Tại phiên họp, Quốc hội nghe Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội, Phó Trưởng Đoàn Thường trực Đoàn giám sát của Quốc hội Lê Quang Mạnh trình bày Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023.
Tiếp đó, sau khi trình chiếu videoclip về việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023, Quốc hội tiến hành thảo luận về nội dung này.
8h00: Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, thực hiện chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội sẽ thảo luận ở hội trường về báo cáo của Đoàn Giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề “việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023”. Phiên thảo luận được phát thanh, truyền hình trực tiếp trên sóng Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Truyền hình Quốc hội để Nhân dân và cử tri theo dõi.
Tiếp theo, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Lê Quang Mạnh, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát trình bày Báo cáo tóm tắt kết quả giám sát việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023.
08h01: Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách, Phó Trưởng Đoàn Thường trực Đoàn giám sát của Quốc hội Lê Quang Mạnh trình bày Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023.
Trình bày Báo cáo tóm tắt Kết quả thực hiện giám sát chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023”, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát cho biết: Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 được Quốc hội ban hành trong bối cảnh đặc biệt, khi dịch COVID-19 với những diễn biến hết sức phức tạp, khó lường, gây tác động tiêu cực nặng nề đến đời sống người dân và tình hình kinh tế - xã hội đất nước, với nhiều chính sách mạnh mẽ, quyết liệt, mang tính đặc thù, chưa từng có tiền lệ nhằm đạt “mục tiêu kép”: hỗ trợ công tác phòng, chống dịch COVID-19, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, giúp phục hồi và phát triển nền kinh tế sau đại dịch.
Đến hết năm 2023, sau 2 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 43, nước ta đã từng bước mở cửa trở lại nền kinh tế, khôi phục các hoạt động kinh tế, xã hội. Tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV đã ban hành Nghị quyết số 90/2023/QH15 ngày 08/6/2023 về Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2024 và Nghị quyết số 94/2023/QH15 ngày 22/6/2023 về việc thành lập Đoàn giám sát chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023”.
Các dự án quan trọng quốc gia bao gồm: Dự án Sân bay Long Thành; các dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 và 2021 - 2025; dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội; dự án đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh; dự án đường bộ cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột giai đoạn 1; dự án đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1; dự án đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng giai đoạn 1. Đây là các dự án do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư nhằm đẩy mạnh triển khai một trong ba đột phá của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 – 2030 về xây dựng kết cấu hạ tầng.
Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, Đoàn giám sát đã ban hành Kế hoạch, Đề cương giám sát gửi đến các đối tượng chịu sự giám sát; giao Đoàn đại biểu Quốc hội các tỉnh, thành phố giám sát; tổ chức giám sát trực tiếp tại 10 địa phương, làm việc với Chính phủ và 12 Bộ, ngành, cơ quan. Đến nay, Đoàn giám sát đã hoàn thành các nhiệm vụ được giao, bảo đảm tiến độ và đạt các mục tiêu đặt ra. Kết quả giám sát được phản ánh tại Báo cáo số 616/BC-ĐGS ngày 13/5/2024 gồm 95 trang, kèm theo 07 phụ lục đã được gửi đến các vị đại biểu Quốc hội.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát đã báo cáo Quốc hội một số kết quả nổi bật về việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15.
Theo đó, qua 02 năm thực hiện, nhiều mục tiêu, chỉ tiêu đặt ra trong Nghị quyết số 43 cơ bản hoàn thành. Tăng trưởng GDP năm 2022 đạt 8,12%, là mức tăng trưởng cao nhất trong giai đoạn 2011 - 2022; năm 2023 đạt 5,05% là mức khá cao trong điều kiện thế giới và trong nước đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức mới. Giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm; điều hành linh hoạt, phối hợp chặt chẽ, hài hòa giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ; việc huy động, phân bổ và điều hòa sử dụng vốn đầu tư công giúp đưa nguồn lực vào nền kinh tế hợp lý; lạm phát được kiềm chế, lãi suất, tỷ giá được điều hành phù hợp, ổn định; bội chi ngân sách, nợ công trong phạm vi Quốc hội cho phép và thấp hơn so với mức dự kiến.
Nhiều chính sách đi vào cuộc sống, phát huy hiệu quả kịp thời; các cơ chế đặc thù được Quốc hội thông qua đã phát huy hiệu quả, tăng cường trách nhiệm, năng lực điều hành, tính chủ động, sáng tạo của các Bộ, ngành, cơ quan Trung ương và địa phương, rút ngắn thời gian thực hiện, thúc đẩy tiến độ giải ngân vốn, bổ sung dòng tiền quan trọng, kịp thời cho nền kinh tế, đồng thời, phát huy hiệu quả các dự án đầu tư.
Đối với việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia, Chính phủ đã khẩn trương ban hành các văn bản triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về chủ trương đầu tư các dự án quan trọng quốc gia, trong đó đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các cơ quan triển khai thực hiện dự án, đề ra các mốc tiến độ, triển khai các cơ chế đặc thù theo yêu cầu.
Thủ tướng Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành giao thông vận tải để giải quyết, tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện, đặc biệt trong bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, mỏ vật liệu đất đắp, cát đắp nền cho các dự án. Tiến độ chuẩn bị triển khai các dự án tuy chưa đáp ứng được yêu cầu của Chính phủ nhưng đã được rút ngắn đáng kể so với thực tế triển khai các dự án trước đây.
Các dự án được Quốc hội, Chính phủ, các Bộ, ngành Trung ương và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố quan tâm, chỉ đạo quyết liệt. Việc phân cấp đã tăng tính chủ động, gắn với trách nhiệm cụ thể. Đến nay, các dự án thành phần phân cấp cho địa phương làm cơ quan chủ quản đã triển khai cơ bản đáp ứng tiến độ yêu cầu và được bố trí đủ vốn ngân sách địa phương theo cam kết.
Trong bối cảnh gặp nhiều khó khăn về vật liệu xây dựng và chịu tác động lớn của đại dịch COVID-19, Chính phủ đã chỉ đạo các cơ quan liên quan nỗ lực, cố gắng để hoàn thành đưa vào khai thác 635 km thuộc Dự án đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020, nâng tổng số chiều dài đường cao tốc cả nước lên 2.001 km. Cùng với các chính sách tài khóa kích cầu tiêu dùng của Nghị quyết số 43, các dự án quan trọng quốc gia đã thúc đẩy mạnh mẽ tổng cầu đầu tư của nền kinh tế, tạo động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội.
Báo cáo giám sát cũng chỉ rõ những tồn tại, hạn chế trong việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15. Trong đó, bên cạnh những kết quả tích cực là cơ bản, việc ban hành và tổ chức thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 còn một số tồn tại, hạn chế như: Công tác chuẩn bị đầu tư một số dự án chậm, chưa đảm bảo tính sẵn sàng để thực hiện, giải ngân vốn theo yêu cầu về thời hạn của Nghị quyết số 43. Tiến độ thực hiện và giải ngân vốn nhiều dự án không bảo đảm thời hạn quy định trong 2 năm 2022 - 2023, đặc biệt, các dự án đầu tư trong lĩnh vực y tế, công nghệ thông tin có tiến độ rất chậm nên Chính phủ đã kiến nghị và được Quốc hội chấp thuận, cho kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân các dự án sử dụng vốn của Chương trình tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV.
Một số chính sách thực hiện không đạt kế hoạch, mục tiêu đề ra như: chính sách hỗ trợ lãi suất 2%/năm thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại đạt tỷ lệ giải ngân thấp (chỉ đạt khoảng 3,05% kế hoạch); chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động (đạt 56% kế hoạch), phải chuyển nguồn để thực hiện chính sách khác.
Chính sách hỗ trợ người dân, người lao động tại một số địa phương còn chậm, lúng túng; việc thẩm định và giải quyết chi trả kinh phí hỗ trợ cho đối tượng thụ hưởng gặp nhiều khó khăn, chậm so với yêu cầu đề ra.
Sức hấp thụ vốn của nền kinh tế, năng lực cạnh tranh của khu vực doanh nghiệp trong nước còn thấp khi chi phí đầu vào, nguyên vật liệu nhập khẩu tăng cao, thị trường đầu ra, đơn hàng, doanh thu của doanh nghiệp suy giảm, ảnh hưởng đến khả năng trả nợ vốn vay ngân hàng, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh nợ xấu. Đến hết năm 2023, còn nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, thách thức, chưa phục hồi được sau tác động của dịch COVID-19.
Về những tồn tại, hạn chế đối với việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát Lê Quang Mạnh nêu rõ: Tiến độ hoàn thành một số dự án còn chậm so với yêu cầu tại các Nghị quyết của Quốc hội, một số dự án dự kiến tăng tổng mức đầu tư, dẫn đến phải điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án. Đối với một số dự án được phân chia thành các dự án thành phần do các địa phương khác nhau làm cơ quan chủ quản vận hành độc lập, nên khó khăn trong việc điều hòa, phối hợp, cân đối tổng mức đầu tư giữa các dự án thành phần.
Công tác dự báo, chuẩn bị đầu tư một số dự án còn hạn chế, chưa lường hết những khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện, chưa bảo đảm tầm nhìn dài hạn, dẫn đến phải điều chỉnh trong quá trình thực hiện; một số dự án mới hoàn thành đưa vào khai thác trong thời gian ngắn đã phải đề xuất đầu tư mở rộng.
Tại một số dự án, việc thực hiện các công tác lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế, dự toán còn bất cập; công tác nghiệm thu, thanh toán, quản lý chi phí đầu tư, chất lượng công trình còn một số hạn chế.
Một số dự án hoàn thành đưa vào vận hành, khai thác nhưng chưa được đầu tư đồng bộ trạm dừng nghỉ, hệ thống giao thông thông minh (ITS); việc chưa tổ chức thu phí dẫn đến vướng mắc trong công tác quản lý, khai thác, bảo trì công trình; trên nhiều đoạn, tuyến đường còn tồn tại, bất cập…
Báo cáo của Đoàn giám sát cũng nêu cụ thể các nguyên của tồn tại, hạn chế (nguyên nhân khách quan, nguyên nhân chủ quan, trách nhiệm của Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương, bài học kinh nghiệm đối với việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 và việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia.
