THẨM TRA SƠ BỘ VỀ CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI, TỐ CÁO NĂM 2021

Đến dự Phiên họp còn có các Phó Chủ nhiệm và các thành viên của Ủy ban Pháp luật; Phó trưởng Ban Dân nguyện Hoàng Anh Công cùng đại diện các Ủy ban của Quốc hội; Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Ngọc Liêm; Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Duy Ngọc; Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Ngô Sách Thực.

Tại Phiên họp, đề cập công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2021, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Ngọc Liêm nêu rõ: Trong bối cảnh đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức chưa từng có do đại dịch Covid-19 gây ra nhưng các cấp, các ngành đã có nhiều cố gắng, nỗ lực trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Kết quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo đã góp phần ổn định tình hình an ninh, trật tự và thực hiện tốt các nhiệm vụ đề ra, nhất là góp phần phục vụ thành công Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV, bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 và các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Toàn cảnh Phiên họp mở rộng để thẩm tra sơ bộ Báo cáo của Chính phủ về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2021. 

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thường xuyên quan tâm, chỉ đạo các ngành, các cấp thực hiện quy định của pháp luật và các chỉ thị, nghị quyết của Trung ương, Quốc hội, Chính phủ về công tác tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo; quá trình thực hiện phối hợp chặt chẽ với Ban Dân vận, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức đoàn thể để nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Đồng thời Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ quan tâm rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách, pháp luật trên các lĩnh vực phát sinh nhiều khiếu nại, tố cáo (nhất là lĩnh vực đất đai).

Thanh tra Chính phủ và các Bộ, ngành trung ương và địa phương tích cực triển khai, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nên đã tạo được sự chuyển biến tích cực trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; tình hình khiếu nại, tố cáo tiếp tục có xu hướng giảm, trong đó nhiều chỉ tiêu cơ bản về tiếp công dân, số đơn và số vụ việc khiếu nại, tố cáo giảm rõ.

Việc tiếp công dân của Thủ trưởng các cơ quan hành chính nhà nước các cấp tiếp tục chuyển biến tích cực, đa số đều nhận thức rõ về trách nhiệm tiếp công dân định kỳ, coi đây là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm; tổ chức đối thoại, chỉ đạo giải quyết các vụ việc phức tạp ngay từ nơi phát sinh; chấn chỉnh những việc làm sai trái của cán bộ, cơ quan cấp dưới; hướng dẫn công dân thực hiện đúng chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước. Nhiều địa phương xây dựng và tổ chức thực hiện có hiệu quả quy chế đối thoại của người đứng đầu.

Công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo được quan tâm. Cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy đã tập trung, vào cuộc ngay từ đầu, tổ chức đối thoại, chỉ đạo giải quyết và tăng cường kiểm tra, giám sát việc giải quyết của chính quyền cùng cấp. Nhiều địa phương tiếp tục phát huy, nhân rộng cách làm mới, dân chủ với sự tham gia của đại diện các ban của Đảng, các tổ chức đoàn thể trong giải quyết khiếu nại, tố cáo, qua đó đã giải quyết đúng pháp luật, có lý có tình, dứt điểm nhiều vụ việc ngay từ cấp cơ sở. Công tác hòa giải ở cơ sở, đối thoại trước khi ban hành quyết định giải quyết được chú trọng, nhiều vụ việc công dân tự nguyện rút đơn sau khi được hòa giải, vận động, thuyết phục; có sự linh hoạt trong đối thoại, kết hợp vận dụng các chính sách hỗ trợ nhằm giúp các hộ khiếu kiện là hộ nghèo, hộ chính sách ổn định cuộc sống, chấm dứt khiếu kiện. Tỷ lệ giải quyết các vụ việc tố cáo thuộc thẩm quyền đạt 88,3%, cao hơn mục tiêu đề ra (85%).

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Ngọc Liêm.

Công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo phục vụ Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV, bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 được quan tâm chỉ đạo thực hiện. Thanh tra Chính phủ đã làm tốt vai trò chỉ đạo, đôn đốc, hướng dẫn các Bộ, ngành, địa phương thực hiện và đã ban hành nhiều văn bản để triển khai đảm bảo đồng bộ, thống nhất; các bộ, ngành, địa phương đều ban hành kế hoạch và tổ chức thực hiện đạt hiệu quả.

Việc thực hiện Quyết định số 1849/QĐ-TTg ngày 27/12/2018 của Thủ tướng Chính phủ, Kế hoạch 363/KH-TTCP ngày 20/3/2019 của Thanh tra Chính phủ về kiểm tra, rà soát, giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo đông người, phức tạp, kéo dài được quan tâm và đạt nhiều kết quả. Nhiều vụ việc phức tạp, kéo dài gay gắt đã được giải quyết dứt điểm, giải tỏa được bức xúc và đem lại niềm tin cho người dân.

Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo tiếp tục được đổi mới, đa dạng hóa cả nội dung và phương pháp tuyên truyền. Công tác đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ tiếp công dân, xử lý đơn và giải quyết khiếu nại tố cáo được tăng cường. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác này tiếp tục được thúc đẩy. Qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho người dân thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh, đồng thời, từng bước khắc phục tình trạng trùng lắp, chuyển đơn lòng vòng và giúp các cơ quan thuận tiện trong quản lý, theo dõi, thống kê, tổng hợp thông tin về vụ việc khiếu nại, tố cáo.

Trước tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp và phải thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 15, 16 của Thủ tướng Chính phủ, các cơ quan đã áp dụng biện pháp phòng, chống dịch bệnh Covid-19 hoặc điều chỉnh thời gian thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, bảo đảm an toàn cho cán bộ, công chức và công dân. Một số cơ quan, tổ chức, đơn vị áp dụng hình thức làm việc trực tuyến để bảo đảm tiến độ giải quyết khiếu nại, tố cáo. Các Bộ, ngành, địa phương đã có nhiều cố gắng trong việc tổng hợp, báo cáo, nhất là các địa phương đang thực hiện giãn cách xã hội để phòng, chống dịch bệnh Covid-19.

Báo cáo ý kiến nghiên cứu phục vụ thẩm tra sơ bộ Báo cáo của Chính phủ về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2021, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Ngô Trung Thành cho biết: Thực hiện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, để phục vụ việc thẩm tra sơ bộ Báo cáo của Chính phủ về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2021, Nhóm nghiên cứu nhận thấy, Báo cáo của Chính phủ năm nay đã có sự đổi mới, đã tiếp thu nhiều ý kiến của Ủy ban Pháp luật và Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong việc thẩm tra, cho ý kiến Báo cáo năm 2020, về cơ bản đã phản ánh khá toàn diện về tình hình khiếu nại, tố cáo năm 2021. Báo cáo đã cung cấp nhiều số liệu cụ thể, có địa chỉ rõ ràng hơn; nêu ra được những kết quả đạt được và những tồn tại, hạn chế, cũng như phân tích, đánh giá được những nguyên nhân cơ bản phát sinh khiếu nại, tố cáo; đồng thời, đề ra một số giải pháp cụ thể nhằm góp phần tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác này trong thời gian tới.

Báo cáo cũng đã thể hiện được sự tích cực đổi mới, nỗ lực, quyết tâm, quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nhiệm kỳ mới trong chỉ đạo, điều hành; những cố gắng của các Bộ, ngành, địa phương đối với công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo.... Đặc biệt, trong bối cảnh tác động của đại dịch Covid-19, một số địa phương phải thực hiện giãn cách xã hội, nhưng đã có giải pháp phù hợp để công tác tiếp công dân, công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo vẫn được thông suốt, bảo đảm an toàn sức khỏe của người dân, cũng như đội ngũ cán bộ, người làm nhiệm vụ tiếp công dân, góp phần bảo đảm ổn định tình hình an ninh, trật tự phục vụ tổ chức Đại hội đảng bộ các cấp, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII và bầu cử đại biểu Quốc hội khoá XV, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026.

Tuy nhiên, Báo cáo chưa phân tích, làm rõ được tình hình và kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2021 có những điểm gì khác biệt so với năm 2020 và các năm trước đó. Một số đánh giá, nhận định về những tồn tại, hạn chế, bất cập và nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế, bất cập trong các báo trước đây vẫn được lặp lại, nhưng chưa làm rõ được những tồn tại, hạn chế, bất cập này đã được Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương khắc phục ở mức độ nào, kết quả đến đâu, lý do tại sao không khắc phục được, mặc dù đây là những hạn chế, bất cập đã tồn tại từ nhiều năm qua và Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương cũng đã có nhiều nỗ lực, cố gắng lãnh đạo, chỉ đạo và cũng đã triển khai nhiều giải pháp, biện pháp cụ thể. Nhóm nghiên cứu đề nghị Báo cáo của Chính phủ cần tập trung phân tích, đánh giá sâu hơn về các vấn đề như: nguyên nhân những hạn chế, yếu kém trong công tác tiếp công dân làm cho chất lượng, hiệu quả tiếp công dân chưa cao; nguyên nhân dẫn đến vẫn còn nhiều khiếu nại, tố cáo tiếp có phải là do trong giải quyết lần đầu còn sai sót nhiều về nội dung, không đúng thủ tục, thẩm quyền; đánh giá, so sánh mức độ chuyển biến giữa các năm ở từng Bộ, ngành, địa phương về công tác tiếp công dân, tiếp nhận đơn thư, kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm trong công tác này. Đồng thời, cũng cần làm rõ các số liệu trong Báo cáo đã là số liệu cuối cùng được tổng hợp từ tất cả các Bộ, ngành, địa phương hay vẫn còn phải tiếp tục được cập nhật, bổ sung trước khi trình ra Quốc hội; đưa ra những giải pháp, kiến nghị cụ thể khả thi hơn nữa.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Ngô Trung Thành.

