.jpg)
Toàn cảnh Phiên họp
Tại Phiên họp thứ 3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi). Luật này quy định việc thành lập, tổ chức và hoạt động kinh doanh bảo hiểm, kinh doanh tái bảo hiểm, môi giới bảo hiểm, đại lý bảo hiểm, cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm; xác định quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân tham gia bảo hiểm; quản lý nhà nước về hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Dự thảo Luật do Chính phủ trình gồm 08 chương, 156 điều (sửa đổi 81điều, bổ sung 58 điều, bãi bỏ 33 điều và giữ nguyên 17điều so với Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành).
Thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho biết, Thường trực Ủy ban Kinh tế tán thành với các quy định về hợp đồng bảo hiểm và cho rằng hợp đồng bảo hiểm là chế định quan trọng trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm. Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị cần rà soát và làm rõ các quy định tại Chương này như nguyên tắc thế quyền, hình thức hợp đồng bảo hiểm, điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm, hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm, hợp đồng bảo hiểm vô hiệu, đơn phương chấm dứt hợp đồng... để bảo đảm nhất quán giữa các quy định trong chính dự thảo Luật, vừa phù hợp với nguyên tắc chung về hợp đồng theo quy định của Bộ luật Dân sự, vừa bảo đảm tính đặc thù của hoạt động bảo hiểm trong việc bảo vệ quyền và lợi ích các bên.
Quy định phải chặt chẽ, tránh gây thiệt hại cho người mua bảo hiểm
Góp ý vào dự thảo Luật, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp cho biết, về phạm vi điều chỉnh, luật điều chỉnh về vấn đề kinh doanh bảo hiểm, nhưng qua ý kiến các chuyên gia thì phạm vi này có 3 nội dung, đó là hoạt động kinh doanh bảo hiểm; hai là quyền, nghĩa vụ của các bên tham gia; ba là quản lý nhà nước. Tuy nhiên, trong luật tập trung chủ yếu về vấn đề kinh doanh, không coi nặng vấn đề bảo hiểm, bảo hiểm với tư cách là một phạm trù chia sẻ rủi ro với các chủ thể tham gia trong hoạt động. Do vậy, khía cạnh bảo vệ quyền của các bên tham gia, đặc biệt là các nhóm yếu thế trong bảo hiểm thì cần phải làm sâu sắc hơn.
Liên quan đến quy định về hợp đồng bảo hiểm vô hiệu, Khoản 3 Điều 22 dự thảo luật quy định khi hợp đồng bảo hiểm vô hiệu thì hợp đồng không có hiệu lực từ thời điểm giao kết, doanh nghiệp bảo hiểm phải hoàn lại chi phí bảo hiểm cho bên mua bảo hiểm, sau khi trừ đi các chi phí hợp lý theo thỏa thuận tại hợp đồng bảo hiểm, bên có lỗi gây thiệt hại thì phải bồi thường. Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho rằng, việc quy định như trên là không phù hợp với Bộ luật Dân sự, không đảm bảo quyền lợi của bên mua bảo hiểm. Bởi vì, theo quy định tại khoản 2 Điều 131 Bộ luật Dân sự thì khi giao dịch vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu và hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Theo đó thì trong trường hợp đồng bảo hiểm vô hiệu thì doanh nghiệp bảo hiểm phải hoàn lại toàn bộ chi phí cho bên mua bảo hiểm mà không được trừ đi bất kỳ khoản chi phí nào. Đồng thời, bên có lỗi gây thiệt hại thì phải bồi thường. Quy định như thế này là quy định sau khi trừ đi các chi phí mà lại không hoàn trả cho nhau tất cả những gì đã nhận là mâu thuẫn với Bộ luật Dân sự.
.jpg)
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga
Về điều kiện loại trừ trách nhiệm bảo hiểm tại Điều 16 dự thảo luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, so với quy định của luật hiện hành thì dự thảo luật đã bỏ đi một trường hợp không áp dụng điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm là bên mua bảo hiểm vi phạm pháp luật do vô ý. Mục đích của việc mua bảo hiểm là để bù đắp các tổn thất, khắc phục thiệt hại, rủi ro ngẫu nhiên. Trong khi đó, vi phạm pháp luật do vô ý cũng là một sự việc không mong muốn. Cá nhân tuy có thể thấy trước được hành vi của mình có thể gây ra nguy hiểm cho xã hội, nhưng cho rằng hậu quả sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được. Do đó, đề nghị làm rõ lý do của việc loại bỏ trường hợp này. Quy định như vậy có bảo vệ được quyền lợi của người mua bảo hiểm, người được bảo hiểm và người thụ hưởng hay không, nhất là trong những trường hợp mua bảo hiểm bắt buộc như bảo hiểm trách nhiệm dân sự bắt buộc của chủ xe cơ giới.
