Thực hiện Phiên họp thứ 53, tại Nhà Quốc hội, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa xem xét dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 887-NQ/UBTVQH12 về ban hành Quy chế quản lý khoa học trong các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Văn phòng Quốc hội. Tại Phiên họp, một trong những nội dung thu hút sự quan tâm của các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội là cần nâng cao chất lượng hoạt động nghiên cứu, quản lý khoa học trong các cơ quan Quốc hội, đặc biệt là Viện Nghiên cứu lập pháp.
Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Văn Hiển.
Theo Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Văn Hiển, dự thảo có nhiều quy định mới nhằm nâng cao chất lượng hoạt động nghiên cứu trong các cơ quan Quốc hội, như: quy định nhằm tăng tính cạnh tranh trong việc tuyển chọn, giao trực tiếp các nhiệm vụ khoa học; nâng cao tiêu chuẩn làm chủ nhiệm, cộng tác viên chính các nhiệm vụ khoa học, nhất là các đề tài cấp bộ; quy định chặt chẽ hơn về sản phẩm trung gian phải đăng trên các tạp chí uy tín. Ngoài các sản phẩm chung, dự thảo Quy chế quy định mỗi đề tài/đề án cấp Bộ phải có một báo cáo chuyên đề gửi đại biểu Quốc hội tại các kỳ họp Quốc hội khi thảo luận về những nội dung có liên quan đến chủ đề được đề tài nghiên cứu Khi đề tài được bảo vệ thành công thì công trình phải được phổ biến công khai trong các cơ quan Quốc hội để khai thác, sử dụng; về việc phổ biến dưới dạng xuất bản đối với các đề tài/đề án cấp bộ đạt loại xuất sắc.
Dự thảo cũng quy định cụ thể trách nhiệm của Viện Nghiên cứu lập pháp, Hội đồng khoa học của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong xây dựng định hướng nghiên cứu khoa học dài hạn; quy định rõ hơn về thành phần, quy trình, thủ tục tuyển chọn, giao trực tiếp các nhiệm vụ khoa học; quy định cụ thể thời điểm, nội dung, thủ tục kiểm tra tiến độ và đánh giá giữa kỳ; tăng số lượng các nhà khoa học tham gia vào các Hội đồng tư vấn, đánh giá, nghiệm thu và đổi mới cách thức chấm điểm các nhiệm vụ khoa học; quy định rõ những trường hợp không đủ điều kiện đăng ký thực hiện, tham gia các hoạt động khoa học; rút ngắn thời gian thực hiện đề tài cấp Bộ so với quy định hiện hành.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng phát biểu tại Phiên họp.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng thống nhất với việc ban hành Quy chế quản lý khoa học trong các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Văn phòng Quốc hội. Tuy nhiên, việc quản lý Nhà nước và sự phối hợp giữa Viện Nghiên cứu lập pháp với các cơ quan khác vẫn còn song trùng nên cần xem xét, rà soát lại. Các thành viên Ủy Thường vụ Quốc hội khóa mới sẽ tổ chức thực hiện Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 887-NQ/UBTVQH12 về việc ban hành Quy chế quản lý khoa học trong các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Văn phòng Quốc hội để thực sự hiệu quả.
Thực tế, trong thời gian đầu, cơ chế quản lý, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Viện Nghiên cứu lập pháp còn chưa rõ và đang trong quá trình dần phát triển nên chúng ta chưa thể cầu toàn như sự phát triển ở các Viện nghiên cứu lớn. Do đó, trong thời gian tới, Viện cần tăng cường bổ sung cán bộ nghiên cứu khoa học, đại biểu Quốc hội giỏi về làm việc, có kỹ năng, trình độ ngoại ngữ thông thạo để có thể dịch chuyên ngành tốt.