Để khắc phục những tồn tại, hạn chế và nâng cao hiệu quả trong thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội và các Nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia, Đoàn giám sát kiến nghị tập trung thực hiện các nhiệm vụ và giải pháp: Đối với việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15, đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương khẩn trương rà soát, có giải pháp giải quyết các kiến nghị, khó khăn, vướng mắc liên quan đến thực hiện các dự án đầu tư nêu tại Báo cáo giám sát; đẩy mạnh tiến độ triển khai thực hiện, giải ngân các dự án đầu tư sử dụng vốn Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, phấn đấu đến ngày 31/12/2024 hoàn thành giải ngân vốn của Chương trình đã được phân bổ theo tiến độ yêu cầu tại Nghị quyết số 110/2023/QH15 của Quốc hội để đưa các dự án đi vào sử dụng, phát huy hiệu quả đầu tư vốn. Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của Chương trình để đầu tư, xây dựng mới, cải tạo, nâng cấp, hiện đại hóa hệ thống y tế cơ sở, y tế dự phòng, trung tâm kiểm soát bệnh tật; rà soát, bảo đảm tính đồng bộ giữa đầu tư các cơ sở y tế, trạm y tế xã, phường và đầu tư trang thiết bị, nâng cao năng lực cán bộ, nhân viên y tế để phát huy hiệu quả nguồn vốn đầu tư, nâng cao năng lực khám chữa bệnh, y tế cơ sở, y tế dự phòng và hiệu quả công tác chăm sóc sức khỏe cho Nhân dân. Tổng kết việc thực hiện các chính sách đặc thù trong Nghị quyết số 43 về việc cho phép chỉ định thầu đối với một số gói thầu tư vấn, gói thầu phục vụ di dời hạ tầng kỹ thuật, gói thầu thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng và tái định cư, gói thầu xây lắp của các dự án quan trọng quốc gia. Đánh giá, rút kinh nghiệm trong việc đề xuất các chính sách, chương trình, dự án bảo đảm khả năng giải ngân, đáp ứng các nguyên tắc, tiêu chí đề ra để phát huy hiệu quả, hiệu lực, kịp thời, tránh lãng phí nguồn lực có liên quan.
Các địa phương tiếp tục quan tâm rà soát, có giải pháp quyết liệt, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của các doanh nghiệp, tổ chức, hộ kinh doanh trên địa bàn tỉnh, thành phố để hỗ trợ phục hồi, thúc đẩy tăng trưởng, phát triển sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm cho người lao động, góp phần đảm bảo an sinh xã hội.
Về thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia, đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo rà soát các hạn chế, bất cập trong các chính sách, pháp luật liên quan để sửa đổi, bổ sung hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền tổng kết đánh giá việc thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù áp dụng cho các dự án, trên cơ sở đó đề xuất hoàn thiện các quy định pháp luật có liên quan.
Rà soát, hoàn thiện các quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, trong đó bảo đảm sự thống nhất về chính sách bồi thường tại các khu vực giáp ranh thuộc địa giới hành chính hai tỉnh của hai dự án khác nhau.
Sửa đổi pháp luật về điện lực, pháp luật về viễn thông để khắc phục vướng mắc trong thực hiện di dời công trình hạ tầng kỹ thuật có tính chất đặc thù, phức tạp như đường điện cao thế, cáp viễn thông.
Hoàn thiện pháp luật về lâm nghiệp theo hướng đơn giản hóa trình tự, thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng rừng. Sửa đổi, bổ sung pháp luật về trồng trọt theo hướng đơn giản hóa thủ tục về việc sử dụng tầng đất mặt của đất chuyên trồng lúa nước đối với các công trình trên đất được chuyển đổi từ đất chuyên trồng lúa nước.
Sửa đổi, bổ sung Luật Địa chất và khoáng sản theo hướng tăng cường phân cấp, phân quyền, phân nhóm các loại khoáng sản theo hướng tách riêng nhóm khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường để có quy định riêng về khai thác vật liệu, đặc biệt đối với nhóm vật liệu san lấp và điều phối vật liệu tận dụng giữa các dự án nhằm đơn giản hoá tối đa các trình tự, thủ tục.
Đoàn giám sát cũng đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương, tổ chức, cơ quan liên quan nghiêm túc kiểm điểm, rút kinh nghiệm và khẩn trương có giải pháp đồng bộ để khắc phục tồn tại, hạn chế, nguyên nhân đã được chỉ ra tại Báo cáo kết quả giám sát.
Các cơ quan chủ quản rà soát, tổng hợp báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định đối với các dự án dự kiến phải điều chỉnh chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật; Các cơ quan chủ quản, chủ đầu tư khẩn trương, tập trung giải quyết các khó khăn, vướng mắc như phối hợp chặt chẽ với các địa phương để bảo đảm đủ nguồn cung vật liệu đáp ứng tiến độ thi công các dự án quan trọng quốc gia...
Bộ Giao thông vận tải và các bên liên quan phối hợp với các địa phương được giao làm cơ quan chủ quản, cơ quan có thẩm quyền khẩn trương triển khai đầu tư hoàn thiện các trạm dừng nghỉ, hệ thống giao thông thông minh (ITS); khẩn trương rà soát, hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông và phương án tổ chức giao thông để nâng cao an toàn khai thác trên các tuyến đường cao tốc đầu tư theo quy mô phân kỳ 2 làn xe và 4 làn xe...
Các địa phương tập trung đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, xây dựng các khu tái định cư, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; tiếp tục chỉ đạo các cơ quan chức năng phối hợp với các chủ đầu tư, nhà thầu thỏa thuận với các chủ sở hữu về giá chuyển nhượng, thuê đất bảo đảm phù hợp với mặt bằng giá bồi thường do Nhà nước quy định.
Tích cực tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước; tăng cường đoàn kết, phát huy dân chủ, quan tâm đảm bảo lợi ích chính đáng của Nhân dân đi đôi với nâng cao ý thức trách nhiệm, tạo sự đồng thuận cao của Nhân dân.
Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, giám sát, kịp thời phòng chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí, ngăn chặn vi phạm trong triển khai thực hiện các dự án, nhất là các vấn đề liên quan đến đền bù, giải phóng mặt bằng, nguyên vật liệu và đấu thầu, chỉ định thầu.
8h32: Xem videoclip về việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023.
Năm 2020, 2021, đại dịch Covid-19 tác động nặng nề lên mọi mặt đời sống xã hội. Quốc hội Việt Nam khẩn cấp triệu tập Kỳ họp bất thường đầu tiên chưa có tiền lệ trong lịch sử Quốc hội.
Thực hiện theo sự chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban chấp hành Trung ương Đảng, trên cơ sở đề xuất của Chính phủ, Quốc hội đã nhanh chóng ban hành Nghị quyết 43 về chính sách tài khoá, tiền tệ thực hiện mục tiêu kép: vừa chống dịch, vừa là đòn bẩy phục hồi kinh tế - xã hội.
Các gói hỗ trợ được ban hành nhanh chóng, kịp thời đã vực dậy nền kinh tế. Năm 2022, Việt Nam phục hồi tích cực, là điểm sáng tăng trưởng của toàn cầu. Tuy nhiên, các quyết sách chưa có tiền lệ, không tránh khỏi các vướng mắc khi triển khai.
Năm 2023, để kịp thời tháo gỡ các vướng mắc ngay trong giai đoạn thực hiện các Nghị quyết, Quốc hội đã quyết định giám sát tối cao về Nghị quyết 43 và các dự án quan trọng quốc gia…
Xem videoclip tại đây
8h52: Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành và gợi ý một số nội dung tập trung thảo luận
Sau khi nghe Báo cáo tóm tắt và xem Videoclip về kết quả giám sát, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị các đại biểu Quốc hội tập trung thảo luận các nội dung đã nêu trong Báo cáo giám sát và tập trung vào một số vấn đề sau: Sự đáp ứng mục đích, yêu cầu đặt ra của cuộc giám sát; thực trạng việc thực hiện Nghị quyết số 43 về chính sách tài khóa, tiền tệ, hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và các Nghị quyết của Quốc hội về một số dự án cho trọng quốc gia; Kết quả đạt được, bất cập, hạn chế và nguyên nhân, trách nhiệm trong việc thực hiện các nghị quyết; tính phù hợp, khả thi của các giải pháp trước mắt và lâu dài trong Báo cáo giám sát và dự thảo Nghị quyết được trình Quốc hội.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, đã có 32 đại biểu đăng ký, đề nghị mỗi đại biểu phát biểu không quá 7 phút, tranh luận không quá 3 phút, đi thẳng vào vấn đề tránh trùng lặp.
Tiếp đó, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh - Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng phát biểu mở đầu phiên thảo luận.
8h54: Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh - Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng: Chủ động sử dụng chính sách tài khóa nhằm thúc đẩy các động lực tăng trưởng kinh tế
Trong bối cảnh kinh tế xã hội giai đoạn 2024 - 2025 có vai trò quan trọng để hoàn thành việc phát triển kinh tế xã hội trong giai đoạn 2021 – 2025, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh đưa ra một số kiến nghị:
Thứ nhất, chính sách tài khóa cần các giải pháp điều chỉnh tổng cầu của nền kinh tế, cần tiếp tục các chính sách nhằm kích thích tiêu kích cầu tiêu dùng nội địa, xem xét tiếp tục giảm một số thuế, phí, hỗ trợ doanh nghiệp để kích cầu. Trên thực tế việc giảm thuế và phí 2 năm qua nhưng tổng thu ngân sách vẫn hầu như không ảnh hưởng. Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh đánh giá rất cao vì Quốc hội đã xem xét cho ý kiến Luật Thuế giá trị gia tăng tại kỳ họp thứ 7 này, đồng thời kiến nghị xem xét chính sách thuế về thu nhập cá nhân để kích thích thị trường tiêu dùng, xem xét mức giảm trừ gia cảnh.
