Toàn cảnh họp Tổ 9 sáng 03/06.
Thảo luận tại Tổ 9 gồm 4 Đoàn ĐBQH các tỉnh: Tuyên Quang, Hà Nam, Quảng Ngãi, Bình Định.
Tham gia Tổ 9 có Ủy viên Trung ương Đảng, Thượng tướng Trần Quang Phương - Phó Chủ tịch Quốc hội (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ngãi); Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga (Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Nam); Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh (Đoàn ĐBQH tỉnh Tuyên Quang); Uỷ viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tài Chính Hồ Đức Phớc (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định). Đại biểu Trương Quốc Huy - Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Nam điều hành nội dung Phiên họp.
Phát biểu thảo luận tại tổ, đa số đại biểu nhất trí với sự cần thiết đầu tư 2 Dự án với những lý do đã nêu tại Tờ trình Chính phủ nhằm cụ thể hóa Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030 đã được Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng thông qua và phù hợp với Nghị quyết số 29/2021/QH15 ngày 28/7/2021 của Quốc hội về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025, trong đó yêu cầu “khẩn trương chuẩn bị đầu tư, sớm khởi công và cơ bản hoàn thành các dự án đường vành đai 3, 4 của khu vực động lực Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh”.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng, sau khi Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư xây dựng cho 5 dự án này thì nhân dân tất cả các vùng, miền sẽ rất phấn khởi, vui mừng và tin tưởng. Về chiến lược quy hoạch, Phó Chủ tịch Quốc hội khẳng định 5 Dự án này đều phù hợp và cần thiết và đã có trong quy hoạch. Chỉ có 3 Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng; Khánh Hòa - Buôn Mê Thuột; Biên Hòa - Vũng Tàu, hiện nay các tỉnh đang làm quy hoạch, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị cần sắp xếp sao cho phù hợp không gian quy hoạch tỉnh, quy hoạch vùng, quy hoạch chung có quy hoạch sử dụng đất quốc gia.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương góp ý vào nội dung thảo luận.
Liên quan đến hình thức đầu tư, trong đó với phương án thiết kế sơ bộ, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, thẩm tra hình thức đầu tư ở 2 dự án đường vành đai của Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đều rất rõ. Còn 3 Dự án còn lại là dự án cao tốc Khánh Hòa - Buôn Mê Thuột áp dụng theo hình thức đầu tư công, dự án cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu được áp dụng theo hình thức đối tác công tư và đã có các nhà đầu tư đăng ký.
Bên cạnh đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị các đại biểu xem xét, cho ý kiến về phương án thiết kế sơ bộ, về nguồn vốn, về tiến độ hoàn thành các Dự án… Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, 3 Dự án còn lại này có 5 nguồn vốn đầu tư: vốn đầu tư công trung hạn 2021-2025, nguồn vốn từ Chương trình phục hồi phát triển kinh tế, nguồn ngân sách địa phương tham gia, nguồn tăng thu, tiết kiệm chi năm 2021, nguồn vốn năm 2026 ưu tiên bố trí trong giai đoạn 2026-2030. Đồng thời Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương cam kết rõ và thực hiện nghiêm túc việc đền bù, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư, đảm bảo cuộc sống người dân chịu ảnh hưởng của các Dự án.
Đại biểu Trương Quốc Huy - Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Nam cho rằng, quan trọng nhất cơ chế đền bù giải phóng mặt bằng cho dân, cần đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, đề nghị góp ý thêm về kinh nghiệm thực tiễn ở các địa phương, có chủ trương phát triển như thế nào.