Về vấn đề trên, Tổng thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc, cho rằng cần tăng cường quản lý khoa học. Viện Nghiên cứu lập pháp ra đời với chức năng là nghiên cứu khoa học; giúp các cơ quan của Quốc hội thực hiện thẩm tra các luật. Tuy nhiên, kết quả thực hiện của Viện chưa đạt được nhiều. Hầu như các Ủy ban của Quốc hội chưa thể sử dụng nhiều những nghiên cứu của Viện Nghiên cứu lập pháp. Những nghiên cứu trong xây dựng pháp luật của Viện hầu như không có. Các nghiên cứu còn chưa sát với sự chuyển biến của việc xây dựng pháp luật. Vì vậy, Viện Nghiên cứu lập pháp cần có sự chuyển đổi nghiên cứu sao cho phù hợp với thực tiễn.
Theo Tổng thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc, cần có sự tách bạch giữa chức năng nghiên cứu của Viện Nghiên cứu lập pháp và quản lý Nhà nước. Trong khi Bộ Chính trị còn chưa có ý kiến về cơ cấu bên trong của Văn phòng Quốc hội, Viện Nghiên cứu lập pháp thì Ủy ban Thường vụ Quốc hội cần nghiên cứu rõ hơn để đưa ra quy chế phù hợp.
Tổng thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho ý kiến.
Tuy nhiên, trái ngược với ý kiến trên, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu quan điểm không cần phải đợi ý kiến của Bộ Chính trị, việc quản lý khoa học trong các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Văn phòng Quốc hội là thuộc chức năng của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Viện Nghiên cứu lập pháp vẫn tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ như hiện tại và nhiệm vụ của Quốc hội là làm cho Viện hoạt động mạnh mẽ, hiệu quả lên. Do đó, cần phải xây dựng cơ chế hoạt động và trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa này cần thực hiện để sao cho các thành viên Ủy ban khóa tới không bị lúng túng và giúp cho Quốc hội khóa XV thực hiện tốt hơn.
Cho rằng cơ cấu bên trong của Quốc hội, các cơ quan, Ủy ban của Quốc hội không có gì thay đổi, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân thống nhất với việc ban hành quy chế quản lý khoa học trong các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Văn phòng Quốc hội. Cơ cấu của đại biểu Quốc hội đã có nên nhiệm vụ của Quốc hội là rà soạt lại cấp Phó Thường trực chuyên trách và đẩy mạnh hoạt động của Viện Nghiên cứu lập pháp để phục vụ cho hoạt động của Quốc hội.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu quan điểm.
Đồng thuận với quan điểm của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình, cho rằng nên thông qua quy chế hoạt động của Viện Nghiên cứu lập pháp trong nghiên cứu lập pháp và hoạt động của Quốc hội cũng như quản lý khoa học của Quốc hội.
Phát biểu kết luận Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đánh giá: Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 887-NQ/UBTVQH12 về việc ban hành Quy chế quản lý khoa học trong các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Văn phòng Quốc hội được chuẩn bị rất kỹ lưỡng và công phu. Cơ quan chủ trì soạn thảo đã gửi dự thảo này đến nhiều cơ quan khác, trong đó có Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội xem xét. Về cơ bản, các cơ quan của Quốc hội nhất trí với dự thảo Quy chế.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 887-NQ/UBTVQH12 về ban hành Quy chế quản lý khoa học trong các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Văn phòng Quốc hội là dự thảo quy chế về quản lý hoạt động khoa học công nghệ, chứ không phải là quy chế hay là quy định nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn tổ chức của Viện Nghiên cứu luật pháp.
Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu phát biểu kết luận Phiên họp.
Về Hội đồng khoa học của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã có nghị quyết riêng. Cho nên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ bàn về vấn đề quy chế quản lý hoạt động khoa học. Vấn đề liên quan đến tổ chức nghiên cứu, quản lý khoa học như thế nào đã được quy định trong văn bản khác. Viện Nghiên cứu lập pháp cần phối hợp với Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Ủy ban Pháp luật rà soát kỹ lại văn bản quy chế này để trình Chủ tịch Quốc hội ký, ban hành sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết tán thành dự thảo./.