Thứ hai, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho quản lý và phân bổ chi đầu tư công để phù hợp hơn với điều kiện thực thi chính sách ở Việt Nam. Việc quy định rõ ràng về trách nhiệm, trách nhiệm giải trình và phân cấp quản lý chi đầu tư chính luôn là hết sức cần thiết. Đặc biệt cần chú trọng đến việc lập kế hoạch và giải ngân đầu tư công để tránh tình trạng “no dồn đói góp” trong chi đầu tư, trong đó cần tháo gỡ các quy định ảnh hưởng đến giải ngân chi đầu tư nói chung và chi đầu tư từ nguồn vốn ODA nói riêng. Có thể xem xét điều chỉnh các khoản đầu tư cho nhà ở xã hội sang hình thức hỗ trợ doanh nghiệp xây nhà ở xã hội bằng nguồn vốn đối ứng của doanh nghiệp và hỗ trợ xây nhà cho thuê tại các khu công nghiệp, khu chế xuất xem xét mở rộng đối tượng được mua nhà ở xã hội.
Cuối cùng, để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, chúng ta cần chủ động sử dụng chính sách tài khóa nhằm thúc đẩy các động lực tăng trưởng giai đoạn 2024 - 2025. Tuy nhiên, theo đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, chính sách tài khóa cần phải được sử dụng chung với các chính sách kinh tế khác và với quá trình cải cách thể chế nói chung, kích thích đầu tư, đẩy mạnh sản xuất kinh doanh và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao mới có thể phát huy hiệu quả.
9h01: Đại biểu Đặng Thị Bích Ngọc - Đoàn ĐBQH tỉnh Hòa Bình: Việc ban hành Nghị quyết số 43/2022/QH15 hết sức kịp thời, hợp lòng dân
Đại biểu Đặng Thị Bích Ngọc cho rằng, việc ban hành Nghị quyết số 43/2022/QH15 hết sức kịp thời, hợp lòng dân. Các chính sách đưa ra trong Nghị quyết có tính chiến lược, thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội, bổ sung nguồn lực lớn từ ngân sách Nhà nước và các nguồn vốn huy động khác để thực hiện các chính sách an sinh xã hội, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân, vực dậy cả cung và cầu của nền kinh tế.
Việc Quốc hội lựa chọn chuyên đề giám sát tối cao ngay trong quá trình triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 và các Nghị quyết của Quốc hội về các dự án quan trọng quốc gia có ý nghĩa rất quan trọng. Quốc hội tăng cường trách nhiệm giám sát các Nghị quyết đã ban hành và cùng đồng hành với Chính phủ đánh giá, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội để bảo đảm thực hiện thành công các mục tiêu đề ra và tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng các nguồn lực góp phần vào sự phát triển chung của đất nước.
Qua kết quả giám sát, đại biểu cho rằng, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Đảng, sự vào cuộc chủ động, kịp thời của Quốc hội, sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương và sự tham gia tích cực của Nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, việc tổ chức thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 và các Nghị quyết về các dự án quan trọng quốc gia đã đạt nhiều kết quả tích cực, an sinh xã hội được bảo đảm, kịp thời tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân, kinh tế từng bước được phục hồi và tốc độ tăng trưởng đạt mức cao...
Cơ bản thống nhất và đồng tình với các đánh giá nêu trong Báo cáo, đại biểu cho rằng, Báo cáo kết quả giám sát chuyên đề đã đánh giá khách quan các kết quả đạt được và thẳng thắn chỉ ra các tồn tại, hạn chế, nguyên nhân, trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị trong việc triển khai thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội. Đến thời điểm hiện nay, đại biểu Ngọc cho biết, một số chính sách đi vào cuộc sống, phát huy hiệu quả kịp thời. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, việc ban hành và tổ chức thực hiện một số chính sách cũng còn tồn tại, hạn chế, đặc biệt là công tác xây dựng, đề xuất danh mục dự án đầu tư từ nguồn vốn chương trình của một số Bộ, ngành, địa phương...
Từ thực tiễn ở địa phương, nghiên cứu báo cáo Đoàn giám sát và dự thảo Nghị quyết giám sát chuyên đề, đại biểu Ngọc kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo Đoàn giám sát rà soát, hoàn thiện lại nội dung Điều 2 dự thảo Nghị quyết về các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để không trùng lặp. Bên cạnh đó, đối với các dự án đang triển khai thực hiện, đề nghị có các giải pháp quyết liệt để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án và xem xét cho phép kéo dài thời gian thực hiện nguồn vốn chương trình đến hết năm 2025 đối với các dự án có khả năng đến năm 2025 hoàn thành.
Cùng với đó, đề nghị Quốc hội xem xét kéo dài việc thực hiện chính sách cho vay hỗ trợ việc làm, duy trì, mở rộng việc làm và chương trình cho vay để mua, thuê mua nhà ở theo chính sách về nhà ở xã hội do những hiệu quả mà chính sách mang lại thời gian qua. Đồng thời, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương tiếp tục tổ chức thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp nêu tại các Nghị quyết của Quốc hội và có các giải pháp khắc phục các tồn tại, hạn chế…
9h08: Đại biểu Nguyễn Quang Huân - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương: Làm rõ thêm nguyên nhân của việc tiến độ giải ngân chậm
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Quang Huân nêu rõ, Báo cáo của Đoàn giám sát rất chi tiết, đưa ra những vấn đề tổng thể, đánh giá đa chiều, thể hiện sự nỗ lực cao của Đoàn giám sát. Nhiều kì tích của Nghị quyết số 43 đối với nền kinh tế, xã hội đã được chỉ ra như GDP năm 2022 tăng 8,12%, năm 2023 tăng 5,05%, tăng giải ngân đầu tư công đến 635km đường cao tốc Bắc Nam phía Đông;... Ngoài ra, 8 dự án quan trọng quốc gia cũng được đánh giá để chỉ ra những điểm tích cực cũng như hạn chế, nguyên nhân và giải pháp... Đại biểu nhận thấy, Báo cáo của Đoàn giám sát rất toàn diện và đồ sộ.
Quan tâm tới chính sách tài khoá, khái quát một số mục tiêu chính của Nghị quyết số 43, đại biểu cho biết, trong giai đoạn 2021-2025, GDP phải tăng 6,5-7%; nợ công dưới 60% GDP, mức cảnh báo là 55% GDP; tiết giảm chi phí hỗ trợ dòng tiền tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân;... Trong Báo cáo giám sát đã phân tích rất rõ về những mặt tích cực cũng đã chỉ rõ một số hạn chế như tiến độ giải ngân chậm. Theo đại biểu, phải phân tích rõ hơn nội dung này, chỉ rõ nguyên nhân của tình trạng trên. Nếu chỉ rõ được từng lý do gây ra tiến độ giải ngân chậm thì sẽ đưa ra được giải pháp cụ thể hơn.
9h15: Đại biểu Mai Văn Hải - Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa: Nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ đã đến được với người dân, doanh nghiệp là điểm sáng
Đại biểu Mai Văn Hải cơ bản thống nhất với báo cáo kết quả giám sát chuyên đề của Đoàn giám sát. Đại biểu nêu rõ, đây là chương trình lớn nhất từ trước đến nay, khẳng định việc ban hành và triển khai thực hiện Nghị quyết 43/2022/QH15 là đúng đắn, kịp thời với nhiều chính sách chưa từng có tiền lệ đã hỗ trợ cho công tác phòng, chống, kiểm soát dịch bệnh COVID-19 và phục hồi phát triển kinh tế - xã hội, cổ vũ tinh thần của người dân và doanh nghiệp và bổ sung nguồn lực lớn của ngân sách nhà nước và nguồn huy động khác để hỗ trợ nền kinh tế phục hồi và phát triển.
Theo đại biểu Mai Văn Hải, sau 2 năm thực hiện Nghị quyết, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt, linh hoạt, sáng tạo, đã đưa nước ta mở cửa trở lại nền kinh tế, khôi phục các hoạt động kinh tế - xã hội của đất nước nhanh chóng trở lại trạng thái bình thường…Điểm sáng trong thực hiện Nghị quyết 43/2022/QH15 là nhiều cơ chế chính sách hỗ trợ đã đến được với người dân, doanh nghiệp, tập trung được nguồn lực cho đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng nhất là hạ tầng giao thông.
Qua xem xét các báo cáo và tình hình thực tiễn, đại biểu Mai Văn Hải nhận thấy quá trình tổ chức thực hiện bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như một số địa phương chưa áp dụng cơ chế đặc thù trong đầu tư hạ tầng y tế; việc hoàn thiện thủ tục đầu tư, phân bổ vốn chậm; tiến độ giải ngân một số dự án không bảo đảm theo thời gian của Nghị quyết dù đã được cho phép kéo dài; một số chính sách thực hiện không đạt mục tiêu đề ra. Đến hết năm 2023 còn nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, chưa phục hồi, nhiều doanh nghiệp phá sản, giải thể. Một số chính sách hỗ trợ người dân, người lao động triển khai còn chậm, còn lúng túng.
Theo đại biểu Mai Văn Hải, nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trên có cả nguyên nhân chủ quan, khách quan nhưng chủ yếu là do công tác lãnh đạo, chỉ đạo của một số bộ, ngành, địa phương chưa thực sự quyết liệt. Các văn bản hướng dẫn phân bổ vốn, trình tự thủ tục giải ngân còn phức tạp. Việc áp dụng cơ chế đặc thù có việc còn vướng mắc và không ít cán bộ có tình trạng đùn đẩy, né tránh, sợ sai, sợ trách nhiệm.