Đồng tình với sự cần thiết đầu tư các dự án này, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh – Đoàn ĐBQH tỉnh Tuyên Quang cho rằng, do chú trọng quá đến việc đơn giản, rút gọn các thủ tục nên dễ dẫn đến không chặt chẽ. Nếu đảm bảo được chặt chẽ các công trình thì hiệu quả đem lại sẽ cao hơn. Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh đề nghị cần kiểm soát chặt chẽ với các dự án, tránh khi hoàn thành dự án thì mới phát hiện ra một số vấn đề đáng tiếc. Đặc biệt vẫn cần quan tâm, coi trọng đến việc thực hiện đúng trình tự, thủ tục, muốn làm chất lượng thì phải khảo sát đầy đủ, phải tính toán trước để thuận lợi trong quá trình triển khai thực hiện. Đại biểu nêu ví dụ, với các dự án đường cao tốc giao cho địa phương thì phải tính toán từ trước, các phương án giải phóng mặt bằng xem xét từ trước… Nếu làm hết những việc này thì sẽ đảm bảo được, còn nếu chờ đến khi chính thức thông qua các thủ tục đầu tư mới bắt đầu làm thì chúng ta phải chấp nhận khoảng thời gian bị kéo dài ra hơn.
Thống nhất cao với các chủ trương này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định cho rằng, việc phát triển cơ sở hạ tầng và đặc biệt là đường cao tốc là chủ trương lớn, có trong chiến lược và có trong Nghị quyết 13, Đại hội lần thứ 13 của Đảng và các Nghị quyết của Trung ương tập trung phát triển cơ sở hạ tầng và coi đây là một trong 3 đột phá. Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, đường giao thông phát triển thì trăm nghề phát triển. Nếu phát triển được hệ thống giao thông thì chúng ta sẽ khai thác được tiềm năng sẵn có, phục vụ phát triển đất nước và phục vụ cho xuất khẩu. Tuy nhiên, Bộ trưởng đề nghị phải tính đến quy hoạch dài hơn, có tầm nhìn dài hạn, thiết kế đường vững chắc, đảm bảo được các yêu cầu trong tương lại. Đồng thời cần tập trung thi công nhanh, khắc phục những khó khăn, tồn tại, vướng mắc để thi công nhanh, sau đó bàn giao đưa vào sử dụng nhanh để đem lại hiệu quả lớn. Đề cập đến nguồn kinh phí, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã giải trình với UBTVQH, với Quốc hội để đảm bảo đủ kinh phí để triển khai thực hiện.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đề nghị phải tính đến quy hoạch dài hơn, có tầm nhìn dài hạn, đồng thời cần tập trung thi công nhanh, khắc phục những khó khăn, tồn tại, vướng mắc để thi công nhanh, sau đó bàn giao đưa vào sử dụng nhanh để đem lại hiệu quả lớn.
Một số ý kiến cho rằng đề xuất của Chính phủ đầu tư 2 Dự án này theo quy mô phân kỳ mặt đường 17m và 19,75m là chưa phù hợp với tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN 5729:2012) về đường ôtô cao tốc, đồng thời việc đầu tư theo quy mô này sẽ không có làn dừng xe khẩn cấp mà chỉ bố trí điểm dừng xe khẩn cấp, khó bảo đảm an toàn giao thông và dễ xảy ra tình trạng tắc nghẽn làm giảm hiệu quả đầu tư... Ngoài ra, cần rà soát cắt giảm tối đa các nút giao trên toàn tuyến... để bảo đảm hiệu quả khai thác, an toàn giao thông và tối ưu tổng mức đầu tư (TMĐT) của 2 Dự án.
Các đại biểu đề nghị trong bước nghiên cứu khả thi, Chính phủ cần chỉ đạo các cơ quan liên quan tiếp tục rà soát, chuẩn xác phương án thiết kế của 2 Dự án nhằm xác định phương án tối ưu.
Một số ý kiến đề nghị Chính phủ báo cáo, làm rõ hơn tiến độ đầu tư của các tuyến đường này và trong giai đoạn tổ chức thực hiện cần quản lý, khai thác, sử dụng có hiệu quả, tránh việc tái lấn chiếm quỹ đất đã được thu hồi nhưng chưa xây dựng cơ sở hạ tầng của Dự án. Đồng thười đề nghị Chính phủ có các giải pháp chỉ đạo, điều hành quyết liệt để nâng cao hiệu quả công tác phối hợp giữa các cơ quan thực hiện để bảo đảm được tiến độ hoàn thành 2 Dự án và ban hành chính sách hợp lý và đền bù thỏa đáng đối với người dân chịu ảnh hưởng của các Dự án.
