Lịch sử Quốc hội Việt Nam (1946-1960) - Tập 1

07/06/2007

Việt Nam là một nước văn hiến từ ngàn x­a. Nhân dân Việt Nam vốn có truyền thống đấu tranh anh hùng bất khuất vì độc lập tự do của dân tộc. Từ giữa thế kỷ XIX trở đi, nhân dân Việt Nam đã không ngừng đứng dậy đấu tranh chống lại ách thống trị của thực dân Pháp. Trong cao trào giải phóng dân tộc, ngày 16-8-1945 Đại hội đại biểu quốc dân họp tại Tân Trào. Đại hội là hình ảnh tiêu biểu của khối đoàn kết dân tộc, đã hiệu triệu toàn dân nổi dậy giành chính quyền dẫn đến thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám 1945. Ngày 2-9, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ Lâm thời đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hoà. Ngày 3-9, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đề nghị với Chính phủ tổ chức càng sớm càng hay cuộc Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu. Ngày 6-1-1946, tất cả công dân Việt Nam không phân biệt nam nữ, giàu nghèo, dân tộc, tôn giáo, chính kiến, v.v..., từ 18 tuổi trở lên đã tham gia cuộc Tổng tuyển cử, tự do lựa chọn ng­ời đại diện cho mình vào Quốc hội, cơ quan "quyền lực tối cao" để ấn định cho nước Việt Nam một Hiến pháp dân chủ cộng hoà.

Sự ra đời của Quốc hội nước Việt Nam dân chủ Cộng hoà và Quốc hội đã lập ra Chính phủ liên hiệp kháng chiến, thông qua bản Hiến pháp (1946) là thành quả của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam gần 9 thập kỷ, trực tiếp là 15 năm đấu tranh dưới ngọn cờ Độc lập Tự do của Chủ tịch Hồ Chí Minh do Đảng Cộng sản Đông dư­ơng (nay là Đảng cộng sản Việt Nam) lãnh đạo là hiện thực sinh động về thể chế Nhà nước Cộng hoà dân chủ, một loại hình Nhà nước Pháp quyền cách mạng của nhân dân Việt Nam.

Quốc hội nước Việt Nam dân chủ cộng hoà (1946) vốn là một Quốc hội lập hiến. Song do hoàn cảnh cách mạng và kháng chiến nên Hiến pháp năm 1946 ch­ưa được ban hành. Quốc hội đã giao cho Chính phủ và Ban Th­ường trực Quốc hội căn cứ vào các nguyên tắc đã định của Hiến pháp để thực thi việc lập pháp. Với tư­ cách là cơ quan quyền lực cao nhất của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, Quốc hội đã giải quyết mọi vấn đề của toàn quốc, lập hiến và lập pháp, biểu quyết ngân sách, chuẩn y các hiệp ư­ớc mà Chính phủ ký với nước ngoài, Quốc hội khoá I đã hoàn thành trách nhiệm của mình đối với một giai đoạn lịch sử quan trọng của đất nước.

M­ười bốn năm hoạt động trong hoàn cảnh kháng chiến cực kỳ khó khăn gian khổ (1946-1960) là quá trình rèn luyện Quốc hội nước Việt Nam dân chủ cộng hoà (khoá I), Quốc hội vì dân, vì nước, Quốc hội thống nhất toàn quốc, Quốc hội kháng chiến và kiến quốc, Quốc hội dân tộc dân chủ theo định h­ướng xã hội chủ nghĩa. Đây là bản chất và là đặc điểm độc đáo xuyên suốt của Quốc hội, hàm chứa nhiều bài học quý về tổ chức và hoạt động của cơ quan quyền lực cao nhất của nhân dân Việt Nam.

Hiện nay, Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam đang tiến hành sự nghiệp đổi mới toàn diện để đ­ưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu, phát triển kinh tế, văn hoá, cải thiện đời sống nhân dân, từng bước hoàn thiện nền dân chủ, làm cho dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng và văn minh. Trong sự nghiệp đổi mới, Quốc hội đang phát huy vai trò của cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất, từng bước hoàn thiện việc xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam của dân, do dân và vì dân, tăng cư­ờng pháp chế và hiệu lực quản lý của bộ máy Nhà nước. Truyền thống yêu nước, cách mạng và những kinh nghiệm hoạt động của Quốc hội khoá 1 d­ưới ánh sáng tư­ t­ưởng Hồ Chí Minh đang tiếp tục khơi nguồn sáng tạo và soi sáng con đư­ờng cho Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam v­ươn lên tầm cao mới trong sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền mang đậm bản sắc Việt Nam và dấu ấn của thời đại.

Cuốn Lịch sử Quốc hội Việt Nam (1946-1960) do Văn phòng Quốc hội tổ chức nghiên cứu, biên soạn, đã được nhiều đại biểu Quốc hội khoá I, các giáo s­ư sử học, Nhà xuất bản chính trị Quốc gia cùng các cơ quan nghiên cứu lịch sử đóng góp ý kiến. Đây là một công trình khoa học lịch sử về Quốc hội được biên soạn nghiêm túc và xuất bản lần đầu tiên ở Việt Nam.

 

Hà nội, ngày 4 tháng 10 năm 1994

CHỦ TỊCH QUỐC HỘI
NƯỚC CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

NÔNG ĐỨC MẠNH

 

Xem chi tiết

Nguồn: (Văn phòng Quốc hội)