điều 8. Trên cơ sở xác định “tổng số phân bổ”, sau khi bố trí đủ cho chỉ tiêu cơ sở”, phần còn lại sẽ dành cho “chi tiêu mới”.
Kết luận nội dung phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Đức Hải đề nghị các cơ quan hữu quan tiếp thu ý kiến các đại biểu tại phiên họp để làm rõ những nội dung còn ý kiến khác nhau để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết trước khi trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, thông qua tại phiên họp thứ 45./.