Từ những phân tích trên, đại biểu Mai Văn Hải đề xuất một số vấn đề. Trong đó, đề nghị Chính phủ tập trung chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương khẩn trương rà soát, có giải pháp giải quyết các kiến nghị, khó khăn, vướng mắc liên quan đến thực hiện các dự án đầu tư, đẩy nhanh tiến độ giải ngân. Đánh giá cao hiệu quả của chính sách giảm thuế VAT 2%, đại biểu đề nghị Quốc hội cân nhắc xem xét cho phép tiếp tục kéo dài thêm thực hiện chính sách trong thời gian phù hợp. Đồng thời, đề nghị Quốc hội xem xét tiếp tục mở rộng áp dụng một số cơ chế chính sách đặc thù không chỉ áp dụng cho các công trình quan trọng quốc gia, đường cao tốc mà cả các công trình quan trọng khác của quốc gia, của tỉnh.
9h21: Đại biểu Hà Sỹ Đồng - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị: Đề nghị giảm thuế VAT cho tất cả các mặt hàng từ 10% xuống 8%
Đại biểu Hà Sỹ Đồng đánh giá, quá trình thực hiện Nghị quyết 43 cho thấy sự phối hợp giữa Chính phủ và Quốc hội là đặc biệt quan trọng. Đại biểu lấy ví dụ việc giảm thuế xăng dầu, chính sách giảm thuế VAT 2% đáng lý ra có thể được điều chỉnh để giảm cho tất cả các mặt hàng từ 10% xuống 8%, nhưng lại cứng nhắc phụ thuộc vào Quốc hội và phụ thuộc vào Nghị quyết 43. Đối với chính sách giảm nộp thuế đến cuối năm 2024, nhiều ý kiến đề nghị giảm thêm vài tháng sang năm 2025, đây là thời điểm “giáp hạt” đối với doanh nghiệp.
Đại biểu cho rằng, bài học rút ra sau khi thực hiện Nghị quyết 43 là tập trung vào tính khả thi và chọn thời điểm. Chính sách kinh tế vĩ mô có đặc điểm quan trọng là phải chọn đúng thời điểm, một chính sách đúng vào tháng 1 nhưng chưa chắc đã đúng vào tháng 3 khi diễn biến lạm phát, tăng trưởng đã khác. Do đó, nếu trong tương lai chúng ta lại có các chương trình gói hỗ trợ kinh tế vĩ mô phải cân nhắc rất kỹ về yếu tố thời điểm để đưa chính sách vào cuộc sống.
Theo đại biểu, nếu gặp tình huống cần chính sách hỗ trợ, việc đầu tiên cần nghĩ đến là giảm thuế, thậm chí có thể cân nhắc việc giảm thuế mức lớn hơn và cần tập trung vào một số ngành rất cụ thể. Ví dụ vào thời điểm mới bắt đầu hết giãn cách, khôi phục các đường bay nên tính đến việc giảm VAT hàng không về 0 hoặc giảm các loại phí và thuế khác, điều này có thể giúp cho ngành hàng không và các ngành khác phục hồi phát triển kinh tế nhanh hơn…
9h50: Đại biểu Trần Quốc Tuấn - Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh: Đồng tình kéo dài thời gian thực hiện Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội
Đại biểu Trần Quốc Tuấn khẳng định, Nghị quyết số 43/2022/QH15 được ban hành và tổ chức thực hiện trong bối cảnh đặc biệt, dịch bệnh COVID-19 đang diễn ra và gây tác động rất tiêu cực đến đời sống người dân, nhưng với sự cố gắng của cả hệ thống chính trị, người dân và cộng đồng doanh nghiệp, dịch COVID-19 từng bước kiểm soát và kết thúc, đưa đời sống xã hội trở lại trạng thái bình thường, thúc đẩy nền kinh tế vượt qua khó khăn, phục hồi và tăng trưởng vượt mong đợi.
Trong 02 năm thực hiện, đã có 21 văn bản quy phạm pháp luật liên quan được ban hành đã góp phần quan trọng thực hiện cơ bản hoàn thành 05 quan điểm, 03 mục tiêu của Nghị quyết số 43, phần lớn các chính sách được thực hiện khá thành công, giúp tiết giảm chi phí cho người dân và doanh nghiệp, kích cầu tiêu dùng trong nước, làm giảm chi phí đầu vào, kiềm chế lạm phát.
Tuy nhiên, đại biểu Trần Quốc Tuấn cũng cho rằng, mặc dù triển khai quyết liệt, nhưng một số chính sách có kết quả thực hiện thấp, số liệu đánh giá tình hình thực hiện các chính sách cụ thể cho thấy, có 07 chính sách có chỉ tiêu định lượng đề ra theo Nghị quyết số 43 triển khai thực hiện không đạt kế hoạch đề ra. Báo cáo của Đoàn giám sát cũng chỉ ra nhiều tồn tại hạn chế, nêu những nguyên nhân khách quan và chủ quan.
Đại biểu đồng tình với việc kéo dài thời gian thực hiện Nghị quyết 43 như Dự thảo trình Quốc hội, phấn đấu đến ngày 31/12/2024 hoàn thành giải ngân vốn của Chương trình đã được phân bổ theo tiến độ yêu cầu tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 6 của Quốc hội để đưa các dự án hoàn thành đi vào sử dụng, phát huy hiệu quả đầu tư vốn
Để Nghị quyết 43 được triển khai đạt hiệu quả cao hơn trong thời gian tới, đại biểu Trần Quốc Tuấn kiến nghị, đề xuất đến Quốc Hội, Chính Phủ cần quan tâm chỉ đạo 03 nội dung:
Một là, nhanh chóng nghiên cứu đề ra giải pháp khắc phục hiệu quả các nội dung tồn tại hạn chế nêu trong báo cáo của Đoàn giám sát.
Hai là, ngay sau kỳ họp này, Quốc hội, Chính phủ chỉ đạo các Bộ ngành tập trung nghiên cứu xem xét hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho 27 địa phương, bộ ngành với 70 kiến nghị, được tổng hợp tại phụ luc 5 ban hành kèm theo Báo cáo của Đoàn giám sát.
Ba là, chỉ đạo đẩy mạnh công tác tuyên truyền, truyền thông chính sách đến từng doanh nghiệp đủ điều kiện biết để tham gia.
09h56: Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương: Kiến nghị Chính phủ tổng kết, sửa đổi Luật Đầu tư công và các văn bản thi hành, xóa bỏ thủ tục không cần thiết
Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân cho biết, về y tế, Nghị quyết số 43 được kỳ vọng bố trí 145 dự án, tổng số vốn đầu tư gần 13,5 nghìn tỷ đồng để đầu tư, nâng cao chất lượng hệ thống y tế, nhất là y tế cơ sở, y tế dự phòng. Tuy nhiên, qua báo cáo giám sát cho thấy, tổng số giải ngân chỉ đạt khoảng 6,8 nghìn tỷ đồng, tương đương 48% với nhiều nguyên nhân đã được nêu ra trong Báo cáo giám sát, trong đó có nguyên nhân là do các cơ quan chức năng chưa kịp thời ban hành các tiêu chuẩn, định mức liên quan đến đầu tư công, nhất là tiêu chuẩn định mức đầu tư các dự án về y tế, không có cấu phần xây dựng, liên quan đến các gói đầu tư trang thiết bị y tế cho các bệnh viện, trung tâm y tế…. gây khó khăn cho các địa phương.
Mặc dù đại biểu đã kiến nghị tại phiên thảo luận kinh tế - xã hội tại Kỳ họp thứ 6, nhưng đến nay vẫn chưa có văn bản hướng dẫn. Do đó, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân kiến nghị Chính phủ tổng kết, sửa đổi Luật Đầu tư công và các văn bản thi hành, xóa bỏ thủ tục không cần thiết để thực hiện đầu tư công ở nước ta nhanh chóng và hiệu quả nhất.
Đại biểu cũng kiến nghị trong các dự thảo Nghị quyết lần này cần có phương án, thời gian cụ thể để giải quyết khó khăn cho từng lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực y tế và nghiên cứu hoàn thiện chế tài trong Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân.
Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân kiến nghị cần tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, ổn định, hoàn thiện môi trường sản xuất kinh doanh, tạo công ăn việc làm cho người dân.
Ngoài ra, đại biểu cho rằng, khuyến khích doanh nghiệp trong nước đầu tư vào KHCN, nâng cao năng suất lao động là hướng đi phù hợp lâu dài, trong đó cần sớm hoàn thiện Luật Khoa học và Công nghệ, Nghị định số 95 năm 2014 của Chính phủ và các chính sách có liên quan, nhất là hoàn thiện “Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của Doanh nghiệp”.
10h02: Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga – Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương: Việc ban hành văn bản hướng dẫn chính sách vẫn còn chậm
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương đánh giá, báo cáo giám sát được xây dựng công phu, khoa học và chi tiết trên cơ sở giám sát toàn diện, tỉ mỉ và thận trọng, những phụ lục báo cáo mạch lạc, rõ ràng, phục vụ nội dung trọng tâm của giám sát. Tuy nhiên qua nghiên cứu báo cáo kết hợp với thực tiễn triển khai tổ chức giám sát nội dung này tại địa phương, đại biểu chỉ ra rằng việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hướng dẫn cụ thể thực hiện Nghị quyết 43 vẫn còn chậm.
Tại phụ lục 01 của báo cáo về tình hình ban hành văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến thực hiện Nghị quyết số 43 của Quốc hội thống kê cho thấy không phải chỉ một số văn bản hướng dẫn chính sách còn chậm mà hầu hết các văn bản đều ban hành chậm. Trong số 21 văn bản được thống kê trong phụ lục chỉ có duy nhất 01 văn bản được ban hành đúng thời hạn, còn lại 20 văn bản đều chậm và muộn. Trong số 20 văn bản chậm đó, tuy có 04 văn bản không có quy định thời hạn cụ thể nhưng cũng đều ban hành rất muộn. Nghị quyết 43 có thời hạn 02 năm thì mất đúng 01 cho công tác ban hành văn bản. Nhiều văn bản chậm từ 2 tháng đến 7 tháng.
Với Nghị quyết 43 của Quốc hội, một Nghị quyết ra đời trong tình trạng cấp bách, để thực hiện những nhiệm vụ cấp bách, trong sức nén thời gian là 2 năm, nhưng việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật vẫn bị chậm, muộn như thời gian trước.