Đưa ra các kiến nghị, Nhóm nghiên cứu cho rằng, Chính phủ tiếp tục tổ chức thực hiện và quán triệt đến các cấp, các ngành về quan điểm của Đảng và Nhà nước về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Đặc biệt là quan tâm thực hiện Chỉ thị số 35/CT-TW ngày 26/5/2014 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo, Quy định số 11-QĐ/TW ngày 18/02/2013 của Bộ Chính trị về trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy trong việc tiếp dân, đối thoại trực tiếp với dân và xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân, Nghị quyết số 30/2012/QH13 ngày 21/6/2012 của Quốc hội và Nghị quyết số 39/2012/QH13 ngày 23/11/2012 của Quốc hội liên quan đến công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai.

Chính phủ, Thanh tra Chính phủ quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện đồng bộ các giải pháp để nâng cao chất lượng công tác giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo, bảo đảm giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo kịp thời, không để quá hạn luật định, tập trung giải quyết dứt điểm các vụ việc tồn đọng, kéo dài, kể cả đối với các đơn khiếu nại, tố cáo do đại biểu Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội chuyển đến.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành tiếp tục tập trung nghiên cứu, rà soát, tổng kết các quy định của pháp luật có bất cập, vướng mắc là nguyên nhân dẫn đến những tồn tại, hạn chế trong công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo như các quy định của pháp luật về đất đai liên quan đến việc thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giao đất dịch vụ... xác định thời hạn phải hoàn thành để kịp thời kiến nghị Chính phủ sửa đổi, bổ sung theo thẩm quyền hoặc trình Quốc hội xem xét, sửa đổi, bổ sung.

Các Bộ, ngành, địa phương phối hợp chặt chẽ với Thanh tra Chính phủ tiếp tục thực hiện có hiệu quả Quyết định số 1849/QĐ-TTg ngày 27/12/2018 của Thủ tướng Chính phủ, Kế hoạch số 363/KH-TTCP ngày 20/3/2019 của Thanh tra Chính phủ; tăng cường công tác thanh tra trách nhiệm của người đứng đầu trong việc thực hiện Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo; làm rõ trách nhiệm để xử lý nghiêm, kịp thời đối với cán bộ, công chức sai phạm, thiếu trách nhiệm; phối hợp chặt chẽ để nắm bắt kịp thời và xử lý các tình huống phức tạp, dễ phát sinh thành điểm nóng gây phức tạp về an ninh chính trị và trật tự, an toàn xã hội.

Đối với các cơ quan của Quốc hội, đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo sớm nghiên cứu, tổng kết để sửa đổi Nghị quyết số 694/2008/UBTVQH12 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc tiếp nhận, phân loại, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo và kiến nghị của công dân theo hướng giao một số cơ quan làm đầu mối tiếp nhận, quản lý cơ sở dữ liệu tiếp nhận, phân loại, xử lý đơn, thư gửi đến Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội. Trên cơ sở đó, cơ quan đầu mối sẽ chuyển đến Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban chuyên môn của Quốc hội xử lý theo thẩm quyền đối với các đơn thư có nội dung thuộc lĩnh vực phụ trách, tránh việc công dân phải gửi đến nhiều cơ quan và đơn chuyển lòng vòng giữa các cơ quan của Quốc hội. Đề nghị Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội tăng cường hơn nữa công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư và giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, nhất là các vụ việc phức tạp, được dư luận quan tâm và các vụ việc do đại biểu Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội chuyển đến.

Cũng tại Phiên họp, đại diện các cơ quan của Quốc hội, Bộ ngành đã cho ý kiến đối với Báo cáo Công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2021 của Chính phủ cũng như đưa ra các giải pháp để thực hiện nhiệm vụ này ngày càng hiệu quả, thiết thực hơn.

Ủy viên chuyên trách Hội đồng Dân tộc Lê Nhật Thành nêu quan điểm: Qua công tác tiếp nhận, trả lời đơn thư khiếu nại, tố cáo, Hội đồng Dân tộc nhận thấy, công tác giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của các cơ quan, đơn vị đã được nâng lên, đi vào trọng tâm, trọng điểm của vấn đề. Chất lượng giải quyết đơn thư đã được nâng cao. Tuy nhiên, Báo cáo của Chính phủ cần làm rõ hơn nguyên nhân, thực trạng giải quyết đơn thư, tố cáo còn chậm cũng như đề ra các giải pháp hiệu quả nhằm chấm dứt tình trạng đơn thư tố cáo kéo dài nhiều năm; đơn thư tố cáo liên quan đến đất đai ở vùng dân tộc thiểu số.