Việc triển khai thực hiện nhiều dự án đường cao tốc cùng một thời gian, trong đó tập trung chủ yếu vào giai đoạn 2022 - 2025 sẽ cần một nguồn lực rất lớn, do đó sẽ khó bảo đảm tiến độ cơ bản hoàn thành trong năm 2025. Các đại biểu đề nghị cần đánh giá bổ sung đầy đủ về khả năng giải ngân, hấp thụ vốn, sự cân đối và hiệu quả trong phân bổ nguồn lực, năng lực quản lý, nguồn nhân lực, khả năng gây ra tình trạng khan hiếm và tăng giá nguyên vật liệu... để có giải pháp kịp thời nhằm bảo đảm tính khả thi, hiệu quả, tiến độ, chất lượng cho 2 Dự án này và các dự án quan trọng khác cùng được triển khai. Chính phủ và các địa phương cần cam kết trách nhiệm tổ chức thực hiện bảo đảm tiến độ, chất lượng cho 2 Dự án này và các dự án quan trọng khác cùng được triển khai.
Đối với cơ chế, chính sách chung của các Dự án cho phép sử dụng nguồn vốn NSTW đầu tư các dự án thành phần theo cơ cấu nguồn vốn đã được phân bổ tại Báo cáo Nghiên cứu tiền khả thi các dự án, các đại biểu nhận thấy, trong đối cảnh ngân sách các cấp còn hạn chế thì việc phối hợp ngân sách các cấp để đầu tư các Dự án nhằm bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất cho các Dự án là phù hợp, do đó đề xuất của Chính phủ là có cơ sở.
Về phân chia các Dự án thành các dự án thành phần theo Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi và giao cho Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh chịu trách nhiệm là cơ quan đầu mối tổ chức thực hiện, một số ý kiến đề nghị cần cụ thể hóa trách nhiệm “đầu mối” của Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh tại dự thảo Nghị quyết của các Dự án khi quy định pháp luật hiện hành chưa có quy định về khái niệm cũng như trách nhiệm, quyền hạn cụ thể về vai trò này. Đồng thời, do các dự án thành phần sẽ giao các địa phương tổ chức thực hiện nên có thể dẫn đến mỗi cơ quan tổ chức một cách khác nhau, không bảo đảm được tính đồng bộ, thống nhất và có thể dẫn đến tăng TMĐT của các Dự án. Vì vậy đề nghị giao cho một cơ quan có năng lực, kinh nghiệm thực hiện công tác thẩm định cho các dự án thành phần của 2 Dự án./.
Cổng Thông tin điện tử Quốc hội trân trọng giới thiệu một số hình ảnh tại phiên thảo luận Tổ 9:
Đại biểu Trương Quốc Huy - Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Nam điều hành nội dung Phiên họp.
Các đại biểu tham dự phiên thảo luận tại Tổ 9.
Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định đề nghị quan tâm hơn đến việc trồng cây xanh cho môi trường và che mát, phải tính toán thiết kế tưới nước tự động cho cây và đề xuất đưa vào quy hoạch từ đầu, tính toán các vấn đề này.
Đại biểu Đồng Ngọc Ba - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định đề nghị để tăng tính khả thi, cần rà soát kỹ những dự án nào có thể thực hiện sử dụng nguồn vốn ngoài nhà nước, vốn đối tác công tư PPP, cần làm rõ phương án, cơ chế nhượng quyền khai thác, cách thức đầu thấu, lựa chọn nhà đầu tư để Quốc hội xem xét đảm bảo tính khả thi.
Đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định đề nghị cần đánh giá, khảo sát để nâng cao hiệu quả của nhà đầu tư, đánh giá lưu lượng xe qua lại để tránh thất thoát nguồn thu của nhà đầu tư...
Cho rằng việc phân bổ nguồn vốn hiện nay còn chậm, đại biểu Đặng Ngọc Huy - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ngãi đề nghị Chính phủ sớm phân bổ nguồn vốn để giao cho các địa phương triển khai thực hiện.
Các đại biểu tham dự phiên thảo luận tại Tổ 9.