Đại biểu nhấn mạnh, việc chậm, muộn ban hành văn bản quy phạm pháp luật này là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tỷ lệ giải ngân thấp, một số chính sách chưa đạt được mục tiêu đề ra, ảnh hưởng đến kết quả chung. Đại biểu đề nghị Quốc hội tiếp tục giám sát việc kiểm điểm trách nhiệm các tổ chức, cá nhân trong các tồn tại, hạn chế đã nêu. Chỉ khi nghiêm túc kiểm điểm, thì những hạn chế, tồn tại mới không lặp lại, nhất là việc chậm, muộn ban hành văn bản.
10h08: Đại biểu Trần Hoàng Ngân - Đoàn ĐBQH Tp. Hồ Chí Minh: Sớm khắc phục những tồn tại để gói hỗ trợ phù hợp hơn với thực tế phát sinh
Đại biểu Ngân nhấn mạnh, đại dịch Covid-19 đã gây ra nhiều ảnh hưởng nặng nề đối với đất nước ta, trong đó có thành phố Hồ Chí Minh. Trong bối cảnh đó, nhân dân thành phố, cũng như cả nước rất mong muốn có một gói hỗ trợ giúp phục hồi kinh tế. Đây cũng là vấn đề mà các đại biểu Quốc hội kiến nghị.
“Đầu năm 2022, tại Kỳ họp bất thường lần thứ nhất, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội với tỷ lệ tán thành rất cao. Từ đó, chúng ta thấy rõ được sự cần thiết của Nghị quyết này đối với sự phục hồi kinh tế đất nước”, đại biểu Trần Hoàng Ngân nói.
Qua 2 năm thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 cùng với các Nghị quyết của Trung ương, kinh tế nước ta đã dần phục hồi và phát triển. Đáng chú ý là kinh tế vĩ mô được ổn định trong bối cảnh thế giới có nhiều diễn biến bất thường.
Về những tồn tại, đại biểu Ngân cho rằng, có nhiều nguyên nhân khách quan, trong đó có nguyên nhân về thể chế, về đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu… Đại biểu hy vọng trong thời gian tới, những nguyên nhân này sớm khắc phục để gói hỗ trợ phù hợp hơn với thực tế phát sinh.
10h15: Đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp: Cần giải pháp cốt lõi để đạt được mục tiêu Nghị quyết số 43
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Phạm Văn Hoà nêu rõ, qua 2 năm tổ chức triển khai thực hiện, nhiều chỉ tiêu của Nghị quyết số 43 đạt được nhiều kết quả rất đáng trân trọng. Theo đó, tăng trưởng GDP đạt mức cao nhiều nhất so với các nước trên thế giới; ngân sách thu cao, xuất siêu, thu hút vốn FDI có tiến bộ; kinh tế vĩ mô, lạm phát được kiểm soát; nhiều dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm của ngành giao thông được đẩy nhanh tiến độ. Cùng với đó tháo gỡ được nhiều khó khăn, vướng mắc trong giải phóng mặt bằng, mỏ vật liệu xây dựng, giải ngân ở mức cao so với các năm trước, an sinh xã hội tiếp tục được quan tâm, chăm sóc sức khỏe người dân được nâng cao, hạ tầng y tế được quan tâm đầu tư, đặc biệt là việc phân cấp, phân quyền cho địa phương trong đầu tư xây dựng đã phát huy hiệu quả.
Tuy việc thực hiện Nghị quyết của Quốc hội đã đạt được nhiều kết quả nhưng đại biểu cho rằng những hạn chế trong tổ chức thực hiện cũng cần có nhiều giải pháp căn cơ, cốt lõi hơn để đạt được mục tiêu, chỉ tiêu, quan điểm của Nghị quyết.
Theo đại biểu, phải khắc phục có hiệu quả công tác chuẩn bị đầu tư các dự án còn chậm. Đây là nguyên nhân chính của việc giải ngân thấp. Ngoài công tác giải phóng mặt bằng còn nhiều bất cập thì cần phải làm rõ các danh mục đầu tư trình Quốc hội chưa sát thực tế dẫn đến phải điều chỉnh nhiều lần, ảnh hưởng tới công tác phân bổ vốn, tiến độ thi công và giải ngân của các dự án...
Về lâu dài, đối với các dự án có vốn đầu tư lớn cần phải quy hoạch từ đầu nguồn vật liệu, tránh việc đến lúc triển khai dự án phải mua lại dẫn đến đội chi phí lên cao.
Đại biểu cũng cho rằng, cần làm rõ hơn việc phân cấp cho chính quyền cấp tỉnh có đủ năng lực làm cơ quan chủ quản thực hiện các đoạn, tuyến cao tốc đi qua địa bàn có gì khó khăn trong khâu điều hành. Đây là chính sách mới, chưa có tiền lệ nên cũng cần có thời gian thực hiện rút kinh nghiệm để nhân rộng.
Việc chậm bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công cũng là nguyên nhân làm chậm tiến độ, có địa phương thực hiện rất tốt, có địa phương thì ì ạch,... Đại biểu đề nghị Chính phủ đánh giá trách nhiệm của địa phương, ngành, đơn vị thi công để phân định, đôn đốc, nhắc nhở, phê bình nghiêm khắc.
10h21: Đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình: Còn tình trạng văn bản hướng dẫn một số chính sách chưa thống nhất dẫn đến chậm tiến độ, tỷ lệ giải ngân thấp
Việc ban hành chính sách tài khóa, tiền tệ, hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết số 43 là một quyết sách đúng đắn, kịp thời, có nhiều đổi mới sáng tạo. Nghị quyết cho phép sử dụng một nguồn lực rất lớn với nhiều chính sách chưa từng có tiền lệ đã phát huy hiệu quả tích cực, góp phần quan trọng bảo đảm an sinh xã hội, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp sớm vượt qua khó khăn, phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội sau đại dịch. Các chính sách triển khai thực hiện đã có tác động tích cực, góp phần tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phục hồi kinh tế, đóng góp quan trọng trong các kết quả kinh tế - xã hội từ năm 2022 đến nay.
Qua đây cũng cho thấy nỗ lực rất lớn và sự chỉ đạo quyết liệt, tích cực, kịp thời của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, vai trò đầu mối của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng như sự tham gia vào cuộc của các bộ, ngành, cơ quan Trung ương có liên quan, UBND các tỉnh, thành phố.
Tuy nhiên, theo đại biểu Nguyễn Thị Thu Dung, qua thực tế triển khai thực hiện cũng như nghiên cứu báo cáo và phụ lục kèm theo cũng cho thấy, bên cạnh những kết quả tích cực, việc ban hành và tổ chức thực hiện Nghị quyết số 43 còn có những bất cập, tồn tại hạn chế. Trong đó, đáng chú ý là việc xây ban hành văn bản quy phạm pháp luật còn chậm. Đơn cử như: Chính sách tiền thuê nhà cho người lao động trong khu công nghiệp, khu chế xuất, khu vực kinh tế trọng điểm, Quyết định số 08/2022 của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 28/3/2022 quy định được triển khai thực hiện chính sách đến hết ngày 15/8/2022. Chỉ có 4,5 tháng để triển khai thực hiện là rất gấp gáp và nhiều khó khăn.
Trong khi đó, có địa phương, đối tượng thụ hưởng chính sách này lên tới hàng trăm nghìn người, cần có thời gian tiếp nhận hồ sơ, thẩm định, phê duyệt, giải quyết. Dó đó, còn nhiều người lao động thuộc đối tượng thụ hưởng nhưng hết thời gian thực hiện chính sách nên không được hưởng. Bên cạnh đó, có địa phương ban hành thêm điều kiện được hưởng, thêm danh mục hồ sơ đề nghị hưởng chính sách, làm phát sinh thêm thủ tục hành chính, gây khó khăn cho người lao động và tạo tâm lý cho họ không muốn làm thủ tục đề nghị hưởng chính sách. Cùng với đó là tình trạng văn bản hướng dẫn cụ thể một số chính sách có quy định chưa rõ ràng, chưa thống nhất dẫn đến chậm tiến độ, tỷ lệ giải ngân thấp, có chính sách chưa đạt mục tiêu đề ra.
10h26: Đại biểu Bế Minh Đức - Đoàn ĐBQH tỉnh Cao Bằng: Cần đánh giá, rút kinh nghiệm từ những tồn tại, hạn chế
Đại biểu Bế Minh Đức bày tỏ thống nhất cao với báo cáo kết quả giám sát; khẳng định việc Quốc hội ban hành Nghị quyết số 43/2022/QH15 là phù hợp với thực tế. Hầu hết các chính sách được ban hành là kịp thời, hợp lòng dân, đáp ứng yêu cầu phòng chống dịch cấp bách, được người dân hưởng ứng tích cực.
Để tổ chức thực hiện đồng bộ, hiệu quả, tạo thuận lợi, đại biểu Bế Minh Đức đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ ngành Trung ương khi ban hành chính sách phải cần đảm bảo tính rõ ràng, khả thi, tránh chồng chéo dẫn đến việc nhiều bộ, ngành, địa phương phải tổ chức xin ý kiến, gây mất thêm chi phí, thời gian không cần thiết. Chỉ rõ một số vướng mắc, hạn chế trong thực hiện chính sách, đại biểu Bế Minh Đức cho rằng đây là những nội dung cần đánh giá kỹ, rút kinh nghiệm trong nghiên cứu, dự báo, đề xuất chính sách và tổ chức thực hiện chính sách.
Đại biểu cũng đề nghị Quốc hội đánh giá đầy đủ, khoa học, có sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp, các nhà khoa học về quá trình tổ chức thực hiện các giải pháp của Nghị quyết số 43/2022/QH15, dư địa tài khóa, tiền tệ hiện nay. Trên cơ sở đó để nghiên cứu khả năng xây dựng chương trình phục hồi kinh tế mới cho giai đoạn tiếp theo.