Để giải quyết tình trạng đơn thư khiếu nại, tố cáo kéo dài, Ủy viên chuyên trách Hội đồng Dân tộc Lê Nhật Thành cho rằng, các địa phương cần có sự lựa chọn cán bộ tiếp công dân đủ năng lực, trình độ, kinh nghiệm, có tinh thần trách nhiệm, nắm vững các quy định của pháp luật; có khả năng hướng dẫn, giải thích, thuyết phục để công dân hiểu và chấp hành đúng pháp luật khi có vụ việc muốn giải quyết, gửi đơn thư lên các cơ quan chức năng.

Phó trưởng Ban Dân nguyện Hoàng Anh Công đóng góp ý kiến tại Phiên họp.

Sau khi nghiên cứu Báo cáo của Chính phủ, Phó trưởng Ban Dân nguyện Hoàng Anh Công nhận định, báo cáo của Chính phủ đã chỉ ra những nguyên nhân của các vụ việc, đơn thư khiếu nại, tố cáo kéo dài cũng như đưa ra các giải pháp căn cơ hơn để giải quyết .  

Phó trưởng Ban Dân nguyện Hoàng Anh Công cũng cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết về việc thành lập Đoàn giám sát chuyên đề về “Việc thực hiện  pháp luật về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo từ ngày 01/7/2016 đến ngày 01/7/2021”. Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao cho Ban Dân nguyện thành lập Đoàn giám sát về khiếu nại, tố cáo. Hàng tháng, Ban Dân nguyện phải có báo cáo về tình hình giải quyết khiếu nại, tố cáo tại các Phiên họp Thường vụ Quốc hội.

Theo Phó trưởng Ban Dân nguyện Hoàng Anh Công, các Bộ ngành, địa phương cần có sự đánh giá, giải thích về việc quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo tập trung ở vụ việc, lĩnh vực, vấn đề nào? Nguyên nhân và tình hình giải quyết cho đến nay ra sao?

Tiếp công dân là công việc khó nên đòi hỏi người tiếp công dân phải thực sự khéo léo để giải thích cho người dân liên quan trực tiếp đến các vụ việc. Đồng ý với việc cán bộ tiếp công dân có vai trò rất lớn trong việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, Phó trưởng Ban Dân nguyện Hoàng Anh Công cho rằng, cần nâng cao trình độ nhận thức, trách nhiệm của người tiếp nhận đơn thư khiếu nại, tố cáo.

Đồng thuận với quan điểm trên, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Ngô Sách Thực nêu quan điểm: Công tác tiếp công dân vẫn còn chưa được chú trọng nên cần tăng cường nâng cao trình độ, kỹ năng đối với cán bộ tiếp công dân nhằm hạn chế các vụ việc mới phát sinh, phức tạp, kéo dài...

Thanh tra Chính phủ cần có sự rà soát nguyên nhân các vụ việc đơn thư, khiếu nại kéo dài; tăng cường phối hợp với Ban Dân nguyện để xử lý các đơn thư, tiếp công dân. Bên cạnh đó cần làm rõ tình hình khiếu nại, tố cáo liên quan đến dịch bệnh có không? Việc giải quyết các chính sách; hạn chế các đơn thư vòng vo đến nay có chuyển biến như thế nào?

Để giám sát công tác giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Ngô Sách Thực nêu quan điểm là cần công khai kết quả giải quyết thông qua các phần mềm ứng dụng để các cơ quan, người dân cập nhật, theo dõi.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng phát biểu kết luận Phiên họp.

Phát biểu kết luận Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đánh giá cao các ý kiến đóng góp của đại diện các Ủy ban, cơ quan, Bộ ngành đối với Báo cáo của Chính phủ về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2021. Nhìn chung, các ý kiến cơ bản thống nhất với báo cáo của Chính phủ và báo cáo thẩm tra sơ bộ của Ủy ban Pháp luật. Thông qua các báo cáo cho thấy, đơn thư khiếu nại, tố cáo năm 2021 đều giảm so với năm 2020. Điều này cho thấy sự nỗ lực của các Bộ ngành, cơ quan đối với công tác này.

Các ý kiến thống nhất đều đưa ra những giải pháp để giải quyết hiệu quả hơn đối với công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo như: Tăng cường tuyên truyền cho người dân hiểu biết về pháp luật, nâng cao công tác tiếp công dân, hoàn thiện cơ sở dữ liệu để giám sát việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng yêu cầu các cơ quan, Bộ ngành cần phân tích, đánh giá sâu hơn về thực trạng đơn thư khiếu nại, tố cáo cũng như báo cáo về việc giải quyết công việc này; đồng thời yêu cầu Thường trực Ủy ban Pháp luật rà soát lại báo cáo thẩm tra sở để trình ra Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp vào tháng 9 này./.