Về trách nhiệm cung cấp thông tin, Điều 19 dự thảo luật. Điểm b khoản 2 Điều 19 dự thảo luật sửa đổi quy định tại Điều 19 hiện hành theo hướng là doanh nghiệp bảo hiểm có quyền hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm, không phải bồi thường, trả tiền bảo hiểm và không phải hoàn lại phí bảo hiểm cho bên mua bảo hiểm khi bên mua bảo hiểm không kê khai đầy đủ, chính xác mọi thông tin có liên quan đến hợp đồng bảo hiểm theo yêu cầu của doanh nghiệp bảo hiểm. So với luật hiện hành thì dự thảo luật bổ sung nội dung không phải bồi thường trả tiền bảo hiểm và không phải hoàn lại phí bảo hiểm, trong trường hợp kê khai không đầy đủ, chính xác mọi thông tin.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho rằng, trên thực tế thì mức độ vi phạm về nghĩa vụ kê khai thì rất đa dạng, trong đó có nhiều trường hợp mặc dù khai không đầy đủ nhưng không ảnh hưởng đến đối tượng, nội dung hợp đồng bảo hiểm. Tuy nhiên, việc quy định như điểm b khoản 2 Điều 19 dự thảo sửa đổi sẽ dẫn đến tình trạng là doanh nghiệp bảo hiểm lạm dụng quy định gây khó khăn, thậm chí từ chối chi trả cho khách hàng khi sự kiện bảo hiểm xảy ra. Do đó, đề nghị cân nhắc, quy định như thế nào để đảm bảo chặt chẽ và tránh thiệt hại cho người mua bảo hiểm.
Cân bằng lợi ích giữa các chủ thể tham gia bảo hiểm
Phát biểu tại Phiên thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, hợp đồng bảo hiểm mới nặng về chuyện bảo vệ lợi ích và rủi ro cho bên cung cấp bảo hiểm, cho doanh nghiệp bảo hiểm nhưng người thụ hưởng, người mua bảo hiểm này chưa được chú trọng đúng mức. Quy định trong dự luật phải làm sao cân bằng lợi ích giữa bên cung cấp dịch vụ và người sử dụng dịch vụ; phải bình đẳng, minh bạch, công khai với nhau.
Về bảo hộ doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm có 2 cơ quan rất rõ đó là Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và Hiệp hội kinh doanh bảo hiểm, còn với người sử dụng chưa có một tổ chức chuyên ngành nào để bảo vệ lợi ích cho họ. Vì vậy, trong hợp đồng bảo hiểm Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảomột mặt xem xét tính tương thích của hợp đồng dân sự, nhưng mặt khác cũng phải tính toán đến chuyện đảm bảo cân bằng lợi ích của các bên, cần rà soát kỹ lại nội dung này đảm bảo quy định ban hành phải hợp lý, khả thi.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải
Kết luận nội dung làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, về các quy định của luật phải thống nhất nguyên tắc xuyên suốt, là bảo vệ quyền lợi cho bên được cung cấp dịch vụ bảo hiểm nhưng không tạo ra các rào cản, thủ tục hay phát sinh những chi phí không cần thiết, gây khó khăn cho doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm, cả những quy định chung và các quy định cụ thể để về hợp đồng bảo hiểm, các quy định liên quan đến chủ thể kinh doanh, các quy định giải quyết tranh chấp về hợp đồng bảo hiểm. Các loại bảo hiểm được điều chỉnh trong luật chi phối đến mọi tầng lớp nhân dân nên các điều khoản trong luật cần rà soát kỹ lưỡng, đảm bảo rõ ràng, cụ thể, dễ hiểu, không có cách hiểu khác nhau. Trường hợp vừa áp dụng luật này, vừa áp dụng luật khác, cần quy định cụ thể để dễ dẫn chiếu các luật khác. Trường hợp quy định được cụ thể trong luật thì hạn chế giao Chính phủ, các bộ, với mục tiêu đảm bảo cho người dân ở mọi tầng lớp khi tham gia bảo hiểm, ký hợp đồng bảo hiểm, hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình./.