Cho biết, Nghị định số 15/2022/NĐ-CP quy định chính sách miễn giảm thuế được kỳ vọng là chính sách hỗ trợ thiết thực cho cả doanh nghiệp và người dân. Tuy nhiên việc thực hiện giải pháp giảm thuế suất thuế giá trị gia tăng không áp dụng chung cho tất cả hàng hóa, dịch vụ. Với những hàng hóa, dịch vụ không thuộc diện miễn giảm, dẫn đến nhiều doanh nghiệp tra cứu phụ lục của Nghị định nhưng không dám khẳng định hàng hóa của mình thuộc diện giảm nào. Do đó, để chính sách phát huy hiệu quả, đại biểu Bế Minh Đức đề nghị các bộ ngành xác định cụ thể mã ngành được giảm, không được giảm để thuận lợi triển khai thực hiện.
Đại biểu Bế Minh Đức cũng đề nghị Quốc hội, Chính phủ tiếp tục quan tâm thực hiện các giải pháp như báo cáo giám sát đã đề ra, đặc biệt, chú trọng phân bổ hợp lý cho công tác truyền thông, nâng cao nhận thức, phổ biến chính sách của Nhà nước đối với các khoản vay ưu đãi để người dân, doanh nghiệp có thông tin tiếp cận vốn vay; hướng dẫn người dân, doanh nghiệp, hợp tác xã kê khai thực hiện miễn giảm thuế thuận lợi. Đồng thời, phân bổ ngân sách hợp lý; có cơ chế rõ ràng, đồng bộ thể hiện trong các văn bản pháp lý để triển khai hiệu quả phân cấp, phân quyền cho địa phương để địa phương được linh hoạt sử dụng kinh phí phù hợp với tình hình, điều kiện của địa phương, bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả.
10h32: Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai - Đoàn ĐBQH Tp. Hà Nội: Chính sách hỗ trợ cần có trọng tâm, trọng điểm.
Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai khẳng định chỉ đạo đúng đắn của Đảng, sự vào cuộc kịp thời của Quốc hội, Chính phủ, sự cố gắng của mỗi người dân và doanh nghiệp, đã đạt được kết quả không thể phủ nhận và đáng trân trọng. Tuy nhiên, đại biểu nêu một số bài học kinh nghiệm cần rút ra cho chặng đường tiếp theo và cũng là để trả lời cho câu hỏi nếu như trong tương lai, nếu như một lần nữa dịch bệnh xảy ra liệu chúng ta có áp dụng những chính sách như chúng ta đã áp dụng hay không?
Theo đại biểu, bài học thứ nhất là về tính kịp thời trong tổ chức thực hiện, đây là yêu cầu quan trọng nhất, xuyên suốt nghị quyết trong bối cảnh dịch bệnh xảy ra. Nghị quyết quy định rất rõ các giải pháp phải kịp thời, các chính sách, phải khẩn trương và nguồn vốn phải hấp thụ được ngay. Bên cạnh nhiều kết quả đạt được, đến nay có một số nhiệm vụ chưa kịp hoàn thành, làm giảm tính thời sự, ảnh hưởng đến tính ứng phó kịp thời của một số chính sách.
Bài học thứ hai về cách lựa chọn chính sách và tính khả thi của một số chính sách. Đại biểu cho biết, bên cạnh rất nhiều chính sách hợp lý cũng có những chính sách đến nay chưa thực sự đi vào cuộc sống như: chính sách hỗ trợ thông qua ngân hàng thương mại, chính sách hỗ trợ vốn của Quỹ phát triển du lịch hay việc sử dụng Quỹ viễn thông công ích…
Nếu có thể làm lại, cá nhân đại biểu cho rằng rất cần có trọng tâm trọng điểm, chúng ta không cần nhiều chính sách, nhưng cần nâng cao tính khả thi và đặc biệt là cần đứng từ góc độ người dân để hiểu hơn người dân thực sự cần gì và doanh nghiệp thực sự muốn gì.
Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai cũng nêu quan điểm về đề xuất của Chính phủ tiếp tục kéo dài thời hạn giải ngân đối với một số dự án thuộc Chương trình phục hồi kinh tế-xã hội đến hết năm 2025.
Đại biểu cho biết, trong số 272 dự án thuộc Chương trình, có tới 107 dự án có tỷ lệ giải ngân dưới 50%. Nếu không cho phép kéo dài sẽ dẫn đến dở dang, lãng phí, đây cũng là bài toán cần xem xét thận trọng. Tuy nhiên, theo đại biểu, đối với một số dự án có hiệu quả giải ngân thấp và chưa thực hiện nghiêm các quy định liên quan có thể hủy dự toán; đồng thời làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan.
Về các cơ chế đặc thù, tại Nghị quyết 43, trong một bối cảnh đặc biệt đã có những chính sách đặc biệt và qua giám sát cho thấy nhiều chính sách cũng phát huy tác dụng tốt có thể nhân rộng để áp dụng rộng rãi, như: đơn giản hóa thủ tục trong khai thác mỏ hay đơn giản hóa thủ tục chuyển đổi đất rừng đối với các dự án quan trọng quốc gia. Tuy nhiên, với cơ chế chỉ định thầu chỉ nên áp dụng trong bối cảnh dịch bệnh để đảm bảo tính kịp thời. Còn trong bối cảnh bình thường cần áp dụng các quy định chung của pháp luật về đấu thầu để đảm bảo tính công khai, minh bạch, không cho phép lợi dụng pháp luật.
Về việc phân cấp cho các địa phương làm cơ quan chủ quan đối với các dự án tuyến đường cao tốc, qua giám sát cho thấy, có nhiều địa phương đã làm rất tốt, nhưng cũng có những địa phương còn lúng túng. Nếu áp dụng nhân rộng mô hình này, đại biểu cho rằng cần chú ý hai điểm: Thứ nhất, cần nâng cao năng lực thực hiện của các địa phương. Thứ hai là đi đôi với quyền hạn cần quy định rõ hơn về trách nhiệm, đặc biệt là trách nhiệm của người đứng đầu…
10h38: Đại biểu Nguyễn Anh Trí - Đoàn ĐBQH Tp. Hà Nội: Xác định rõ các nguyên nhân chủ quan gây ra tồn tại, hạn chế để có hướng khắc phục
Đánh giá cao báo cáo của Đoàn giám sát, Đại biểu Nguyễn Anh Trí cho rằng báo cáo rất đầy đủ, bao trùm lên nhiều khía cạnh nội dung tiến độ, chất lượng...qua đó cho thấy được tinh thần, thái độ, quyết tâm của các Bộ ngành, đơn vị, tỉnh thành, cá nhân, tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết 43 cũng như các nghị quyết khác của Quốc hội. 
Đại biểu cũng đánh giá Nghị quyết này ra đời trong bối cảnh hết sức ý nghĩa. Thể hiện tinh thần quyết liệt, chủ động, sáng tạo, kịp thời của Quốc hội, Chính phủ trong việc chống dịch và ổn định phát triển đất nước. Nhờ Nghị quyết 43 và các nghị quyết khác của Quốc hội ra đời kịp thời và phat huy được tác dịch nên Việt Nam đã sớm vượt qua được đại dịch và đạt được nhiều thành công.
Đại biểu cho biết, Báo cáo cũng nêu ra 05 nhóm tồn tại, hạn chế; 03 nhóm nguyên nhân khách quan; 04 nhóm nguyên nhân chủ quan rất xác đáng. Trong số đó, có một nhóm nguyên nhân chủ quan mà đại biểu rất quan ngại. Đó là tình trạng đùn đẩy, né tránh, sợ trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi công vụ. Để ngăn chặn nạn dịch né tránh, sợ trách nhiệm tiếp tục tồn tại thì các cấp, các ngành cần chỉ ra và thực thi kỷ luật những ai đùn đẩy, né tránh, sợ trách nhiệm. Đồng thời biểu dương, khen thưởng kịp thời những cá nhân có tinh thần dám làm, dám chịu.
10h44: Đại biểu Âu Thị Mai - Đoàn ĐBQH tỉnh Tuyên Quang: Cần đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công
Đại biểu Âu Thị Mai cơ bản thống nhất với báo cáo kết quả giám sát chuyên đề “Về thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và các Nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia. Đây là Nghị quyết đúng đắn, kịp thời được ban hành và tổ chức thực hiện trong bối cảnh đặc biệt, khi đại dịch COVID-19 đang diễn ra và tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế xã hội của đất nước và đời sống người dân.
Qua 02 năm thực hiện, nhiều mục tiêu, chỉ tiêu đặt ra trong Nghị quyết số 43 cơ bản hoàn thành, đặc biệt tăng trưởng GDP năm 2022 đạt 8,02%, là mức tăng trưởng cao nhất trong giai đoạn 2011 - 2022; năm 2023 đạt 5,05% là mức khá cao trong điều kiện thế giới và trong nước đối mặt với nhiều khó khăn thách thức mới. Các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm; lạm phát được kiềm chế, lãi suất, tỷ giá được điều hành phù hợp... Một số chính sách đi vào cuộc sống, phát huy hiệu quả kịp thời, phát huy hiệu quả dự án đầu tư, đã góp phần hỗ trợ người dân, người lao động, doanh nghiệp vượt qua khó khăn, duy trì và phục hồi sản xuất kinh doanh...
Tuy nhiên bên cạnh kết quả đạt được, đại biểu cho rằng một số chính sách thực hiện không đạt kế hoạch, mục tiêu đề ra, chính sách hỗ trợ người dân, người lao động tại một số địa phương còn chậm, lúng túng; việc thẩm định và giải quyết chi trả kinh phí hỗ trợ cho đối tượng thụ hưởng chậm so với yêu cầu đề ra. Việc mua sắm, cung ứng thuốc, vắc xin, trang thiết bị y tế của các cơ sở y tế chậm được cung ứng, ảnh hưởng đến chất lượng khám, chữa bệnh.... Những tồn tại, hạn chế báo cáo giám sát đã phân tích, đánh giá toàn diện các nguyên nhân, bao gồm chủ quan và khách quan.
Để khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trên, đại biểu Âu Thị Mai thống nhất cao với các đề xuất của Đoàn giám sát, đồng thời kiến nghị:
Đối với Quốc hội: Tiếp tục cho phép thực hiện chính sách hỗ trợ lãi suất 2% đối với doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh theo Nghị quyết số 43/2022/QH15.
Đối với Chính phủ: Xem xét, bổ sung đối tượng được vay vốn theo Nghị định số 28/2022/NĐ-CP đối với hộ gia đình, cá nhân người dân tộc thiểu số sinh sống ở xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Bổ sung quy định ưu đãi cho vay đối với cá nhân, hộ gia đình đầu tư xây dựng nhà ở cho người thu nhập thấp thuê theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP, Nghị định 49/2021/NĐ-CP.
Đối với các Bộ, ngành trung ương: Khẩn trương thực hiện các giải pháp tháo gỡ các rào cản về pháp lý, thủ tục hành chính chưa thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh; tiếp tục thực hiện cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh,...
Đối với các địa phương: Đẩy nhanh thực hiện và tiến độ giải ngân vốn đầu tư công các dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc liên quan đến đất đai…
10h51: Đại biểu Thạch Phước Bình - Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh: Xem xét điều chuyển nguồn vốn đối với các chính sách kém hiệu quả sang các chính sách mà xã hội, người dân đang có nhu cầu
Đại biểu Thạch Phước Bình khẳng định, Nghị quyết số 43/2022/QH15 đã thể hiện rất rõ tinh thần “ứng vạn biến” của Quốc hội. Nghị quyết này đã được ban hành rất nhanh, rất sớm. Ngay sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết số 43/2022/QH15, Chính phủ đã sớm ban hành Nghị quyết số 11/NQ-CP để triển khai thực hiện. Việc xây dựng và tổ chức thực hiện Nghị quyết 43/2022/QH15 một cách khoa học, kịp thời, chặt chẽ và hiệu quả đã tạo động lực đáng kể cho quá trình phục hồi kinh tế như Báo cáo 616 của Đoàn Giám sát đã nêu.
Tuy nhiên, đại biểu nêu rõ, quá trình triển khai Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội nói chung và Nghị quyết số 43/2022/QH15 nói riêng còn có một số tồn tại, hạn chế như một số văn bản quy phạm pháp luật còn hạn chế về tính rõ ràng, chồng chéo và tính khả thi, dẫn đến việc nhiều bộ ngành và địa phương phải tổ chức xin ý kiến, hướng dẫn và gây thêm chi phí (thời gian, tài chính) không cần thiết cho doanh nghiệp; chưa tạo được cách tiếp cận và động lực đủ mới cho cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh…
Do đó, đại biểu Thạch Phước Bình kiến nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét theo tình hình thực tế cho điều chuyển nguồn vốn đối với các chính sách kém hiệu quả sang các chính sách mà xã hội, người dân đang có nhu cầu, nhằm phát hiệu hiệu quả các chính sách hỗ trợ.
Cùng với đó, kiến nghị Chính phủ xem xét tăng thêm nguồn vốn cho địa phương thực hiện chương trình cho vay hỗ trợ việc làm, duy trì và mở rộng việc làm. Tiếp tục kéo dài thời gian hỗ trợ lãi suất các chương trình tín dụng chính sách theo Nghị định 36/2022/NĐ-CP và các chính sách giảm thuế cho người dân, doanh nghiệp. Sớm ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2024 nhằm tháo gỡ khó khăn cho người dân, doanh nghiệp. Đồng thời chú trọng hơn nội dung cải cách thể chế kinh tế, cải cách hành chính và môi trường đầu tư - kinh doanh.
Đáng chú ý, đại biểu Thạch Phước Bình kiến nghị Quốc hội, UBTVQH, Chính phủ nghiên cứu tiếp tục cho kéo dài thời gian thực hiện Nghị quyết 43/2022/QH15 hoặc nghiên cứu khả năng xây dựng một Chương trình phục hồi kinh tế mới trong giai đoạn 2024-2025 nhằm tiếp tục rà soát, hỗ trợ cho các đối tượng, kịp thời tháo gỡ khó khăn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương.
10h57: Đại biểu Nguyễn Hữu Thông - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận: Cần có giải pháp khắc phục tình trạng cán bộ đùn đẩy, né tránh, sợ sai, sợ trách nhiệm
Đại biểu Nguyễn Hữu Thông cho rằng, Nghị quyết Nghị quyết số 43/2022/QH15 ra đời trong một bối cảnh rất đặc biệt, khi đại dịch Covid-19 đang diễn ra hết sức phức tạp, tác động tiêu cực đến đời sống nhân dân, kinh tế đất nước. Trong tình hình đó, Quốc hội đã tổ chức Kỳ họp bất thường lần thứ nhất với hình thức trực tuyến để xem xét, cho ý kiến và thông qua Nghị quyết 43/2022/QH15 cho thấy Quốc hội luôn đồng hành với Chính phủ trong giải quyết tất cả các vấn đề mà thực tiễn đặt ra vì mục tiêu phát triển đất nước, vì quốc kế dân sinh.
“Cá nhân tôi đánh giá, điểm nổi bật nhất trong hai năm thực hiện Nghị quyết 43/2022/QH15 là đã giữ vững được ổn định kinh tế vĩ mô, các cân đối lớn của nền kinh tế, tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy phục hồi và tăng trưởng kinh tế, góp phần quan trọng và thực hiện hiệu quả chủ trương, chính sách của Đảng, Quốc hội, của Chính phủ trong phòng, chống dịch”, đại biểu Thông nêu quan điểm.
Theo đại biểu, có được kết quả như vậy là do sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng và sự vào cuộc chủ động, kịp thời của Quốc hội, sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương và sự tham gia tích cực của nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp.
Bên cạnh những kết quả tích cực, việc ban hành và tổ chức thực hiện Nghị quyết còn một số hạn chế như Báo cáo đã nêu. Theo đại biểu, hạn chế lớn nhất là việc không triển khai đúng hạn và đầy đủ các dự án, các gói ưu đãi khiến cho mục tiêu đề ra không đạt như kỳ vọng…
Thống nhất với những nguyên nhân mà Báo cáo của Đoàn giám sát đã nêu, nhưng theo đại biểu, nguyên nhân chủ yếu là yếu tố con người, bởi con người là chủ thể đề xuất ban hành chính sách, và cũng chính con người thực thi và triển khai chính sách trong thực tế. Con người là yếu tố quyết định chính sách thành công hay không. “Hiện nay có tình trạng đùn đầy trách nhiệm, sợ sai, sợ trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi công vụ dẫn đến việc giải quyết công việc chưa hiệu quả..”, đại biểu Thông nói.
Đại biểu nêu rõ, tình trạng đùn đẩy, né tránh, sợ sai, sợ trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức đã được nhắc đến nhiều lần nhưng vẫn chưa có chuyển biến. “Có phải chúng ta chưa có cơ chế xử lý, đánh giá cán bộ công chức hay chưa có cơ chế bảo vệ cán bộ dám nghỉ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Theo tôi là không phải chúng ta đã có nhiều văn bản của Đảng và của Chính phủ về đánh giá cán bộ, công chức, viên chức và chúng ta đã có kết luận 14 của Trung ương, Nghị định 73 của Chính phủ về khuyến khích cán bộ dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, vậy thì từ nguyên nhân nào?”, đại biểu Thông trăn trở.
Đại biểu nghị Quốc hội, Chính phủ có đánh giá một cách căn cơ, tìm đúng nguyên nhân và có giải pháp thật sự hiệu quả, trong đó có việc khảo sát, đánh giá lại việc thực hiện Nghị định 73 từ khi ban hành cho đến nay có cơ quan, đơn vị, địa phương nào đã áp dụng thực hiện và đem lại hiệu quả, để từ đó nhân rộng. Còn nếu qua khảo sát, đánh giá vẫn còn vướng mắc các địa phương, đơn vị chưa áp dụng thì cần có giải pháp hữu hiệu khắc phục tình trạng trên.
11h03: Đại biểu Siu Hương - Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai: Cần giải pháp căn cơ để giải quyết tình trạng chậm ban hành văn bản quy phạm pháp luật
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Siu Hương nhận thấy, Báo cáo của Đoàn giám sát đã đánh giá toàn diện, đầy đủ, cụ thể việc thực hiện 5 quan điểm, 3 mục tiêu, chỉ tiêu quy định tại Nghị quyết số 43. Có thể khẳng định, việc ban hành và triển khai Nghị quyết số 43 là quyết sách đúng đắn, kịp thời của Quốc hội trước hoàn cảnh, tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19.
Tuy nhiên việc ban hành Nghị quyết với nhiều chính sách chưa có tiền lệ, thời gian để xây dựng, đánh giá tác động trước khi ban hành ngắn nên quá trình thực hiện chính sách cũng bộc lộ những tồn tại, hạn chế dẫn đến kết quả thực hiện chính sách chưa đạt được như kỳ vọng...
Quan tâm tới việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật liên quan tới việc thực hiện Nghị quyết số 43, đại biểu Siu Hương đánh giá Chính phủ, các Bộ, ngành đã nỗ lực ban hành đủ 20/20 văn bản theo thẩm quyền để thực hiện các chính sách theo yêu cầu tại Nghị quyết.
Tuy nhiên, đại biểu chỉ ra rằng có 11 văn bản ban hành chậm so với tiến độ đề ra, trong đó có 2 văn bản hướng dẫn của Bộ chậm đến 7 tháng, trong khi Nghị quyết chỉ thực hiện trong thời gian 2 năm. Việc này làm ảnh hưởng không nhỏ đến việc tổ chức thực hiện, giảm ý nghĩa, hiệu quả của chính sách. Chính vì vậy, đại biểu đề nghị phân tích, đánh giá rút kinh nghiệm trong việc chậm ban hành văn bản hướng dẫn; làm rõ trách nhiệm của cơ quan liên quan cũng như cần nghiên cứu giải pháp căn cơ hơn để có hướng giải quyết việc chậm ban hành văn bản hướng dẫn.
11h08: Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc: Tiếp tục gắn với trách nhiệm cho các địa phương trong việc triển khai thực hiện các chương trình, dự án
Từ thực tiễn triển khai thực hiện Nghị quyết 43 của Quốc hội, đại biểu Nguyễn Văn Mạnh đưa ra một số giải pháp:
Một là, trong quá trình đề xuất chính sách cần phải có thời gian khảo sát, đánh giá sát thực tiễn, đảm bảo tính khả thi, hiệu quả của chính sách. Khi thực hiện nếu có vướng mắc phải kịp thời tháo gỡ, điều chỉnh cho phù hợp để tránh lãng phí nguồn lực.
Hai là, tiếp tục phân cấp, phân quyền, phân nguồn lực gắn với trách nhiệm cho các địa phương trong việc triển khai thực hiện các chương trình, dự án, khắc phục sự rườm rà về thủ tục hành chính, tăng hiệu quả chất lượng công việc.
Ba là, tiếp tục đơn giản hóa thủ tục cấp giấy phép khai thác mỏ làm vật liệu xây dựng thông thường để phục vụ các dự án quan trọng. Thực tế vừa qua, thực hiện chủ trương này đã rút ngắn được thời gian thực hiện thủ tục khoảng 10 tháng theo quy định của Luật Khoáng sản. Đại biểu cũng đề nghị Quốc hội và Chính phủ xem xét đơn giản hóa thủ tục cấp phép khai thác đất san lấp thông thường thay vì thủ tục rườm rà, phức tạp như thủ tục cấp phép khai thác mỏ vàng như hiện nay.
Bốn là, đối với các dự án được sử dụng vốn của chương trình cho phép kéo dài thực hiện đến 31/12/2024 để tránh dang dở công trình nhưng phải gắn trách nhiệm đối với các chủ đầu tư, nếu không giải ngân hết do nguyên nhân chủ quan và đặc biệt là đối với theo báo cáo giám sát thì một số dự án đến nay vẫn chưa hoàn thành thủ tục đầu tư thì đề nghị Chính phủ phải kiên quyết điều chỉnh chuyển nguồn sang dự án khác để tránh lãng phí nguồn lực của đất nước.
11h13: Đại biểu Hoàng Văn Cường - Đoàn ĐBQH Tp.Hà Nội: Đúc kết bài học kinh nghiệm từ điều hành kết hợp hài hòa chính sách tài khóa, tiền tệ và đầu tư công
Đại biểu Hoàng Văn Cường bày tỏ đồng tình và đánh giá cao Báo cáo của Đoàn giám sát đã đánh giá đầy đủ, toàn diện những kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân; chỉ ra trách nhiệm và đề xuất, kiến nghị cụ thể.
Ngoài thành công trong việc ban hành chính sách hỗ trợ kịp thời, đáp ứng yêu cầu cấp bách thúc đẩy phục hồi, tăng trưởng kinh tế nhanh trong 2 năm 2022-2023, hỗ trợ kịp thời doanh nghiệp và người lao động vượt qua khó khăn. Theo đại biểu Hoàng Văn Cường, thành công rất lớn của chính sách hỗ trợ đã không gây ra những hậu quả về lạm phát, thâm hụt tài khóa và tăng nợ công như nhiều quốc gia trên thế giới phải gánh chịu. Đây là bài học thành công cần đúc kết trong công tác điều hành, kết hợp hài hòa chính sách tài khóa, tiền tệ và đầu tư công, đại biểu Hoàng Văn Cường nêu rõ.
Đại biểu Hoàng Văn Cường cho biết, qua giám sát đã cho thấy, các chương trình dự án có cơ chế chính sách đặc thù kèm theo đã tháo gỡ được nhiều khó khăn giúp dự án triển khai nhanh như các dự án quan trọng quốc gia được chỉ định thầu…. Trong khi đó, nhiều dự án không có cơ chế đặc thù nên triển khai chậm, thậm chí nhiều dự án không thực hiện được. “Dù dự án có phức tạp đến đâu mà có được cơ chế đặc thù, được phép bỏ qua những quy định không cần thiết, được làm theo phương thức phù hợp với thực tế thì dù khó mấy cũng thực hiện được”, đại biểu Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.
Đại biểu Hoàng Văn Cường chỉ rõ, những vấn đề đang triển khai thực tế của các dự án có nhiều việc cần phải được thực hiện phù hợp với tình hình thực tiễn để có hiệu quả tốt hơn nhưng hiện chưa được quy định trong cơ chế, đặc thù nên nhiều dự án đang phải dừng lại để chờ đợi như dự án cao tốc Khánh Hòa – Buôn Mê Thuột. Hay như dự án đường Vành đại 4 Vùng Thủ đô Hà Nội thì phần khó khăn nhất như giải phóng mặt bằng lại làm nhanh, tuy nhiên côn trình chính thì lại chưa triển khai được do chưa đấu thầu được. Đại biểu cho rằng cần kêu gọi được nhà thầu có đủ năng lực, kêu gọi được các nhà đầu tư có đủ tiềm lực, thu hút được nhà đầu tư nước ngoài…Do đó, đại biểu đề nghị cần bổ sung vào Nghị quyết giám sát đối với dự án đường Vành đai 4 Vùng Thủ đô cho phép các nhà đầu tư trong nước được liên danh với nhà đầu tư nước ngoài, trong đó nhà đầu tư trong nước đứng đầu liên danh.
Để khắc phục tình trạng cán bộ xơ cứng, không dám hành động vì sợ sai như hiện nay, đồng thời khuyến khích cán bộ thực thi công vụ năng động sáng tạo, đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị Quốc hội cần có một nghị quyết cho phép khi thực thi công vụ được phép vận dụng các quy định của pháp luật hoặc lựa chọn các quy định của pháp luật phù hợp nhất một cách linh hoạt, sáng tạo cho phù hợp với đối tượng, điều kiện, hoàn cảnh thực tế. Trước khi thực hiện phải lập kế hoạch hành động, trong đó chỉ rõ lý do, sự cần thiết phải vận dụng sáng tạo, báo cáo kế hoạch với cơ quan có thẩm quyền về cách làm. Kế hoạch này phải được cấp có thẩm quyền phê duyệt và có kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch của người đề xuất.
11h21: Đại biểu Tạ Văn Hạ - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam phát biểu tranh luận
Thống nhất cao với báo cáo của Đoàn giám sát, đại biểu Tạ Văn Hạ tranh luận với ý kiến đại biểu liên quan đến tính kịp thời thích ứng trong bối cảnh đặc biệt. Đại biểu cho rằng, hiện nay chúng ta đang hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng cho nên chúng ta phải đặt nền kinh tế của Việt Nam trong bối cảnh nền kinh tế của khu vực và thế giới.
Theo đại biểu, thời điểm ban hành Nghị quyết 43 đã chậm so với thế giới một nhịp, khi đó thế giới bắt đầu thu hồi gói phục hồi. Trong điều hành kinh tế vĩ cũng vậy, hình như luôn có một bước chậm. Chúng ta vẫn đang tiếp tục chính sách tài khóa khóa mở rộng, nhưng quốc tế đã có hướng áp dụng chính sách tài khóa thắt chặt. Vậy Việt Nam nằm ở đâu trong nền kinh tế thế giới? Đại biểu cho rằng, để chính sách của Việt Nam hiệu quả hơn, chúng ta nên đặt mình vào tình hình chung của trên thế giới sẽ có hiệu quả hơn.
Vấn đề thứ hai để giải quyết tình trạng chậm ban hành hướng dẫn thực hiện chính sách, theo đại biểu cần có giải pháp về thủ tục rút gọn trong điều kiện đặc biệt.
11h24: Đại biểu Hoàng Ngọc Định - Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang: Một số chính sách chưa thực sự hiệu quả như mong muốn
Đại biểu Hoàng Ngọc Định nêu rõ, các chính sách của Nghị quyết 43 góp phần đưa đời sống xã hội trở lại bình thường, người dân yên tâm vượt qua khó khăn, kinh tế được phục hồi, an sinh xã hội được bảo đảm. Qua phản ánh của cử tri và thực tiễn giám sát của địa phương, đại biểu chỉ ra rằng, các chính sách cho vay ưu đãi qua Ngân hàng chính sách xã hội chưa thực sự đạt hiệu quả như mong muốn so với nhu cầu thực tế, nhất là chương trình cho vay phát triển vùng đông bào dân tộc thiểu số và miền núi, đặc biệt là cho vay nhà ở chính sách xã hội trên địa bàn các tỉnh này.
Đại biểu cũng chỉ ra rằng việc thực hiện chương trình viễn thông công ích, chương trình “Sóng và máy tính cho em” không đạt được mục tiêu do vướng mắc về quy trình, thủ tục trong việc xác nhận đối tượng hộ nghèo, hộ cận nghèo được hỗ trợ thuê bao internet, nhất là ở các địa phương có đông đồng bào dân tộc thiểu số, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo cao. Đại biểu cho biết hiện tại trên địa bàn tỉnh Hà Giang còn có 27 thôn trắng sóng và 155 thôn ở khu vực đặc biệt khó khăn chưa có điện lưới quốc gia.
Đại biểu đề nghị Chính phủ tiếp tục quan tâm, đầu tư cơ sở hạ tầng, công nghệ số, nhất là những vùng đồng bào dân tộc thiểu số; quyết liệt triển khai hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu quốc gia thống nhất từ trung ương xuống địa phương; tích hợp các cơ sở dữ liệu chuyên ngành khác.
11h30: Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu kết thúc phiên thảo luận
Phát biểu kết thúc phiên thảo luận sáng nay, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, đã có 20 đại biểu phát biểu, 1 đại biểu tranh luận, 10 đại biểu chưa phát biểu. Chiều nay thời gian dành cho nội dung này chỉ còn 1 giờ đồng hồ, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải mong muốn Quốc hội cho phép rút ngắn thời gian phát biểu của đại biểu là 5 phút để tất cả đại biểu đều được phát biểu và dành thời gian cho Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư phát biểu giải trình.